ناگفته پیداست که هر کدام از ماه‌های قمری بنا به روایت و رویدادهای مختلفی که در تاریخ اسلام رقم زده است، بدون آیات و ادعیه نبوده و به اقتضاء زمان و امامت ائمه معصوم(ع) روایت و اعمال گوناگونی را دربرمی گیرد.
پس از قربانی حاجیان در صحرای عرفه، حضرت اباعبدالله الحسین (ع) با حرکت کاروان از مدینه تا کربلا، ذبح عظیمی را از نامردمی‌های کوفه به نمایش گذاشتند.
محرم‌الحرام در 29 روز قمری، برترین اعمال را در خود جای داده، به این منظور که در طول یک سال افضل اعمال زیارت امام حسین (ع) است و چه نیکو که در ماه عزاداری سالار شهیدان بسیار از خاندان اهل بیت (ع) و اباعبدالله الحسین (ع) یاد شود. امام رضا (ع) در حدیثی نقل می‌کنند: «وقتی محرم فرا می‌رسید، پدرم خندان دیده نمی‌شد، حزن و اندوه تا پایان دهه اول بر او غالب بود و روز عاشورا، روز حزن و مصیبت و گریه ایشان بود.»
همچنین حضرت امام رضا(ع) درباره عاشورا می‌فرماید: «کسی که عاشورا روز مصیبت و اندوه و گریه‌اش باشد، خداوند قیامت را روز شادمانی و سرور او قرار خواهد داد.»
اعمال شب اول ماه محرم
نماز: این شب چند نماز دارد که یکی از آنها به شرح ذیل است:
دو رکعت، که در هر رکعت بعد از حمد یازده مرتبه سوره توحید خوانده شود.
در فضیلت این نماز چنین آمده است: «خواندن این نماز و روزه داشتن روزش موجب امنیّت است و کسی که این عمل را انجام دهد، گویا تمام سال بر کار نیک مداومت داشته است.»
احیای این شب.
نیایش و دعا.
روز اول محرم
اول محرم هر سال اولین روز سال قمری است. از امام محمدباقر(ع) روایت شده است: «آن کس که این روز را روزه بدارد، خداوند دعایش را اجابت می‌کند، همانگونه که دعای زکریا(ع) را اجابت کرد.»
دو رکعت نماز خوانده شود و پس از آن سه بار دعای زیر قرائت گردد:
«اللّهم انت الاله القدیم و هذه سنةٌ جدیدةٌ فاسئلک فیها العصمة من الشیطان و القوَّة علی هذه النّفس الامّارة بالسُّوء»؛ بارالها! تو خدای قدیم و جاودانی و این سال، سال نو است، از تو می‌خواهم که مرا در این سال از شیطان حفظ کنی و بر نفس اماره (راهنمایی کننده) به بدی پیروز سازی.
روز دوم محرم
در چنین روزی کاروان امام حسین(ع) در سال 61 ه .ق وارد سرزمین کربلا شد و با ممانعت لشکر حرّ مجبور به توقف در آنجا گردید.
روز سوم محرم
از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است: «هر کس در این روز روزه بگیرد، خداوند دعایش را اجابت کند.» در آن روز سپاه عمر بن سعد وارد کربلا شد.
روز چهارم محرم
بی‌نتیجه بودن مذاکره حضرت سیدالشهداء(ع)، با عمر بن سعد برای وادار کردن لشکر وی به ترک جنگ و دعوت او و لشکرش جهت ملحق شدن به سپاه اسلام.
روز هفتم محرم
روزه گرفتن مستحب است.
روز نهم محرم
تاسوعای حسینی، روز محاصره امام حسین(ع) و اصحابش در سرزمین کربلا توسط سپاه شمر.
اعمال شب عاشورا
چند نماز برای این شب در روایات آمده است که یکی از آنها چنین است: چهار رکعت نماز که در هر رکعت بعد از سوره حمد، 50 بار سوره توحید خوانده می‌شود. پس از پایان نماز، 70 بار «سبحان الله والحمدالله و لا اله الاّ الله و الله اکبر ولا حول ولا قوة الاّ بالله العلیّ العظیم» خوانده شود.
احیای این شب کنار قبر امام حسین (ع)
دعا و نیایش.
