از سال‌ها قبل رسم بر این بود که هر یک از روز‌های دهه اول ماه محرم به نام حماسه سازان عاشورا نامگذاری شود. معنای این اسامی در هر روز، ویژگی‌های یکی از اولیای دشت نینوا را بیان می‌کند. البته مفهوم آن بدین معنا نیست که هر کدام از شخصیت‌های مذکور در همان روز به شهادت رسیده اند. نامگذاری شب‌های محرم از طرف مداحان و ذاکران اهل بیت، برای زنده نگه داشتن یاد حماسه بزرگ عاشورا انجام شده است.
قاسم ابن الحسن از یاران عمویش حسین بن علی در واقعه عاشورا بود که در سن سیزده سالگی پس از نبرد با عمر بن سعد به شهادت رسید.
او پس از عون بن عبدالله جعفر پسر حضرت زینب پیش حسین بن علی رفت و از او اجازه رفتن به میدان نبرد درخواست کرد؛ ولی امام حسین به او اجازه نداد. اما حضرت قاسم پس از اصرار فراوان توانست از او اجازه بگیرد.
گفتی است در حدیثی از حسین (ع) آمده که قاسم پس از علی اکبر به میدان رفت. قاسم نوجوان سوار بر اسب شد و با جثه ریزی که داشت پایش به رکاب نمی‌رسید. یکی از خوارج به نام ازرق شامی که از فرماندهان سپاه عمر بن سعد بود، مسئول کشتن قاسم شد. ازرق، چهار پسرش را تک تک به میدان فرستاد که خود ازرق با پسرانش توسط قاسم کشته شدند. بعد از این نبرد حیرت‌انگیز، سپاهیان عمر بن سعد قاسم را دوره کرده، او را مجروح و از اسب پایین انداختند.
قاسم از عمویش تقاضای کمک کرد، حسین به سرعت سمت قاسم تاخت و سواران دورش را کشت؛ اما وقتی به بدن قاسم نگریست دید که بدنش با سم‌های اسب مچاله شده و قاسم به شهادت رسیده است.
