گاهی در نماز واجب است که سجده سهو به‌جا بیاوریم؛ به این صورت که بعد از سلام نماز فوراً نیت سجده سهو کرده، پیشانى را به چیزى که سجده بر آن صحیح است بگذاریم و بگوییم: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ» یا «بِسْمِ اللَّه وَ بِاللَّهِ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ و آلِ مُحَمَّدٍ» و بهتر است بگوییم: «بِسْمِ اللَّهِ وَ بِاللَّهِ السَّلامُ عَلَیکَ ایُّهَا النَّبِىُّ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکاتُهُ» بعد باید نشسته و دوباره به سجده رویم و یکى از ذکرهایى را که گفته شد بگوییم و سپس بنشینیم و بعد از خواندن تشهد سلام دهیم. البته موارد واجب شدن سجده سهو و رعایت وضو، جهت قبله و پوشش، احکامی دارد که باید به مراجع تقلید رجوع کنیم.
موارد واجب شدن سجده سهو
پرسش: در چه مواردی سجده سهو واجب می‌شود؟
امام خمینی(ره): در دو مورد: کلام بیجا و سجده فراموش شده؛ و در مواردی بنا بر احتیاط واجب سجده سهو لازم است: در نماز چهار رکعتی بعد از سجده دوم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت بنا بر احتیاط واجب، سلام بیجا و تشهد فراموش شده.
آیت‌الله خامنه‌ای: کلام بیجا، در نماز چهار رکعتی بعد از سجده دوم شک کند چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت، تشهد فراموش شده (بنا بر احتیاط واجب باید ابتدا تشهد را قضا کند). همچنین در دو مورد بنا بر احتیاط واجب سجده سهو لازم است: سلام بیجا و یک سجده فراموش شده.
آیت‌الله بهجت(ره): کلام بیجا، یک سجده فراموش شده، تشهد فراموش شده، سلام بیجا، اگر در نماز چهار رکعتی بعد از سجده دوم شک کند که چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت، بنا بر احتیاط واجب اگر چیزی از غیر رکن را کم یا زیاد کند و محل آن بگذرد.
آیت‌الله سبحانی: کلام بیجا، سجده فراموش شده، در نماز چهار رکعتی بعد از ذکر واجب سجده دوم شک بین چهار و پنج کند، سلام بیجا، ایستادن بیجا، نشستن بیجا، تشهد فراموش شده.
آیت‌الله سیستانی: تشهد فراموش شده، در نماز چهار رکعتی بعد از ذکر سجده دوم شک کند چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت. همچنین در سه مورد بنا بر احتیاط واجب سجده سهو لازم است: سلام بیجا، کلام بیجا، علم اجمالی به کم یا زیاد شدن سهوی افعال یا اجزای نماز.
آیت‌الله نوری همدانی: کلام بیجا، یک سجده فراموش شده، در نماز چهار رکعتی بعد از ذکر سجده دوم شک کند چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت. همچنین در سه مورد بنا بر احتیاط واجب سجده سهو انجام دهد: سلام بیجا، تشهد فراموش شده، در جایی که باید بایستد، بنشیند و در جایی که باید بنشیند، بایستد.
آیت‌الله مکارم شیرازی: در موارد ذیل سجده سهو را بنا بر احتیاط واجب انجام دهد: سلام بیجا، کلام بیجا، یک سجده فراموش شده، تشهد فراموش شده، در نماز چهار رکعتی بعد از ذکر سجده دوم شک کند چهار رکعت خوانده یا پنج رکعت؛ در جایی که باید بایستد، بنشیند و در جایی که باید بنشیند، بایستد.
وضو و قبله در سجده سهو
پرسش: آیا برای سجده سهو رعایت وضو و قبله واجب است؟
امام خمینی(ره)، آیت‌الله خامنه‌ای: رعایت وضو و قبله واجب نیست؛ بلکه احتیاط مستحب است.
آیت‌الله سبحانی: بنا بر احتیاط واجب لازم است.
آیت‌الله سیستانی: لازم نیست هرچند رعایت این موارد مطابق احتیاط مستحب است.
آیت‌الله نوری همدانی: وضو لازم نیست. بنا بر احتیاط واجب قبله را باید رعایت کند.
آیت‌الله مکارم شیرازی: رعایت وضو و جهت قبله واجب است.
آیت‌الله وحید خراسانی: خیر، وضو واجب نیست و رعایت شرایط مذکور بنا بر احتیاط مستحب است مگر در موردی که سجده سهو به دلیل فراموشی تشهد باشد که در این صورت رعایت شرایط سجده نماز لازم است. رعایت قبله نیز لازم نیست.
رعایت پوشش در سجده سهو
پرسش: آیا برای سجده سهو رعایت پوشش واجب است؟
امام خمینی(ره)، آیات عظام سبحانی، نوری، مکارم: بنا بر احتیاط واجب، پوشش لازم است.
آیات عظام خامنه‌ای و سیستانی: لازم نیست، بلکه احتیاط مستحب است.
آیت‌الله وحید خراسانی: لازم نیست.
