حجت‌الاسلام «محسن قرائتی» استاد تفسیر قرآن کریم بیش از 30 سال است به تدریس معارف قرآن و اهل‌بیت(ع) می‌پردازد و سال‌ها است که پنج‌شنبه‌ها در برنامه درس‌هایی از قرآن میهمان خانه‌های ایرانیان است.
با توجه به تأکید مقام معظم رهبری مبنی بر توجه به انس عمومی با قرآن و توجه به مفاهیم الهی، در سال جدید گزیده‌ای از تفسیر قرآن حجت‌الاسلام قرائتی در سال‌های گذشته را در اختیار علاقه‌مندان قرار می‌دهد.
در ادامه بخشی از تفسیر قرآن حجت‌الاسلام قرائتی در برنامه درس‌هایی از قرآن با موضوع «خشونت‌های لازم» که در 6 تیرماه سال 1363 ایراد شده است، تقدیم می‌شود.
- یکی از برنامه‌های حج مسأله ذکر و عبادت است و یکی تسلیم و عبودیت. قرآن می‌فرماید: «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»(رعد/28) اما نگرانی چیست که ذکر خدا و یاد خدا، آن نگرانی را از بین می‌برد، و قلب‌های نگران را مطمئن می‌کند «تَطْمَئِنُّ» پس باید بررسی کنیم که انسان از چه نگرانی دارد.
- ریشه نگرانی‌ها عبارت است از اینکه 1- نگرانی از گناه، گاهی یک انسان خلاف کرده و ناراحت است. 2- نگرانی از پوچی، گاهی انسان احساس پوچی می‌کند و ناراحت است. 3- نگرانی از تنهایی 4- نگرانی از رهایی 5- نگرانی از محو، کارهایش محو و نیست می‌شود. 6- نگرانی از قهر مردم. 7- نگرانی از فشارکار، نگرانی از ...
- درباره ذکر و عبادت قرآن می‌فرماید: «وَ اذْکُرُوا اللَّهَ فی أَیَّامٍ مَعْدُوداتٍ» مربوط به حج(بقره/203) است. یا آیه‌ای دیگر می‌فرماید: «فَاذْکُرُوا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ»(بقره/198) قرآن درباره حج و مراسم آن آیاتی دارد که می‌فرماید: «وَ اذْکُرُوا اللَّهَ» یاد کنید در ایام حج که چند روزی بیشتر نیست.
- یک رکعت نماز در مسجدالحرام خواندن، ثواب میلیون‌ها رکعت نماز دارد. قرآن می‌گوید: «إِنَّ الْحَسَناتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ»(هود/114) کار خیر که کردید کار بد را می‌شوید و می‌برد، البته انسان نباید بگوید که گناه کرده‌ام و خدا می‌بخشد.
- پوچی در جهان بینی الهی راه ندارد پس «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ»(رعد/28) ایمان به خدا و جهان بینی خدایی، پوچی در آن وجود ندارد «فَمَنْ یَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَیْراً یَرَهُ»(زلزال/7) کارت محو نمی‌شود «وَ هُوَ مَعَکُمْ أَیْنَ ما کُنْتُمْ»(حدید/4) تنها نیستید و خدا با شماست.
- مؤمن به خدا کار به قهر و رضای مردم ندارد. قرآن در مورد دنیا می‌گوید: «زَهْرَةَ الْحَیاةِ الدُّنْیا»(طه/131) زهره یعنی غنچه، یعنی برای هیچ کس باز نمی‌شود. دور آن می‌نشینند به امید اینکه در آینده باز شود ولی بالاخره باز نشده خودشان می‌میرند. قرآن به دنیا غنچه گفته است.
- قرآن می‌فرماید: «فَاذْکُرُونی أَذْکُرْکُمْ»(بقره/152) اگر شما یاد من کردید، من هم یاد شما می‌کنم. «وَ الَّذینَ جاهَدُوا فینا لَنَهْدِیَنَّهُمْ سُبُلَنا»(عنکبوت/69) در راه من تلاش کنید، به راهم هدایتتان می‌کنم. «فَلَمَّا زاغُوا أَزاغَ اللَّهُ قُلُوبَهُمْ»(صف/5) کج شدند کجشان کردم. «أَوْفُوا بِعَهْدی أُوفِ بِعَهْدِکُمْ»(بقره/40) خدا می‌گوید شما به پیمان‌های من وفا کنید، من نیز به پیمان‌های شما وفا می‌کنم.
- ذکر چیست؟ قرآن به چند چیز ذکر گفته است، 1- نماز ذکر است «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ»، «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری»(طه/14) خدا به موسی می‌گوید: نماز را بخوان «وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْری» نماز یاد خداست. 2- قرآن ذکر است «إِنَّا نَحْنُ نَزَّلْنَا الذِّکْرَ وَ إِنَّا لَهُ لَحافِظُونَ»(حجر/9) قرآن می‌گوید: ما ذکر را فرستادیم و خود نیز ذکر را حفظ می‌کنیم. مراد از ذکر قرآن است 3- هدایت ذکر خداست. خدا به موسی و هارون می‌گوید: بروید نزد فرعون او را نصیحت کنید. «وَ لا تَنِیا فی ذِکْری» (طه/42) و در ذکر من سست نشوید. یعنی در هدایت سست نشوید؛ پس هدایت شما ذکر است.
- قرآن می‌فرماید: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِکْری فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً»(طه/124) اگر کسی «وَ مَنْ أَعْرَضَ» اعراض کند «عَنْ ذِکْری» از یاد خدا «فَإِنَّ لَهُ مَعیشَةً ضَنْکاً» در زندگی سختش قرارش می‌دهیم.
