معمولاً در هر فصل اکران نوروز، یک یا دو فیلم هستند که از قبل روی آن حساب ویژهای میشود. در نوروز امسال هم رحمان ۱۴۰۰ بود که به دلایل مختلف گزینه اصطلاحاً «برفوش» سینماها بود. تهیهکنندگی، پخشکنندگی و حتی یکی از سینماهای اصلی رحمان ۱۴۰۰ در انحصار یک نفر (شرکت) است. علی سرتیپی با مجموعه فیلمیران بهعنوان یکی از قدرتهای سالهای اخیر در سینما شناخته میشود.
اگر پروسه تولید تا اکران یک فیلم را در نظر بگیریم، سرتیپی و فیلمیران تمام آن چرخه را برای فیلمهایشان در انحصار دارند. تولید، پخش و اکران یک فیلم در مشت فیلمیران است. نگاهی به آمار فروش فیلمهایی که توسط این مجموعه تولید یا پخش شدهاند نشاندهنده میزان سیطره فیلمیران در سینمای ایران است.
این میزان نفوذ باعث شده تا برخی از کارشناسان این وضعیت را با دهه ۴۰ میلادی سینمای آمریکا مقایسه کنند؛ سالهایی که چند کمپانی فیلمسازی با انحصاری که داشتند، فضای تراست را بهوجود آورده بودند. درادامه این گزارش به نقد و بررسی رحمان ۱۴۰۰ پرداخته و سپس به حواشی کمتر شنیدهشده درباره علت توقیف این فیلم خواهیم پرداخت؛ فیلمی که باز هم یک اپلیکیشن پشت سر تولیدش دیده میشود.
عاری از هنر و اخلاق
منوچهر هادی در کارنامه حرفهای خود فیلمها و سریالهای مختلفی دارد. از فیلمی اجتماعی مثل «کارگر ساده نیازمندیم» تا «عاشقانه» در شبکه نمایش خانگی ! بررسی آثار او نشان میدهد تقریباً به هیچ سوژه و فضایی نه نمیگوید! رحمان ۱۴۰۰ نشان میدهد که هادی، پس از «آینه بغل» باز هم دوست داشته فیلمی «برفوش» بسازد که چهبسا از «هزارپا» هم سبقت بگیرد. انگار رقابت جدیدی در سینمای ایران به وجود آمده و آن رکوردزنی در فروش بیشتر است. البته این رکوردزنی ظاهراً رابطه مستقیمی با شوخیهای جنسی و پردهدری دارد. در حاشیه اکران فیلم و در بین خندههای برخی از تماشاچیان جوان به شوخیهای آنچنانی، چهره خانوادهها متفاوت بود.
یکی از تماشاگران یکی، دو بار فرزندش را در بین تماشای فیلم از سالن خارج کرد و دوباره بازگشت. بعد از اتمام فیلم وقتی علت را جویا شدم با چند جمله و کلمه ناتمام گفت که «کاش لااقل بچه را به دیدن این فیلم نمیآوردم». فیلم قصه ندارد. آنقدری عقب است که حتی نمیتوان فرمی برایش ترسیم کرد. راستش حتی ژانر مشخصی هم ندارد. رحمان ۱۴۰۰ تلفیقی از شوخیهای جنسی، فلاکت (البته به شکلی بسیار نازل)، متلکهای سیاسی و خلاصه هرچه بشود به وسیله آن مخاطب را خنداند، است.
اگر بخواهیم درباره ژانر (!) رحمان ۱۴۰۰ حرف بزنیم باید آن را فیلمی تخیلی-جنسی بنامیم! مشخص نیست نویسنده و کارگردان این فیلم دنبال یک فضای رئال بودهاند یا فانتزی! در جاهایی قصه کاملاً جدی میشود و در سکانسهایی تخیلی! آنقدری سکانس زائد در فیلم وجود دارد که اگر آنها حذف شوند، رحمان ۱۴۰۰ به یک فیلم کوتاه تبدیل میشود؛ سکانسهایی مثل بالن و زندهشدن دوباره رحمان پس از تصادف آنقدری عجیب و غریب است که میتوان از آنها بهعنوان «سکانسهای نشئگی» یاد کرد! احتمالاً قبل از ساخت فیلم، سازندگانش کنار هم نشستهاند و به هم گفتهاند بیایید با سوژه یک آدم بدبخت و یک مفسد اقتصادی یک فیلم کمدی بسازیم؛ فقط تا جایی که میشود شوخیهای جنسیاش زیاد باشد.
تا قبل از این هم بودند فیلمهایی که در آنها دیالوگهای جنسی وجود داشت، اما رحمان ۱۴۰۰ یک قدم جلوتر رفته است. در فیلم جدید منوچهر هادی، شوخیهای فیزیکال و حتی متاسفانه در مواردی اروتیک هم اضافه شده است. اگر تا قبل از این کودکان پس از تماشای یک فیلم یک تکیهکلام را در کوچه و خیابان به زبان میآوردند، امروز و پس از تماشای این فیلم جلوی پدر و مادرشان پایینتنه خود را به شیوه رحمان ۱۴۰۰ تکان خواهند داد. فیلم جدید هادی از ارزشهای هنری کیلومترها عقب و از ارزشهای اخلاقی فرسنگها عقبتر است.
ماجراچیست؟
از شنبه حاشیه عجیب و جدید دیگری به اعتراضات قبلی
اضافه شده و حالا مساله دیگری به محتوای فیلم اضافه شد. ازسوی مسوولان سازمان سینمایی اعلام شد که نسخه در حال اکران این فیلم در سینماها، با نسخهای که مجوز اکران گرفته متفاوت است! عجب! سال گذشته فیلم هزارپا بهدلیل نمایش سکانسهای حذف شده در تیتراژ پایانی مورد مواخذه قرار گرفت، اما ظاهراً رحمان ۱۴۰۰ پا را از آن هم فراتر گذاشته است. نسخه غیرمجاز چگونه اکران شده است؟ طبق اطلاعات بهدستآمده صرفاً چند سالن سینما نسخه ممنوعه را پخش کردهاند.
سالنهایی مثل کوروش، ایران (که سرگروه فیلم بوده) و سینماهای اصلی در شهرستانها از جمله این سینماهاست. احتمالاً کارگردان اینطور فکر کرده که نمایش نسخه غیرمجاز در سالنهایی مثل کوروش به دلیل میزان بالای تماشاگر آنها، تأثیر زیادی در فروش خواهد داشت. دلیل اینکه سازمان سینمایی دیر متوجه این مساله شده آن است که نسخه غیرمجاز فقط در چند سینما درحال نمایش بوده و زمانی که به آنها گزارش شده، متوجه شدهاند.
این سالنها پس از اطلاع و تذکر ارشاد، از روز چهارشنبه گذشته نسخه غیرمجاز را کنار گذاشتند. از جمله حذفیاتی که اعمال نشده یکی پلان بسته رقص شخصیت زن فیلم و دیگری نمایش اندام نامناسب همان شخصیت بوده است. مورد سوم مربوط به یکی از سکانسهای پایانی مربوط به دختر رحمان است.
مورد عجیب دیگر رحمان ۱۴۰۰ اکران همزمان سه نسخه متفاوت از فیلم در سینماهاست؛ یک نسخه اصلاحشده توسط ارشاد، یک نسخه غیرمجاز سازندگان فیلم و یک نسخه که سالنهای حوزه هنری در حال اکرانش بودند! طبق شنیدههای خبرنگار ما، منوچهر هادی مسوول اعمال اصلاحات بوده و برخی از موارد اصلاحی را کنار گذاشته است.
با این حال خودش مدعی است که در تمام سینماها فیلم اصلاح شده روی پرده رفته است ظاهراً همین شرایط باعث شده که سازمان سینمایی بهشدت از سازندگان رحمان ۱۴۰۰ ناراضی شده و تا به این لحظه بهطور جدی از اکران دوباره فیلم جلوگیری کرده است. باید دید که آیا فیلم منوچهر هادی و سرتیپی، پس از دریافت تذکرات جدی از سازمان سینمایی با چند اصلاح باز هم به اکران درخواهد آمد (که در این صورت و بهدلیل حواشی پیشآمده احتمالاً فروش اساسی بکند) یا این فیلم ضدخانواده بایگانی خواهد شد.