امام محمد باقر(ع) پنجمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت در هفتم ذی‌الحجه سال 114 هجری قمری، شربت شهادت را سر کشید و به دیدار پروردگار خویش شتافت.
اخبار مذهبی- درباره چگونگی شهادت شکافنده علوم، متأسفانه جزئیات اندکی به دست ما رسیده است، و دشمنی‌ها با شیعیان، سخت‌گیری‌ها علیه اهل‌بیت، عدم اهتمام به ثبت تاریخ، نبود امکانات لازم و ... موجب شده درباره شهادت امام محمدباقر(ع) اطلاعات زیادی در دست نیست. لذا گفته شده:
شهادت امام محمد باقر (ع) در ایام خلافت هشام بن عبدالملک بود و گفته شده ابراهیم بن ولید بن عبدالملک بن مروان، امام باقر(ع) را به زهر، شهید کرده و احتمالاً به امر هشام بوده است. (1)
ابن شهر آشوب نقل کرده، شهادت امام باقر(ع) به دست ابراهیم بن ولید بود که به واسطه زهر، امام را مسموم کرده است.(2) همین قول را علامه مجلسی نیز نقل فرموده است. (3)
بعضی فقط شهادت امام باقر(ع) را به دست بنی امیه نقل کرده‌اند که امام را مسموم نموده‌اند، همانطور که پدر بزرگوارشان امام سجاد(ع) را مسموم نموده‌اند.(4) بحرانی نیز ضمن نقل شهادت امام توسط بنی امیه، نسبت شهادت را به فرد دیگری از مأموران، نسبت می‌دهد. (5)
وصیت‌های امام باقر(ع) چه بود؟
امام باقر (ع) به پسرش امام صادق (ع) وصیّت کرد و فرمود: «مرا در لباسى که روز جمعه با آن نماز مىخواندم، کفن کن، و عمّامهام را بر سرم بپیچ و قبرم را چهار گوش کن و به اندازه چهار انگشت از زمین، بلند گردان، هنگام دفن، بندهاى کفنم را باز کن».
روایت شده: امام صادق(ع) فرمود: «پدرم در وصیّت خود نوشت: او را در سه جامه کفن نمایم، یکى از آنها روپوشى بود که آن حضرت در روز جمعه با آن نماز مىخواند، و دیگرى جامهاى بود و سوّمى پیراهن بود».
من به پدرم عرض کردم: این مطلب را چرا مىنویسى؟ (نیاز به نوشتن نیست)، فرمود: از آن مىترسم که مردم در مورد تکفین من با تو ستیز کنند، اگر آنها گفتند پدرت را با چهار یا پنج کفن تکفین کن، سخن آنها را گوش نکن! عمّامهام را بر سرم بپیچ، و عمّامه جزء کفن به شمار نمىآید، بلکه کفن آن است که بدن به آن پیچیده شود.
همچنین روایت شده که امام صادق (ع) فرمود: پدرم به من فرمود: «اى جعفر! فلان مبلغ از اموال مرا وقف گریه‌کنندگان کن، تا 10 سال در سرزمین منا، هنگام اعمال منا (در حجّ) براى من گریه کنند».
همچنین نقل شده: امام باقر (ع) هشت درهم براى مراسم عزادارى خود، وصیّت کرد، و آن حضرت، این کار را از «سنّت» مىدانست، زیرا پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله (در ماتم شهادت جعفر طیّار) فرمود: «براى آل جعفر، غذا تهیه کنید، زیرا آنها به عزادارى اشتغال دارند». (6)
*پی‌نوشت‌ها:
1. شیخ عباس قمی، منتهی الامال، قم، نشر هجرت، 1375ش، ج2.
2. شهر آشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، قم، انتشارات علامه، ج4.
3. مجلسی، محمد باقر، بحارالانوار، بیروت، نشر وفاء، ج46.
4. مؤمن شبلنجی، حسین، نور الابصار فی مناقب آل النبی المختار، قم، نشر ذوی القربی، چاپ اول، 1384، ج2.
5. بحرانی، محمد بن احمد، وفاه امام محمد باقر(ع)، نجف، نشر مکتب حیدریه، ص51.
6. شیخ عباس قمی، نگاهى بر زندگى چهارده معصوم علیهم‌السلام، ص224
