حجت‌الاسلام عباس عزیزی در ابتدای امر درباره مراحل توبه صحیح گفت: برای اینکه پس از توبه سراغ گناه نرویم در وهله اول باید مطمئن شویم که توبه را به درستی انجام داده ایم. شخصی محضر امیرالمومنین (ع ) مدام استغفار می‌کرد. حضرت علی (ع) به او گفت میدان توبه چند شرط دارد؛ اول، پشیمانی از گناه است. دوم، تصمیم به عدم بازگشت به سمت گناه است. سوم، مهمترین شرایط توبه یعنی ادای حقوق مالی و معنوی است. با قرآن به سر گرفتن صرف در شب احیاء دیون مردم ادا نمی‌شود و باید در مسیر پرداخت دیون و ادای حق مردم باشیم. اگر شما آبروی مومنی را با غیبت بردید می‌توانید در خلوت برای او دعا کنید و استغفار کنیم، اما اگر به فردی تهمت زدیم باید حتما از او حلالیت بطلبیم و در صدد جبران برآییم.
وی افزود: حالا باید ببینیم آیا واقعا کسی با انجام این مراحل توبه کرده است یا نه؟ چهارمین مرحله از توبه این است که باید گوشتی را که انسان از حرام و کیف و لذت بر تن روییده باید با اندوه و درد از بین ببرد. پنجم این است که رنج طاعت را به جان بکشد چنانچه از گناه لذت برده است اگر جسمانی بوده باید روزه بگیرد و یا با عبادت خداوند و اندوه آن لذت را که چشیده از بین برد.
توبه تنها استغفار خالی نیست
حجت الاسلام عزیزی در ادامه بیان کرد: نکته این است که آیا در این مراحل گفتن زبانی ذکر استغفار نیاز است. توبه تنها استغفار خالی نیست گرچه پس از انجام توبه صحیح و کامل گفتن ذکر استغفار مرتبه انسان را بالا می‌برد. همه این این کارها در عرض هم است.
این کارشناس مذهبی درباره خودداری از گناه فرد توبه کننده توضیح داد: یک نفر حالا با همه این شرایط به میدان می‌آید و سوال این است که حالا پس از توبه چطور خودش را می‌تواند نگه دارد؟! اولین راه این است که در مرحله اول انسان در همه اوقات متوکل به خدا باشد. امیرالمومنین (ع) در مناجات شعبانیه گفت: " اِلهی لَم یَکُن لی حَولٌ فَاَنْتَقِلَ بِهِ عَنْ مَعْصیَتِکَ اِلّا فی وَقتٍ اَیْقَظْتَنی لِمَحَبَّتِکَ وَکَما اَرَدْتَ اَنْ اَکُونَ کُنتُ فَشَکَرْتُکَ بِاِدْخالی فی کَرَمِکَ وَ لِتَطْهیرِ قَلْبی مِنْ اِوْساخِ الْغَفْلَةِ عَنْکَ." یعنی خدایا من توانش را ندارم از گناه و معصیت عاری شوم و خدایا تنها راه این است که تو من را با محبت خودت بیدار کنی. پس در گام اول برای خودداری از گناه باید متوسل و متوکل به خداوند شویم و بدانیم که خداوند غیاث المستغیثین است.
وی افزود: گام دوم این است که از اعماق وجودتان ذکر یا ابا صالح المهدی ادرکنی را تکرار کنید. یعنی در گرفتاری‌ها که هیچ کس نمی‌تواند دست شما را بگیرد از امام زمان (عج) کمک بگیرید. گام سوم، این است که بعد از هر نماز صبح یازده مرتبه سوره توحید قل هو الله را بخواند و هر روز به یکی از معصومان هدیه کنید. چهارم، خواندن دعای غریق که امام صادق (ع) آن را تعلیم داد. شهید مطهری (ره) می‌گوید قلب انسان مانند پرِکاه در بیابان وسیع است؛ یعنی قلب آدمی می‌تواند زیاد بلغزد؛ اما در این دعا آمده است که "یَا اللَّهُ یَا رَحْمَانُ یَا رَحِیمُ یَا مُقَلِّبَ الْقُلُوبِ ثَبِّتْ قَلْبِی عَلَى دِینِک. " یعنی از خدا بخواه قلبت را محکم کند.
حجت الاسلام عزیزی ادامه داد: گام پنجم، این است که در کتاب عیون الاخبار از مرحوم شیخ صدوق آورده شده است که پیامبر اکرم (ص) به امام حسین (ع) گفته است که هر موقع از نماز فارغ شدی این دعا را بخوان: " اَللّهُمَّ اِنّى اَسأَلُکَ بِکَلِماتِکَ وَ مَعاقِدَ عَرشِکَ وَ سُکّانِ سَماواتِکَ وَ اَرضِکَ وَ اَنبیائِکَ وَ رُسُلِکَ أَنْ تَستَجیبَ لى، فَقَدْ رَهَقَنى مِنْ أَمرى عُسراً، فَأَسألُکَ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ الِ مُحَمَّدٍ وَ اَنْ تَجْعَلَ لى مِن عُسرى یُسراً"، زیرا خواندن زیاد این دعا باعث می‌شود که در قیامت با پیامبر (ص) محشور شوی، قرض هایت ادا شود و در مقابل دشمن نیرو دهد و پرده حرمتت را کسی ندرد.
