مهدی جبین‌شناس کارگردان فصل نهم مستند مسابقه « خانه ما » معتقد است خانواده‌های ایرانی به دلیل تربیت خانوادگی و مذهبی، خیلی تمایلی به حضور دوربین یا چشم غریبه در فضای خصوصی خانواده خود را ندارند، بنابراین مهمترین اولویت «خانه ما» شکل‌گیری و حفظ این اعتماد و کرامت خانواده‌ها است.
اخبار فرهنگ و هنر - سری جدید «خانه ما» در ۱۲ قسمت با کارگردانی مشترک امین کفاش‌زاده و مهدی جبین‌شناس و نویسندگی احسان عمادی در استودیو «نوبین» تولید شده و پنجشنبه‌ها ساعت ۱۸ و جمعه‌ها ساعت ۲۱:۳۰ از شبکه دو سیما روی آنتن می‌رود.
مهدی جبین‌شناساز تجربه کارگردانی این فصل از «خانه ما» می‌گوید؛
* از انتخاب خود برای همکاری با فصل نهم «خانه ما» که در زمان شیوع ویروس کرونا ، ضبط شد بگویید.
من از فصل‌های قبلی به عنوان طراح با خانه ما همراهی داشتم ولی کارگردانی آن قسمت من نشده بود تا اینکه این شرایط کرونا پیش آمد و به من پیشنهاد شد که آیا من می‌توانم در این شرایط یک فصل دیگر برای «خانه ما» تولید کنم یا نه؟ ولی اولین سوال این بود که ما در اصل این کار را انجام بدهیم یا نه و چقدر در این شرایط درست است که یک برنامه تلویزیونی ساخته شود؟ به خاطر اینکه هیچ اولویتی نبود و شهرها شرایط مناسبی به لحاظ ایمنی از ویروس کرونا نداشتند.
با توجه به زمان این پیشنهاد در اوایل اسفند و اوج گسترش کرونا در آن زمان در اغلب شهرها ساخت برنامه به تعویق افتاد. در اردیبهشت ماه که اوضاع کمی بهتر شد و در بیشتر شهرها وضعیت سفید کرونایی اعلام شد، فرصت گرفتیم تا روی سناریو کار کنیم و ببینیم این سناریو را چطور می‌توانیم به تولید برسانیم. با توجه به شرایط کرونا قطعاً نباید خیلی از پلان‌ها خارجی می‌شد و باید با تیم جمع و جورتری اقدام به تولید می‌کردیم چون تعداد گروه تولید قبلی بیشتر بود و احتمال شیوع بیماری بیشتر می‌شد.
با توجه به شرایط کرونا قطعاً نباید خیلی از پلان‌ها خارجی می‌شد و باید با تیم جمع و جورتری اقدام به تولید می‌کردیم چون تعداد گروه تولید قبلی بیشتر بود و احتمال شیوع بیماری بیشتر می‌شد. در نهایت قرار بر این شد که اگر به سناریویی رسیدیم که بشود با شرایط مطمئن‌تر برنامه را پیش ببریم، این کار، انجام شوددر نهایت قرار بر این شد که اگر به سناریویی رسیدیم که بشود با شرایط مطمئن‌تر برنامه را پیش ببریم، این کار، انجام شود. وقتی در اردیبهشت وضعیت شهرهای مورد نظر ما از نظر کرونا سفید شدند، زمانی بود که شیوع کرونا شیب نزولی پیدا کرد آن زمان کم‌کم حس کردیم اوضاع رو به بهبود است و همه با خوشحالی فصل نهم را خیلی ضربتی تولید کردیم.
* زمان‌بندی این تولید ضربتی به چه شکل بود؟ ایده ارتباط آنلاین خانواده‌ها چگونه شکل گرفت؟
یعنی اگر قبلاً یک ماه تصویربرداری سه خانواده طول می‌کشید، این فصل را با چهار خانواده در طول دو هفته تولید کردیم و به پخش رساندیم. پخش آنلاین و ارتباط اینترنتی و مجازی از جمله راه‌حل‌هایی بود که بین خانواده‌ها برقرار کردیم.
از آنجایی که از زمان شیوع ویروس کرونا خودمان در وضعیت قرنطینه بودیم و این وضعیت باعث شد که هریک از ما ملاقات‌های غیرحضوری و از طریق فضای مجازی با یکدیگر به ویژه در ایام عید و دیدوبازدیدهای مرسوم عید داشته باشیم، از این رو همین بازدیدهای اینترنتی، موبایلی و واتس‌اپی جرقه‌ای شد که خانواده‌ها را در مرحله نیمه نهایی به این شکل و به صورت آنلاین مرتبط کنیم.
ماموریت‌ها تصویری شد، رقابت تصویری شد. همچنین قراری که برای سفر به بوشهر داشتیم و خانواده‌ها را دیده بودیم، منتفی شد و همه اینها دست به دست هم داد تا ما که نمی‌توانستیم به شهر جدیدی برویم و در عین حال مجبور به ساخت یک ویژه‌برنامه با مختصات خاصی بودیم، اجرای آیتم‌های مسابقه را به این شکل پیش ببریم. دعوت از برنده‌های فصل‌های قبل تا در مرحله نیمه نهایی به رقابت بپردازند از جمله ویژگی‌های فصل نهم بود. خانواده‌هایی که قبلاً دیده شده بودند و شاید برای بیننده جالب بود تا بعد از سال‌ها تغییرات خانواده‌ها یا مثلاً بزرگ شدن کودکان آن خانواده‌ها را شاهد باشند.
* خود خانواده‌ها تا چه حد از این نوع رقابت تصویری استقبال کردند؟ و آیا رقابت در چنین فضایی آن هم به صورت آنلاین برایشان سخت نبود؟
خود خانواده‌های منتخب در فصل نهم، برگ برنده‌ای بودند؛ با توجه به تغییراتی که «خانه ما» در این فصل داشت اما چون هر کدام از خانواده‌های برگزیده قبلاً یک دور در این مسابقه شرکت کرده بودند در نتیجه به روال کلی مسابقه آگاهی داشتند و برای مسابقه انرژی می‌گذاشتند.
دو خانواده از ضبط برنامه در شرایط کرونایی استقبال کردند ولی دو خانواده دیگر قدری مردد و نگران بودند که آیا درست است ما در ایام کرونا به خانه آنها برویم و برنامه ضبط کنیم یا نه؟ که ما به خانواده‌ها اطمینان دادیم که برای به حداقل رساندن احتمال انتقال ویروس کرونا هم تست می‌دهیم و هم موارد بهداشتی را کاملاً رعایت می‌کنیماز این رو ما از این لحاظ با شرکت کنندگان راحت تر بودیم به خصوص با توجه به فرصت کمی که برای تولید در اختیار داشتیم. دو خانواده از ضبط برنامه در شرایط کرونایی استقبال کردند ولی دو خانواده دیگر قدری مردد و نگران بودند که آیا درست است ما در ایام کرونا به خانه آنها برویم و برنامه ضبط کنیم یا نه؟ که ما به خانواده‌ها اطمینان دادیم که برای به حداقل رساندن احتمال انتقال ویروس کرونا هم تست می‌دهیم و هم موارد بهداشتی را کاملاً رعایت می‌کنیم.
در هر حال با همه این تردیدها، هر ۴ خانواده چون دوست داشتند در این مرحله نیز شرکت کنند، خیلی استقبال کردند و البته به دلیل قرار گرفتن در ماه مبارک رمضان و وجود بیماری کرونا، اذیت شدند که این همکاری برای ما بسیار اهمیت داشت.
* آیا فشردگی مراحل تولید و ضبط، شرکت‌کننده‌ها را اذیت یا خسته نمی‌کرد؟
در فصل‌های گذشته معمولاً روال بر این بود که در یک بازه زمانی یک ماهه کار تولید می‌شد و در بینابین آن بازه، شرکت کنندگان استراحت داشتند ولی در تهیه این فصل، هم کار فشرده بود، هم ما دائم کنارشان بودیم و شرکت‌کننده‌ها خسته می‌شدند که البته حق داشتند ولی با این وجود دمشان گرم همکاری کردند و دستشان درد نکند.
* یکی از ویژگی‌هایی که بیشتر خانواده‌ها داشتند اینکه در مقابل دوربین بسیار راحت و کم نقص ظاهر شدند، طوری که برخی از هنرمندان بازیگر نیز به این نکته توجه داشته و آن را جزو امتیازات «خانه ما» می‌دانند، این راحتی در مقابل دوربین از کجا نشأت می‌گیرد؟
چون در هر فصل طول می‌کشید تا خانواده‌ها با تیم تصویربرداری و کارگردان آشنا شوند همین زمان فرصت خوبی برای رسیدن به این راحتی در مقابل دوربین بود. البته در فصل نهم این مرحله طی شده بود و چون سری دوم شرکت خانواده‌ها در مسابقه بود و حضور در مقابل دوربین برایشان حل شده بود حتی تصویربردارها را کامل می‌شناختند به خاطر اینکه تیم ما ثابت است و در طول این مدت یک اعتماد و نزدیکی بین گروه سازنده و شرکت‌کننده‌ها ایجاد شده است.
* آیا از همان مراحل اول انتخاب خانواده‌ها، تست‌های خاصی از ایشان به عمل آمده؟
خیر تست خاصی نبوده از همان ابتدا که با خانواده‌هایی که ثبت‌نام می‌کردند جلسه معارفه می‌گذاشتیم، همان‌جا مشخص می‌شد که با این خانواده‌ها چقدر راحت هستیم و می‌توانیم آنها را برای ضبط مسابقه در نظر بگیریم.
* به عقیده شما بحث اقتصادی برنامه که محور اصلی مسابقه «خانه ما» است، تا چه میزان توانسته در بین خانواده‌ها موثر واقع شود؟
همین که این برنامه توانسته گوش آدم‌ها را به این مسئله تیز کند به عقیده من کار خودش را کرده است؛ من طرفدار این نیستم که بگویم خیلی خوب است که در یک ماه فقط یک میلیون تومان خرج کنیم و این اصولاً عقلانی و منطقی نیست. ولی در یک مسابقه تلویزیونی سعی می‌کنیم با اغراق‌هایی که در مسابقه ایجاد می‌کنیم، توجه مخاطب را جلب کنیم. در یک مسابقه نمی‌شود مثلاً سه میلیون تومان برای مخارج یک ماه در نظر گرفت، باید شرایط و حلقه را تنگ‌تر کنیم تا اینکه شرکت‌کننده‌ها در محدودیت‌های ایجاد شده به رقابت بپردازند.
از آنجایی که در سری‌های قبل یک میلیون تومان برای شرکت‌کننده‌ها و خانواده‌ها در نظر گرفته بودیم الان هم همان یک میلیون تومان را اختصاص می‌دهیم. با این تفاوت که آن یک میلیون تومان در سری‌های قبل برای یک ماه بود ولی با توجه به شرایط کرونا و تورم و ماه مبارک رمضان این یک میلیون تومان برای یک هفته خانواده‌ها اختصاص داده شدخیلی‌ها به ما ایراد می‌گرفتند که قصد شما ترویج کم مصرف کردن است اما در اصل این ذات مسابقه «خانه ما» است که شرایط شما خاص و طوری باشد که بتوانید با برنامه‌ریزی در آن شرایط خاص توجهی را به خود جلب کنید. همین که مخاطب شما حواسش به مخارج ماهانه خود جلب شود و لیست خرج‌هایش را بنویسد، برنامه بردش را کرده است.
* با توجه به وجود بیماری کرونا و افزایش هزینه خانواده‌ها برای رعایت نکات بهداشتی و وسایل مربوط به ضدعفونی و رعایت نکات بهداشتی، آیا در برآورد هزینه‌ای که برای فصل نهم تخصیص داده شد، موثر بود؟
ما برای تعیین مبلغ موردنظر خیلی واکاوی و بررسی نکردیم از آنجایی که در سری‌های قبل یک میلیون تومان برای شرکت‌کننده‌ها و خانواده‌ها در نظر گرفته بودیم الان هم همان یک میلیون تومان را اختصاص می‌دهیم. با این تفاوت که آن یک میلیون تومان در سری‌های قبل برای یک ماه بود ولی با توجه به شرایط کرونا و تورم و ماه مبارک رمضان این یک میلیون تومان برای یک هفته خانواده‌ها اختصاص داده شد که به نظر من رقم مناسبی بود.
* آیتم‌هایی مانند درآمدزایی و کسب و کار خانگی تا چه میزان موردتوجه خانواده‌ها بود و آیا به سادگی به این آیتم تن می‌دادند؟ چون در شهرستان‌ها افراد محدودیت‌هایی برای انجام چنین کارهایی دارند.
معمولاً هر شرکت‌کننده قبول می‌کرد که این مشاغل خانگی را داشته باشد و خودش آنها را به فروش برساند چون خود خانواده‌ها پیشنهاد کارها را می‌دادند. خانواده‌ها از قبل فکر کاری که قرار بود انجام دهند و از طریق آن درآمدزایی کنند، می‌کردند و با هم مشورت داشتند.
اصولاً پیشنهادی نمی‌دادند که نتوانند آن را انجام بدهند و البته ۸۰ درصد ایده‌ها و تصمیم‌گیری‌ها مال خود خانواده‌ها بود مگر در موارد استثنایی مثل خانواده تبریزی که پسر خانواده اصرار داشت پدرش برای فروش محصولات خانگی برود که در این میان کل‌کل‌هایی هم بر سر این موضوع داشتند. یا در مواردی خاص که ما کاری را پیشنهاد می‌دادیم و خانواده‌ها آنقدر به کارگردان اعتماد داشتند که می‌پذیرفتند و با سختی‌های آن کنار می‌آمدند.
* «خانه ما» را در قیاس با تجربه قبلی خود، مسابقه «فرمانده» چطور ارزیابی می‌کنید؟ کدام یک را بیشتر می‌پسندید؟
من هر دو را خیلی دوست دارم هر کدام دو ژانر مختلف دارند، یکی با تولید سنگین، تیم بزرگ، انتخاب‌های عجیب و غریب و خانه ما که جمع و جور تر و خانوادگی‌تر و صمیمانه‌تر است که خودمن صمیمیت آن را بیشتر می‌پسندم.
* اصولاً ضرورت ساخت «خانه ما» ویژه کرونا در چه بود؟
«خانه ما» جزو معدود برنامه‌هایی است که تاریخ خانوادگی خانواده‌های ایرانی را ثبت می‌کند سوای جامع و کامل بودن آن باید جایی به این مقوله پرداخته می‌شد. ما این شانس را داشتیم که همه چیز دست به دست هم دهد تا بتوانیم این برنامه را در موقعیت خوبی ضبط کنیم. خدا را شکر که این موقعیت برای تولید ایجاد شد و در واقع همه چیز خوب پیش رفت.
* خیلی‌ها معتقد بودند، با وجود اینکه مشابه این مسابقه از شبکه‌های خارجی هم پخش می‌شود اما این مسابقه توانسته به خوبی ایرانیزه شود. طوری که گویی از دل جامعه ما برخاسته است. نظر شما در این خصوص چیست؟
آنچه در خانواده‌های ایرانی مهم است این است که خیلی تمایل به حضور دوربین در جمع خانواده ندارند. این مسأله ریشه در تربیت خانوادگی ما ایرانیان دارد. ما ایرانی‌ها تمایل نداریم تا یک چشم غریبه وارد زندگی ما شود. این عدم تمایل دلایل مختلفی دارد از عدم اعتماد به نفس، اعتقادات مذهبی، حرف‌های در و همسایه گرفته تا چیزهای دیگر. شکل گرفتن این اعتماد خیلی سخت بود و هدف ما این بود که این اعتماد را بر هم نزنیم و سطح خانه ما را طوری نگه داریم که آدم‌ها نترسند و فکر نکنند که با آمدن به برنامه قرار است خدای نکرده مورد تمسخر قرار بگیرند و کرامت ایشان زیر سوال برود. حفظ این کرامت برای ما خیلی مهم بود و همین مسأله موجب شد که خود خانواده‌ها به ما اعتماد کنند و با ما اخت شوند که از جمله نکات برتر برنامه است.
* آیا برنامه با این شرایط کرونا باز هم ادامه خواهد داشت؟
در حال حاضر برگزاری فینال همین سری برای ما مهم‌تر است و منتظریم ببینیم تکلیف برنده‌های فصل نهم چه می‌شود ما در این فصل ۲ منتخب خواهیم داشت که در فصل بعدی فینال بین آن دو خانواده برگزار می‌شود. به احتمال زیاد به دلیل تمام نشدن شرایط کرونا به همین شیوه و شکل آنلاین ضبط می‌شود.
* چه جایزه‌ای به برنده نهایی تعلق خواهد گرفت؟
۵۰ میلیون تومان جایزه نقدی نصیب خانواده برنده خواهد شد.
