جهان بینی به معنای نگرش کلی به هستی و انسان است، که پاسخگوی سؤالات اساسی انسان می باشد؛ از قبیل اینکه:
- آیا جهان آفریدگاری حکیم و توانا دارد، یا خود به خود به وجود آمده است؟
- آیا جهان غایتی دارد و به سوی هدفی تعیین شده در حرکت است؟
- آیا انسان در اعمال و رفتار خود مختار و مسؤول است یا مجبور و فاقد مسؤولیت؟
- آیا انسان پس از مرگ نابود می شود و مرگ به معنای فنای حیات آدمی و یا تغییر شکل حیات انسان است و آدمی حیاتی جاودان دارد؟
- اگر حیات آدمی جاودان است، نیک بختی و شور بختی در حیات پس از مرگ چگونه است و به چه عواملی بستگی دارد؟
جهان بینی ها به اعتبارات گوناگونی قابل تقسیم اند که مهمترین آنها عبارت است از:
الف) از جهت روش و متد: از نگاه روش شناختی (Methodologic) جهان بینی به چهار دسته تقسیم می شود: جهان بینی علمی، جهان بینی فلسفی، جهان بینی عرفانی و جهان بینی دینی (وحیانی).
ب ) از نظر محتوا: از دیدگاه محتوایی جهان بینی به دو دسته تقسیم می شود: الهی و مادی.
بنابراین، به نوع برداشت و طرز تفکری که یک مکتب درباره جهان و هستی عرضه می دارد ...اصطلاحا جهان بینی می گویند.(1)
نکته: جهان بینی اسلامی جهان بینی توحیدی است. توحید در اسلام به خالصترین شکل و پاکترین طرز بیان شده است. از نظر اسلام خداوند...به همه چیز آگاه است و بر همه چیز تواناست. (2)
در جهان بینی توحیدی اسلامی، جهان یک آفریده است و با عنایت و مشیت الهی نگهداری می شود؛ اگر لحظه ای عنایت الهی از جهان گرفته بشود نیست و نابود می گردد...هیچ چیزی نابجا و خالی از حکمت و فایده آفریده نشده است.نظام موجود نظام احسن و اکمل است. جهان به عدل و به حق برپاست. (3)
همچنین انسان دارای شرافت و کرامت ذاتی و شایسته خلافت الهی است. دنیا و آخرت نیز به یکدیگر پیوسته است. بطوری که رابطه این دو نظیر رابطه مرحله کشت و مرحله برداشت محصول است. (4)
پی نوشت ها:
(1) شهید مطهری، جهان بینی توحیدی، ص7
(2) همان، ص 18
(3) همان، ص 9
(4) همان، ص 2
