بین بهشت برزخ و بهشت آخرت تفاوتهایی وجود دارد به طور مثال برخى تفاوت ها عبارتند از:
1. بهشت برزخ موقت، ولى بهشت آخرت دائمى است. «... قِیلَ ادْخُلِ الْجَنَّةَ قَالَ یَــلَیْتَ قَوْمِى یَعْلَمُون ...»(1)( سرانجام او را شهید کردند و... به او گفته شد:) «وارد بهشت شو! گفت: اى کاش قوم من مى دانستند.»
روشن است این بهشت و بهشتى که در آیه 169، آل عمران شهیدان بعد از شهادت در آن وارد مى شوند بهشت برزخ است و این بهشت موقت خواهد بود، زیرا از آیات و روایات استفاده مى شود که بهشت جاویدان در قیامت، نصیب مؤمنان خواهد شد چنانکه می فرماید: «إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِى مَقَام أَمِین * فِى جَنَّـت وَ عُیُون ... لاَ یَذُوقُونَ فِیهَا الْمَوْتَ إِلاَّ الْمَوْتَةَ الاُْولَى ...»(2)؛ پرهیزکاران در جایگاه امن و امانى هستند. در میان باغ ها و چشمه ها ... هرگز جز همان مرگ اوّل[که در دنیا چشیده اند] نخواهد چشید».
2. بهشت برزخ نمونه کوچکى از بهشت آخرت است.
امیر مومنان علی(ع) مى فرماید: «القبر اما روضة من ریاض الجنه او حفرة من حفر النیران»(3)« قبر، باغى از باغ هاى بهشت، یا حفره اى از حفره هاى دوزخ است».
3. نعمت هاى بهشت برزخى به بدنى غیر از بدن عنصرى (بدن مادى دنیایى) تعلق مى گیرد، بدنى که متناسب با حیات برزخى است که به اصطلاح متکلمان به آن، بدن یا قالب «مثالى» گویند [فقط آرایش و رنگ ماده را دارد] ولى نعمت ها در بهشت آخرت، شامل بدن و روح هر دو مى شود. آیات بسیارى از جمله آیات سوره شریفه الرحمن بر این مطلب دلالت دارد.(4)
پی نوشت
1. سوره یس، آیه 26
2. سوره دخان، آیه 51 ـ 56.
3. بحارالأنوار، ج 6، ص 218.
4. المیزان، ج 1، ص 138 و ج 8، ص 39؛ تفسیر نمونه، ج 18، ص 354 و ج 22، ص 498
