خداوند فضای ماه مبارک رمضان را بیشتر از سایر ایام سال با نعمت‌های خاصه خود آراسته است به گونه‌ای که انسان‌ها با اندک عملی به بیشترین ثمرات دست می‌یابند و یا گناهان و خطاهای‌شان به سرعت بخشیده می‌شود؛ حتی خداوند به قدری به این ماه شرافت و کرامت بخشیده است که به اعمال مباحِ مؤمنین هم ثواب تعلق می‌گیرد، مانند آنچه روایات ما درباره ثواب خواب روزه‌دار گفته‌اند. تمام اینها بهانه‌ای است تا انسان‌ها از دنیا دل کنده و با تقید به ارزش‌ها آسمانی شوند و به این ترتیب مسیر رشد و تقرب را بپیمایند.
در این بین، پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل بیت مطهر ایشان توصیه‌ها و فرمول‌هایی برای مراقبت از این ماه شریف ابراز داشته‌اند تا به این ترتیب بهره روزه‌داران از ماه مهمانی خدا مضاعف شود.
در ادامه روایت امام رضا از امیر مؤمنان علیهما السلام درباره خطبه‌ای از رسول خدا صلی الله علیه و آله درباره مراقبات ماه مبارک رمضان، می‌خوانیم:
فَإِنَّ الشَّقِیَّ مَنْ حُرِمَ غُفْرَانَ اللَّهِ فِی هَذَا الشَّهْرِ الْعَظِیمِ وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فِیهِ جُوعَ یَوْمِ الْقِیَامَةِ وَ عَطَشَهُ وَ تَصَدَّقُوا عَلَی فُقَرَائِکُمْ وَ مَسَاکِینِکُمْ وَ وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ.
یعنی پس شقی و بدبخت، آن کسی است که در این ماه بزرگ، از آمرزش خدا بی‌بهره شود.
در این ماه:
1. با گرسنگی و تشنگی خود، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را به یاد آورید
2. به فقیران و درماندگان کمک و یاری کنید. (صدقه)
3. به بزرگان احترام کنید
4. با کودکان‌تان ملاطفت و مهربانی کنید
5. و با خویشاوندان رفت و آمد داشته باشید.
در مجموع اگر بخواهیم آیه‌ای از قرآن متناسب با این فرازهای 5 گانه رسول خدا را بیابیم، به این قسمت از آیه77 سوره قصص برسیم که فرمود «... وَ أَحْسِنْ کَما أَحْسَنَ اللَّهُ إِلَیْک»؛ یعنی همچنان که خداوند با تو مهربانی کرد، تو هم مهربان باش. بر این اساس، همگان وظیفه دارند همواره کرامت اطرافیان را حفظ کنند و با مهربانی با آنها برخورد کنند. در وهله اول با خانواده، بعد با خویشاوندان و در وهله بعد نسبت به فقرا مهر بورزند. آنچه که سبب دوری از این خصلت‌های لطیف می‌شود، چیزی جز تکبر، خودبینی و خودپسندی نیست، خصلتی که سبب اخراج ابلیس از درگاه قدس الهی شد. بنابراین ماه مبارک رمضان فرصتی برای تقویت ارزش‌ها و دوری از عادت‌ها و رفتارهای ناپسند و نفسانی است.
