اولا عزرائیل به تنهایی جان همه انسانها را نمی گیرد بلکه فرشتگان متعددی هستند که به ایشان کمک کرده و عمل قبض روح را انجام می دهند. چنانکه خداوند می فرماید: إِذَا جَاءَ أَحَدَکُمُ الْمَوْتُ تَوَفَّتْهُ رُسُلُنَا وَ هُمْ لَا یُفَرِّطُونَ؛(1) چون یکى از شما را مرگ فرا رسد فرستادگان ما بى هیچ کوتاهى و گذشتى جان او بگیرند.
ثانیا از این گذشته بر فرض که فقط عزرائیل و یک فرشته باشد باز مشکلی ایجاد نمی شود زیرا تجرد وجودی او ایجاب می کند که دائره نفوذ عملش فوق العاده وسیع باشد زیرا یک وجود مجرد از ماده می تواند احاطه وسیعی نسبت به جهان ماده داشته باشد همان طور که در حدیثی از امام صادق(ع) درباره فرشته مرگ می خوانیم: «این جهان و آنچه در آن است با تسلط و احاطه ای که خداوند به من بخشیده در نزد من همچون سکه ای است که در دست انسانی باشد که هر گونه بخواهد آن را می چرخاند»(2)
همچنین پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هنگامی که در شب معراج مرا به آسمان بردند فرشته ای از فرشتگان را دیدم که لوحی از نور در دست دارد و هرگز به راست و چپ توجه نمی کند. فقط به لوح توجه دارد و حالتی اندوهگین دارد. گفتم ای جبرئیل! این کیست؟ گفت: این فرشته مرگ است که مشغول گرفتن جانهاست. گفتم: مرا به نزدیک او ببر تا با او سخن گویم. پس مرا نزدیک او برد. گفتم ای ملک الموت! آیا هرکسی را که مرده است و یا بعد از این می میرد قبض روح می کنی؟ گفت: بله. گفتم: و شخصاً بر بالین همگی حاضر می شوی؟ گفت: آری؛ دنیا به سبب سلطه و قدرتی که خداوند به من بخشیده است نزد من بیش از یک سکه در دست یک مرد نیست که هرگونه بخواهد آن را زیر و رو می کند و منزلی در دنیا نیست مگر اینکه روزی پنج بار وارد آن می شوم و هنگامی که اهل خانه بر مرده خود می گریند، به آنها می گویم: بر او گریه نکنید. زیرا قطعاً برای من بازگشتی خواهد بود؛ تا آنکه هیچ یک از شما باقی نمانید.(3)
پی نوشت
1. سوره انعام، آیه ۶۱
2. تفسیر برهان، ج 2، ص 391 ؛ تفسیر نمونه، ج 4، ص 86
3. بحارالانوار، ج6، ص141
