در اعتقاد شیعیان، امام به مثابه پدری مهربان و مادری دلسوز است که از کودکان خود محافظت و نیازهای آنها را برآورده می‌کند و از سوی دیگر به مثابه بهترین دوستان و رفیقی است که هر کس آرزو می‌کند در جوار او بهره‌مند شود که البته این رفاقت در گروی اطاعت از خداوند و رسول‌الله(ص) و ائمه اطهار است.
در آیه‌ای از قرآن و روایت ذیلش این حقیقت را می‌یابیم. خداوند در آیه 69 سوره نساء می‌فرماید «وَ مَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَ الرَّسُولَ فَأُولئِکَ مَعَ الَّذینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَ الصِّدِّیقینَ وَ الشُّهَداءِ وَ الصَّالِحینَ وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفیقاً؛ و کسانی که از خدا و پیامبر اطاعت کنند، در زمره کسانی خواهند بود که خدا ایشان را گرامی داشته [یعنی] با پیامبران و راستان و شهیدان و شایستگانند و آنان چه نیکو رفیقانی هستند» بنابراین شرط همراهی با انبیاء، صدیقین، شهدا و صالحین که به عنوان بهترین رفیقان معرفی شده‌اند، اطاعت از خدا و رسولش است. شیخ حر عامِلی در جلد دوم کتاب اثبات‌الهدی، صفحه 174 از پیامبر(ص) روایتی نقل می‌کند که منظور از «بهترین رفیقان» در آیه، 12 امام بعد از ایشان است. «وَ حَسُنَ أُولئِکَ رَفِیقاً الْأَئِمَّةُ الِاثْنَا عَشَرَ بَعْدِی».
امام رضا علیه‌السلام در حدیثی درباره معرفی جایگاه امام به این نکته اشاره می‌کنند و می‌فرمایند «الْإِمَامُ الْأَنِیسُ الرَّفِیقُ وَ الْوَالِدُ الشَّفِیقُ وَ الْأَخُ الشَّقِیقُ وَ الْأُمُّ الْبَرَّةُ بِالْوَلَدِ الصَّغِیر؛ امام، همدمی رفیق، پدری مهربان، برادری همزاد و مادری نیکوکار نسبت به فرزند خردسال خود است» (کافی، جلد1، صفحه200) این روایت همچنان که ناظر بر رفاقت اهل‌بیت(ع) با شیعیان است (که در آیه به آن اشاره شده) در بردارنده مفاهیمی همچون پدر مهربان و مادری نیکوکار است. بنابراین طبق فرمایش امام رضا(ع) خداوند مثال کودک در آغوش مادر را یادآور چنین مفهومی قرار داده است به این صورت که اگر کودک لحظهای از مادر خود دور بماند، بهانه می‌گیرد و گریه و زاری می‌کند و همیشه چشمانش دوخته به چشمان مادرش است. رابطه شیعیان با اهل بیت عصمت و طهارت مخصوصاً حضرت زهرا(س) اینگونه است و این حس دلسوختگی را در مراسم ولادتها و شهادتهای منسوب به عترت(ع) از سوی محبان و شیعیان ایشان شاهد هستیم.
در واقع شیعیان همواره چشمانش باید دوخته به چشمان مادر مهربان امت، حضرت زهرا(س) باشد و همواره از این بزرگوار تغذیه شوند و در معرض تعلیم و تربیت ایشان قرار بگیرند. این حقیقت را امام صادق(ع) در روایتی اینگونه نقل می‌کنند: «إِنَّ أَطْفَالَ شِیعَتِنَا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ تُرَبِّیهِمْ فَاطِمَةُ؛ همانا اطفال شیعیان ما از برخی مؤمنین را فاطمه(س) تربیت می‌کند» (تفسیر نور الثقلین، ج5 ، ص135).
