پدیده نوین گردشگری که برخاسته از وجود اوقات فراغت در ایام مختلف است، به‌تدریج در کشور ما در حال افزایش است و از جنبه‌های گوناگونی همچون اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی آثار بسیار مثبت یا منفی به بار آورده است.
گردشگری اقتصاد جهانی را کاملا تحت تاثیر قرار داده و منبعی مهم برای شکوفایی اقتصاد کشورهای در حال توسعه و برقرارکننده توازن مالی در اقتصاد بین‌الملل کشورهای فقیر و غنی است.
این صنعت زندگی اجتماعی مردم را با ایجاد مشاغل گوناگون و ارتقای سطح درآمد تغییر می‌دهد، و باید این چنین نیز گفت که برای گردشگر سیاست، فرهنگ، آداب و رسوم و خلاصه همه جنبه‌ها و مظاهر فرهنگی و معنوی مردم مناطق مورد بازدید بسیار قابل‌‌توجه است.
استان مازندران که در بهترین نقطه از کشور پهناور ایران قرار گرفته، با وجود دارا بودن ظرفیت‌هایی همچون جنگل، دریا، فرهنگ، آداب و رسوم غنی، یکی از اولویت‌دارترین مقصدهای مسافران و گردشگران در ایام مختلف سال به‌حساب می‌آید.
حضو میلیونی گردشگران در مازندران و شهرهای این استان از بهترین فرصت‌هایی است که باید با تدبیر درست و برنامه‌ریزی‌های مدون در جهت توسعه پایدار این فرصت‌ها تبدیل به اشتغال‌زایی، درآمد مناسب و احیای صنایع‌دستی در جهت تولیدات بومی و منطقه‌ای شود.
آمارهای رسمی گردشگری مازندران
استاندار مازندران در گفت‌وگویی با خبرنگار ما در زمینه حضور مسافران در استان مازندارن گفت: در ایام نوروز طبق آمارهای معتبری که از هتل‌ها و مراکز اسکان مسافر برای ما ارسال شد، ۱۱ میلیون ۵۰ هزار مسافر در این ایام در استان اسکان شبانه‌روزی داشتند.
وی افزود: قطعا این حضور و ماندن مسافر در شهرهای استان موجب رونق درآمد و اقتصاد مردم منطقه شده است.
ربیع فلاح در زمینه آسیب‌های به وجود آمده همچون انباشت زباله‌ها و آسیب‌های فرهنگی که در اثر حضور میلیونی مسافر در استان مازندران به وجود می‌آید، اظهار کرد: ما وظیفه داریم به عنوان یک استان و شهر توریستی این مشکلات را حل کنیم که در این زمینه‌ها نیز اقداماتی در دستور کار است تا بتوانیم با کمک مردم خدمات بیشتری را ارائه دهیم.
اما با توجه به پاسخ استاندار مازندران در زمینه آسیب‌های حضور میلیونی مسافر و عدم برنامه‌ریزی درست برای کاهش این آسیب‌ها، ذکر این نکته حائز اهمیت است که چرا اقدامات موثر و کارآمد در زمینه تاثیرگذاری بر گردشگران و بهره‌برداری متناسب از این حضور، صرفا همیشه با گفتن اینکه: "در دستور کار است"، خلاصه می‌شود و هرساله شاهد بدتر شدن اوضاع نابسامان موضوعاتی همچون فرهنگ، محیط زیست و دیگر موارد در مسیر گردشگری در مازندران هستیم؟
گردشگری، صنعتی هدفمند است
محمد جعفری؛ دانشجوی رشته دکتری مدیریت گردشگری در دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگویی با خبرنگار ما در این زمینه گفت: اثرات مثبت گردشگری را بطور کلی می‌توانیم شامل ایجاد فرصت‌های شغلی، منافع اقتصادی، احیای کسب و کارها و رونق صنایع‌دستی، بهبود زیرساخت‌ها، زنده نگه داشتن آداب و رسوم محلی، حفظ محیط زیست و بسیاری دیگر از موارد مرتبط بدانیم.
وی افزود: تحقق این موضوع‌ها دارای یک شرط است و آن اینکه باید برنامه‌ریزی و زیرساخت‌های این کار به‌طور مناسب انجام بگیرد.
این دانشجو بیان کرد: گردشگری همانند سکه‌ای می‌ماند که روی دیگری نیز دارد و در صورت فقدان برنامه‌ریزی و زیرساخت مناسب، روی دیگر خودش را که آسیب است، نشان می‌دهد.
جعفری تصریح کرد: روی دیگر سکه حضور گردشگران این است که فرصت‌های شغلی به جای اشتغال جوانان باعث رواج دلالی‌گری و مشاغل سطح پایین می‌شود و به جای اینکه منافع اقتصادی به کل جامعه تسری پیدا کند، تنها نصیب بخشی از جامعه می‌شود.
وی اضافه کرد: بازار صنایع‌دستی بومی بجای رونق این صنعت، محلی برای فروش اجناس چینی می‌شود و محیط زیست هم رو به نابودی خواهد رفت که برخی از این آسیب‌ها را در شهر زیبایی همچون رامسر می‌بینیم.
گردشگری، نیازمند نگاه کیفی‌گراست
این دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری در دانشگاه علامه طباطبایی با بیان اینکه جمیع این عوامل باعث می‌شود تا نارضایتی گردشگران را شاهد باشیم، اظهار کرد: در جامعه محلی هم تنها بخش کوچکی، که مستقیما با گردشگر در ارتباط هستند، منتفع می‌شوند و بقیه مردم و شهروندان با اثرات منفی گردشگری مواجه هستند و در پی این موضوع، نارضایتی جامعه محلی را هم شاهد خواهیم بود.
وی با طرح سوالاتی گفت: آیا اصولاً جذب تعداد بالای گردشگر نکته مثبتی برای ما محسوب می‌شود، و آیا ما ظرفیت کافی برای میزبانی همه گردشگران ورودی را در شهر و یا استان خود داریم؟
جعفری بر همین اساس ادامه داد: در گردشگری بحثی داریم به نام “ظرفیت تحمل” که اشاره دارد به این موضوع که هر مقصدی سطح خام اصلی از پذیرش و توسعه گردشگری را تحمل می‌کند که توسعه بیشتر از آن به زوال اجتماعی-فرهنگی یا کاهش کیفیت تجربه حاصل شده برای گردشگران منجر می‌شود.
این دانشجو خاطرنشان کرد: آیا ما باید همه گردشگران را جذب کنیم یا بخشی از آنها را؟ و اینکه بخش‌بندی ما باید بر چه اساسی باشد، باید به لحاظ سنی یا مالی و یا دیگر موارد مورد بررسی قرار بگیرد.
وی افزود: اساساً باید ببینیم معیار و ملاک موفقیت یک مقصد چه چیزی است.
جعفری با اشاره به اینکه در اخبار شنیدم رامسر و ساری شهرهای برتر گردشگری شدند، اظهار کرد: آیا باید به برتر شدن رامسر در نوروز افتخار کنیم؟ اساسا چه کسی متولی برنامه‌ریزی گردشگری در رامسر است؟ شهرداری و فرمانداری که حتی یک کارشناس جزء برای گردشگری ندارند یا اداره میراث فرهنگی و گردشگری که آن‌هم خالی از یک دانش‌آموخته این حوزه است و اساساً به این مسائل هم فکر نمی‌شود.
کمیت‌گرایی، سمی مهلک برای گردشگری مازندران
دانشجوی دکتری مدیریت گردشگری گفت: ما روزبهروز جایگاه و برند ساخته شده شهر رامسر، که در گذشته به وجود آمده است، را از دست می‌دهیم و شهرهای دیگر، گردشگرهای هدف ما را جذب می کنند.
وی عنوان برتر شدن را خودساخته و شعارگونه دانست و گفت: باید هر چه زودتر برای ایجاد زیرساخت‌های مهم و اساسی گردشگری در استان و شهرهای شمالی اندیشه‌ای شود و در این راستا نیز مسئولان باید از کارشناسان و متخصصین این حوزه مشورت و کمک بگیرند.
حال با توجه به این نظرات باید گفته شود ره‌آورد حضور میلیونی مسافر در استان مازندران و شهرهایی همچون رامسر و ساری، که شهرهای برتر گردشگری از نظر خدمات سفر شدند، منفعت‌ها و آسیب‌هایی را دربر داشته که می‌بایست این منفعت‌ها و آسیب‌ها از نظر مسئولان دور نماند و عنوان برتر شدن شهرشان، آنها را از این مباحث غافل نکند.
اما آنچه که باید گفته شود این است، مازندران و شهرهایش هنوز به آن جایگاه مناسب و قابل‌تقدیر در بحث خدمات گردشگری نرسیده‌اند و همان‌طور که مشاهده می‌شود در ایام پیک حضور مسافران و گردشگران، شهرها برای ارائه برخی خدمات دچار مشکل می‌شوند.
قطعی آب، برق، کاهش سرعت اینترنت، ترافیک خیابان‌های اصلی شهر، گران شدن اجناس مصرفی در بازارها، ناهنجاری‌های فرهنگی و ضد ارزشی، تخریب محیط زیست و تولید زباله انبوه تنها بخشی از این آسیب‌هایی است که حضور میلیونی مسافران می‌تواند در آن نقش داشته باشد.
با این حال انتظار می‌رود مسئولان استانی و شهرستانی در جای‌جای مازندارن باتوجه به شعار سال ۹۵ که اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل نام گرفته، زیرساخت‌های مهم و بنیادی گردشگری را با توجه به سیاست‌های ابلاغی اقتصاد مقاومتی به اجرا درآورند تا روزبهروز شاهد توسعه و پیشرفت در حوزه خدمات به گردشگران و از سوی دیگر کمک به اقتصاد و رفاه مردم و شهروندان بومی استان باشیم.
