اول افرادی که آخرت را رها کرده و در مسیر دنیاپرستی به مال حرام نیز آلوده شدند. اینها میدانند با مرگ داراییهایشان به دیگران رسیده و تازه باید خودشان پاسخگوی حق الناسها باشند.
دوم، گروهی که کلاً زندگی پس از مرگ را نپذیرفتند و در گناه غرق شدند؛ این گروه نهایتاً در لحظات جان دادن به اشتباه خود آگاه شده و میفهمند که مرگ یک انتقال است و نه نیستی. اینان در لحظات احتضار توبه میکنند؛ ولی دیگر توبه فایدهای ندارد:
«وَلَیْسَتِ التَّوْبَةُ لِلَّذِینَ یَعْمَلُونَ السَّیِّئَاتِ حَتَّى إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّی تُبْتُ الْآنَ[نساء/۱۸] و توبه کسانى که گناه مى کنند تا وقتى که مرگ یکى از ایشان دررسد مى گوید اکنون توبه کردم پذیرفتنی نیست.»
شاید اینان از مرگ نترسند؛ ولی از آن فراریاند و خداوند به آنان فرموده: «قُلْ إِنَّ الْمَوْتَ الَّذِی تَفِرُّونَ مِنْهُ فَإِنَّهُ مُلَاقِیکُمْ[جمعه/۸] بگو این مرگی که از آن فرار میکنید سرانجام با شما ملاقات خواهد کرد.»
کاش این دو دسته خود را فریب نمیدادند و تا دیر نشده کاری میکردند.