شهر مقدس قم با رشد سالانه 3 درصدی جمعیت، هشتمین شهر کشور ازنظر جمعیت محسوب می‌شود و جمعیتی بالغ‌بر یک‌میلیون نفر را به خود اختصاص داده است این شهر به دلیل وجود بارگاه مطهر حضرت معصومه (س) دومین شهر زیارتی کشور پس از شهر مشهد بوده و روزانه پذیرای زائران و مسافران زیادی از اقصی نقاط کشور و سایر نقاط دنیاست.
ازنظر موقعیت جغرافیای، شهر قم محل اتصال اصلی‌ترین راه‌های ارتباطی تهران و شمال کشور با کلیه مناطق جنوب، جنوب غرب و جنوب شرق و همچنین بسیاری از مناطق غرب و شرق کشور است ازاین‌رو رشد جمعیت و افزایش نرخ مهاجرت به شهر قم و لزوم خدمات‌رسانی به شهروندان، زائران و مسافران، بر اساس چشم‌انداز توسعه شهر، اجرا و توسعه طرح‌های حمل‌ونقل درون‌شهری را ایجاب می‌کند.
در همین راستا شورای عالی ترافیک استان دو خط مترو A و B برای حل مشکل ترافیک قم طراحی کرد. خط A قطار شهری قم پس از امضای قرارداد رسمی با قرارگاه خاتم‌الانبیاء در سال 90، وارد فاز اجرایی شد.
این خط مترو به طول 14 و هشت‌دهم کیلومتر و تعداد 14 ایستگاه از مسجد مقدس جمکران شروع‌شده و با طی مسیر میدان انتظار، میدان بقیة‌الله، بلوار خلیج‌فارس، میدان ولیعصر، خیابان شهید دل آذر، میدان پلیس، میدان میرزای قمی، تقاطع عمار یاسر، عبور از زیر رودخانه، میدان مطهری، میدان سعیدی، میدان معصومیِه، خیابان امامزاده ابراهیم و میدان کشاورز به قلعه کامکار ختم می‌شود.
خط A قطار شهری قم قرار است با 130 واگن راه‌اندازی شود همچنین خط 2 متروی قم از میدان مطهری تا جمکران است و پیش‌بینی‌شده که حداکثر 19 هزار مسافر را در ساعت پذیرا باشد. ایجاد اشتغال مستقیم 400 نفر و غیرمستقیم 600 نفر از دیگر ویژگی‌های این پروژه است.
نبود آمار دقیق درباره میزان تملک‌های پروژه متروی قم
مصطفی سعادت طلب روند پیشرفت پروژه متروی قم را خوب ارزیابی و دراین‌باره می‌گوید: متروی قم درزمینهٔ حفاری تونل و اجرای آن وضعیت خوبی دارد اما در حال حاضر موضوع اصلی تملک و اجرای ایستگاه‌ها است که در صورت انجام آن می‌توان فاز یک خط A که از ایستگاه A14 تا ایستگاه A9 از ایستگاه قلعه کامکار تا ایستگاه شهید مطهری است را به بهره‌برداری برسانیم و قسمت دوم خط A مترو که از میدان مطهری تا مسجد مقدس جمکران است در مرحله بعدی به بهره‌برداری می‌رسد.
رئیس امور زیربنایی شورای شهر قم بابیان اینکه آمار دقیقی از تملک‌ها نداریم، خاطرنشان می‌کند: در کمیسیون ماده 5 شورای عالی شهرسازی معماری استان ایستگاه‌هایی که نیاز به تملک داشت تعیین تکلیف شده و شهرداری می‌تواند برای تملک اقدام کند البته در بسیاری از ایستگاه‌ها بسیاری از فضاها نیاز به تملک ندارد اما برای ورود و خروج و درزمینهٔ تأسیسات و راه‌های فرار ایستگاه‌ها و فضاهای موردنیاز احتیاج به تملک فضاها در حاشیه این خیابان‌ها است.
نقدینگی عامل اساسی کند بودن روند پروژه
سعادت طلب با اشاره به پیشرفت پایین خط A متروی قم می‌گوید: پیشرفت پروژه با توجه به‌قرار دادی که داشتیم قابل‌توجه نبوده است چرا که بحث نقدینگی و موضوعات مشابه مالی مهم‌ترین دلیل کند بودن روند پروژه متروی قم است البته بحث‌های شهرداری و فنی نیز در این رابطه تأثیرگذار بوده است.
وی بابیان اینکه اوراق مشارکت نزدیک به 330 میلیارد در اختیار پروژه قرار داده‌شده که تا حدودی مشکلات مالی آن حل‌شده است، می‌افزاید: مسائل فنی، ترافیکی و بحث پل‌های اطراف و دیگر موارد نیاز به هماهنگی دارد که تا حدی از سرعت کار کم می‌کند.
رئیس امور زیربنایی شورای شهر قم معتقد است: حفاری مکانیزه از قلعه کامکار تا میدان ولیعصر و حفاری سنتی یا دستی از ادامه میدان ولیعصر تا مسجد مقدس جمکران است.پیشرفت فیزیکی حفاری مکانیزه خوب است و از مرحله فاز یک یعنی میدان نکویی عبور کرده است.
سعادت طلب خاطرنشان می‌کند: فعلاً مقررشده که منوریل تا میدان مطهری به بهره‌برداری برسد و ادامه آن طبق مطالعات جدید خطوط جدید مترو جایگزین آن شود و کل خط A مترو و نه فاز یک پیش‌بینی می‌شود که تا دو سه سال آینده افتتاح شود.
پروژه متروی قم امسال و سال آینده نیز افتتاح نمی‌شود
در این رابطه نعمت‌الله عواطف رستمی با تأکید بر اینکه در مورد روند پروژه متروی قم کمبود بودجه نداریم، تصریح می‌کند: شهرداری بودجه لازم خود را در این زمینه تزریق کرده است و آنچه اختصاص‌یافته مبلغی بالغ‌بر 400 میلیارد تومان بوده است.
سخنگوی شورای شهر قم می‌افزاید: زمانی که الزامات راه‌اندازی را کنار هم می‌گذاریم مشاهده می‌شود که پروژه متروی قم امسال و سال آینده نیز افتتاح و به بهره‌برداری نمی‌رسد چرا که اولاً باید ایستگاه‌ها تجهیز شود، ثانیاً وضعیت تملک‌های ایستگاه قلعه کامکار، معصومیه و میدان شهید مطهری مشخص شود ، همچنین هنوز ریل‌گذاری داخل مترو تمام نشده چرا که هنوز تونلینگ تمام نشده و بعد از ریل‌گذاری خرید واگن‌ها یکی از مهم‌ترین اقدامات است ازاین‌رو در مرحله نخست سه ایستگاه را تجهیز خواهیم کرد.
بااینکه پیشرفت پروژه متروی قم با توجه به قراردادی که با قرارگاه خاتم‌الانبیاء بسته‌شده بود قابل‌توجه نبوده است اما مسئولان نقدینگی را عامل اساسی کند بودن روند پروژه بیان می‌کنند؛ از طرف دیگر قرار دادن اوراق مشارکت در اختیار پروژه تا حدودی مشکلات مالی آن را حل کرده است.
به‌طورکلی مسئولان نسبت به آینده این پروژه امیدوار هستند و معتقدند با وجود مشکلاتی که درزمینهٔ تأمین منابع مالی موردنیاز پروژه وجود داشت در آینده نزدیک این پروژه به بهره‌برداری می‌رسد.
به‌طورکلی می‌توان گفت پروژه مترو قم وضعیت مشخص‌تری نسبت به پروژه منوریل دارد و بااینکه اطلاع رسانی درباره پروژه مترو ضعیف است اما مردم نسبت به انجام این پروژه ناراضی نیستند و امیدوارند که این پروژه در آینده نزدیک بتواند در حل مشکل ترافیک قم مثمرثمر باشد.
