مجری و کارشناس برنامه «تاریخ و سینما» که به کارگردانی و تهیه کنندگی ایزد مهرآفرین شنبه شب‌ها از آی‌فیلم پخش می‌شود بیان کرد: «ثریا ملکه غمگین» برای تلویزیون ایتالیا و بر اساس کتاب «کاخ تنهایی» تهیه شده بود. به مدت دو شب از یکی از تلویزیون های ایتالیا پخش شد و از روی آن خلاصه ای تهیه شد که در دنیا مدت ها روی پرده سینماها بود.
او افزود: ثریا اسفندیاری بختیاری از سال ۱۳۲۹ تا اسفند ۱۳۳۶ همسر محمدرضا پهلوی، شاه ایران بود که بعد از هفت سال زندگی به جدایی انجامید. بر اساس آنچه که می گفتند علت این جدایی بیشتر به خاطر این بود که ثریا نمی توانست صاحب فرزند شود و آن عمل جراحی که اکنون در دنیا به راحتی انجام می شود در آن زمان هنوز به دنیای پزشکی راه پیدا نکرده بود. در این راستا جلسه ای تشکیل می شود و ثریا به آلمان و شهری که مادرش اِوا اسفندیاری در آنجا زندگی می کرد فرستاده می شود. ثریا اسفندیاری دختر خلیل اسفندیاری از اولاد اسفندیار خان بختیاری پسر حسینقلی خان بختیاری بود و ظل السلطان به دستور ناصرالدین شاه در ۱۲۹۸ هجری قمری پدربزرگ ثریا را مسموم کرده بود؛ یکی، دو تن از عموهایش نیز در سال های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۲ در زندان رضاشاه کشته شده بودند.
این نویسنده و تاریخ نگار بیان کرد: داستانی که ثریا اسفندیاری بختیاری از زندگی خودش می نویسد در حقیقت دو کتاب است. یکی از آنها با نام «خاطرات ثریا» منتشر شده است. وقتی ثریا از ایران خارج می شود به اصرار و خواهش دیگران در دهه ۱۹۶۰ این کتاب به وسیله دو روزنامه نگار به نگارش در می آید؛ ولی کتاب «کاخ تنهایی» توسط لویی والنتن بعد از سقوط رژیم پهلوی نوشته می شود. لویی والنتن یک نویسنده فرانسوی است و ثریا تقریر می کرده او می نوشته است؛ بعضی از تقریراتش هم اشتباه است چون بعضی از حوادث را با هم اشتباه می کند.
او خاطرنشان کرد: در این فیلم اشتباهات زیادی دیده می شود. در لباس ها و نشان ها اشتباهات وجود دارد. کلاه سربازان، کلاه سربازان ایتالیایی است و همه می دانند که ارتش ایتالیا آن کلاه را بر سر می گذارد. کلاه ارتش ایران کاسکت جنگی آمریکایی بوده است. حتی در مورد اتومبیل ها، کاخ، اختلاف ثریا با اشرف و شمس، آغاز آشنایی با محمدرضا پهلوی، ماجرای نهم اسفند، ۲۸ مرداد و فرار شاه با هواپیما به سوی بغداد نیز اشتباهاتی دیده می شود.
معتضد یادآور شد: ثریا تمام زندگی خودش را از کودکی می نوشته است. متولد ۱۳۱۱ بوده و پدرش خلیل اسفندیاری با اِوا یک زن آلمانی ازدواج می کند. پدربزرگ ثریا در آلمان شرقی بوده و ثریا در سال ۱۳۳۳ که به آلمان سفر می کند، مطبوعات آلمان می نویسند که او به دیدار پدربزرگ، عمو و دایی اش در آلمان شرقی می رود.
او ادامه داد: ثریا وقتی از ایران خارج می شود با یک کارگردان ایتالیایی به نام فرانکو ایندووِنیا دوست و آشنا می شود و علنا می گوید که با او زندگی می کرده است. بعدها نیز این کارگردان در یک حادثه هواپیما کشته و ثریا عزادار می شود. ثریا در این فیلم و کتاب آدم دورویی است؛ فوزیه نیز همینگونه بود. زمانی که او نیز از ایران رفت دلیل رفتنش معما شده بود. در چهل سال اخیر دلیل رفتن فوزیه از ایران افشا شده است که شامل مشکلاتش و بدرفتاری هایی که در دربار رخ می داده می شود. همچنین ملک فواد می خواست همسر خودش فریده را طلاق دهد چون فریده برای او سه دختر بدنیا آورده بود و او احتیاج به یک ولیعهد ذکور داشت اما نخواست که اولین پادشاهی شود که همسرش را طلاق می دهد. فوزیه خودش نیز بعدها گفته که قربانی برادرش شده است. فاروق برادر فوزیه فرد بسیار بدی بود. اخیرا نیز یک فیلم تلویزیونی از او تهیه کردند که پادشاهان و روسای کشورهای عربی او را به قهرمان ملی تبدیل کرده اند در حالی که تمام صفات بد او از زبان مادرش ملکه نازلی در مطبوعات آمریکا منتشر شد.
این مورخ خاطرنشان کرد: رفتن ثریا از ایران نیز با شایعاتی همراه بود. مردم برای او دل می سوزاندند در حالی که شاه برای ثریا در دورانی که از ایران رفت و در اروپا زندگی می کرد یک ویلا، یک بنز مرسدس و یک آپارتمان بسیار عالی ۳۰۰ متری در یکی از خیابان های درجه یک پاریس (خیابان جرج پنجم) خریده بود و در حقیقت او زندگی شاهانه ای در آنجا داشت؛ زمانی هم که درگذشت همه اموالش را به کودکان بی سرپرست فرانسه، حیوانات ولگرد پاریس مثل سگ ها و گربه ها و مقداری را نیز به وکلایش بخشید. برادرش بیژن نیز که معتاد بود یک هفته بعد از مرگ خواهرش بر اثر اعتیاد شدید فوت کرد.
او ادامه داد: در ایران گفته می شد که آنها مسلمان هستند اما در واقع مسیحی بودند و چون مادرشان مسیحی بود هر چهار نفر یعنی پدر و مادر و فرزندان در آرامگاه خانوادگی در قبرستان مونیخ دفن شدند. ثریا در کتابش گفته زمانی که اصفهان بوده خیلی اسلام را دوست داشته و در عین حال به مسیحیت نیز فکر می کرده است. یک دختر معمولی کم سوادی بوده که وقتی کتاب «کاخ تنهایی» را می خوانیم متوجه می شویم که اطلاعاتش خیلی کم بوده است.
معتضد افزود: فیلم یک صحنه ای دارد که سپهبد زاهدی وارد می شود. از صحنه های خنده دار نیز این است که شاه با ثریا می رقصد و مصدق و آیت الله کاشانی آن دو را تماشا می کنند در حالی که من هیچ جا نشنیده ام که چنین بوده باشد.آیا اصلا آیت الله کاشانی یک بار پایش را به در دربار گذاشت؟ فیلم از این نوع اشتباهات زیاد دارد.
مجری «تاریخ و سینما» با اشاره به اینکه فیلم در مراکش ساخته شده است گفت: درختان نخلی که در فیلم دیده می شوند و یا شکل قصرها بیشتر مراکش را در ذهن تداعی می کند. «ثریا ملکه غمگین» یک فیلم دیدنی است که در مجلات اروپا برای آن تبلیغ کردند ولی از نظر تاریخی ضعیف است.
معتضد بیان کرد: این فیلم تظاهرات حزب توده، ماجرای نهم اسفند، ۲۸ مرداد و فرار شاه و ثریا را نشان می دهد و در مجموع ثریا از شاه انتظار داشته که طلاقش ندهد، شاه به او می گوید ازدواج مجدد کند و بچه دار شود، ولیعهد از آن زن باشد و ثریا هم بماند ولی ثریا قبول نکرده و متقابلا از شاه می خواسته که سلطنت را مثل ادوارد هشتم رها کند.
این نویسنده همچنین عنوان کرد: زمانی که ثریا از ایران رفت مبالغ زیادی به عنوان مهریه به او تعلق گرفت. هدایای زیادی به او داده شد و حتی وقتی آلبوم عکس هایش را بعد از فوت او فروختند بسیار گران بود. افرادی مثل آیزنهاور، ملکه الیزابت و خروشچف به او هدایایی داده بودند.
او خاطرنشان کرد: رفتار ثریا بعد از رفتن از ایران بسیار بد شد. قبلا مادرش مدیر تبلیغاتی اش در آلمان بود و مجلات بزرگ آلمان به او پول می دادند و از او همکاری می خواستند. تصاویرش روی مجلات بزرگ جهان مخصوصا در آلمان چاپ می شد چون می گفتند که یک دختر آلمانی ملکه شده و در واقع یک حالت سیندرلایی برایش قائل بودند، اما معاشرت ها و تفریحاتش مقداری به وجهه و مظلومیتش لطمه وارد ساخت و مجلات دنیا درباره اش جتجالی می نوشتند. «ژول ورن فرانس» نوشته بود زمانی که فرح می خواست در سال ۴۶ تاجگذاری کند ثریا به یک جزیره ای در وسط اقیانوس اطلس رفت که این منظره را نبیند و می گفت به جایی می رود که تلویزیون نباشد چون قرار بود آن تاج و شنل در سال ۱۳۳۰ برای او تهیه شود.
معتضد در پایان گفت: این فیلم یک فیلم سرگرم کننده است و چندان جنبه تاریخی ندارد و فقط خواسته اند از یک چهره به شهرت رسیده و مشهور استفاده کنند. هنرپیشه مرد آلمانی و هنرپیشه زن یک زنی است که شباهتی نسبی به ثریا دارد. طبق معمول مادر شاه در این فیلم حضور دارد؛ همینطور خواهران شاه شمس و اشرف که دسیسه می کنند. به مشکلات مملکت، تحریم نفت و اتفاقاتی که حزب توده ایجاد می کرد توجه نشده و از دیدگاه یک زن اروپایی است که اطلاعات زیادی از ایران ندارد.
