پس از پایان ماه ذی القعده و رویت هلال ماه ذی‌الحجه و اعزام زائران بیت الحرام به حج، اگر تقویم قمری را ورق بزنیم، مناسبت‌های بزرگی را می‌بینیم که هر کدام در جای خود بیانگر روایتی از تاریخ اسلام و اعیاد بزرگ مسلمانان هستند.
* یکم ذی‌الحجه؛ مزین شده با سالگرد پیوند آسمانی حضرت علی (ع) و حضرت فاطمه الزهرا (س) که این رویداد در سال دوم هجری قمری رقم خورد.
پیامبر (ص) با رد چند خواستگار، خواستگاری علی بن ابی‌طالب را پذیرفت و این ازدواج را آسمانی دانست و فرمود: فاطمه را خدا به ازدواج علی (ع) درآورده است. مهریه حضرت زهرا (س) بنا بر قول مشهور همان مهر السنه (پانصد درهم) بود.
* سوم ماه ذی‌الحجه؛ بنا بر تاریخ، دهم هجری قمری به روز ورود پیامبر اکرم (ص) به سرزمین مکه برای آخرین حج (حج الوداع) مشهور است.
* هفتمین روز ماه ذی‌الحجه؛ به شهادت امام محمد باقر (ع) و همچنین ولادت ابراهیم بن محمد بن عبدالله پسر رسول الله (ص) اختصاص دارد.
ابراهیم پسر رسول خدا(ص) و ماریه قبطیه است که پیش از دو سالگی از دنیا رفت و در روز وفات او، کسوف رخ داد. پیامبر اکرم (ص) برای جلوگیری از ارتباط دادن کسوف با مرگ او فرمود: «خورشید و ماه به خاطر مرگ کسی نمی‌گیرند».
*ماه ذی‌الحجه همیشه سرآغاز و مقدمه‌ای برای ورود به ماه محرم است و از این رو در تاریخ اسلام زمان حرکت کاروان سالار شهیدان از شهر مکه به سوی عراق محسوب می‌شود.
*روز ترویه در تقویم اسلامی، روز هشتم ذی‌الحجه است و علت نامگذاری این روز، بدان جهت است که در منا و عرفات آب وجود ندارد و حاجیانی که قصد وقوف در منا و عرفات را دارند، باید از مکه برای خویش آب تهیه کنند و به همراه خود ببرند و چنین حالتی را ترویه می‌نامند.
این روز، از روزهای مهم ذی‌الحجه است و بر اساس روایتی از امام جعفر صادق (ع)، روزه گرفتن در آن کفاره ۲ سال مومن است.
* همچنین در سال 60 هجری قمری واقعه کربلا و ظلمت حکومت بنی امیه، پس از توطئه ترور امام حسین (ع) به دست دشمنان و دعوت عمومی مسلم بن عقیل به کوفه و حرکت اباعبدالله الحسین (ع) از مکه به عراق آغاز شد.
نهمین روز ذی‌الحجه ، حاجیان در صحرای عرفه و مسلم ابن عقیل بالای داراماره شهر کوفه هستند.
روزعرفه
عَرَفَه؛ نهم ذی‌الحجه، یک روز پیش از عید قربان. بنا بر فقه شیعه، حج‌گزاران باید از ظهر تا غروب شرعی این روز را در عرفات وقوف کنند. عرفه نزد مسلمانان از روزهای پرفضیلت سال محسوب می‌گردد و در منابع روایی، اعمالی برای آن برشمرده شده که بافضیلت‌ترین آنها دعا و استغفاراست. زیارت امام حسین(ع) نیز از اعمال این روز است. خواندن دعای عرفه بسیار سفارش شده است.
عید قربان
روز دهم ذی‌الحجه (عید قربان) از عیدهای بزرگ مسلمانان است. بنا بر روایات دینی، در این روز خدا به ابراهیم خلیل فرمان داد اسماعیل را ذبح کند. او اسماعیل را به قربانگاه برد ولی جبرئیل همراه با «قوچى» فرود آمد و ابراهیم آن را به جای اسماعیل قربانی کرد. سنّت قربانى در روز عید قربان در سرزمین منا به یاد آن رخداد است. مسلمانانی که برای حج، به زیارت خانه خدا می‌روند، طبق شروطی وظیفه دارند در منا قربانی کنند.
عبادت در شب و روز عید قربان بسیار سفارش شده و احیای شب عید قربان به دعا و نماز و نیایش بسیار پر فضیلت است. در روز عید قربان اعمالی مانند غسل، نماز عید قربان و قربانی کردن، زیارت امام حسین (ع) و خواندن دعای ندبه، مستحب است. روزه گرفتن در عید قربان مانند عید فطر حرام است.
عید قربان در کشورهای اسلامی، تعطیل رسمی است و مسلمانان در این روز جشن می‌گیرند.
عید غدیر
عید غدیر روز هجدهم ذی‌الحجه از بزرگ‌ترین اعیاد شیعیان است. بنا بر روایات در روز هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجرت پیامبر اکرم (ص) به دستور خدا امام علی (ع) را به مقام خلافت و امامت منصوب کرد. واقعه غدیر در سفر حجة الوداع سال دهم هجری و در سرزمین غدیر خم روی داد.
در احادیث شیعه تعابیری همچون عیدُاللهِ الاکبر، عید اهل بیت محمد(ص) و اشرف الاعیاد (والاترین عید) برای این روز به کار رفته است.
شیعیان در سراسر جهان این روز را جشن گرفته و مراسم مختلفی در گرامیداشت آن برگزار می‌کنند.
