شاید زمانی که پیرو مطالبات مردمی، موج درخواست اکران فیلم خارجی در کشور توسط رسانه‌ها آغاز شد، بسیاری فکرش را هم نمی‌کردند که این مهم روزی محقق شود و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با آن موافقت کند؛ اما در نظام‌نامه اکران سراسری این موضوع تبیین و اکران فیلم خارجی به رسمیت شناخته شد.
یکی از افرادی که سال گذشته در حمایت از اکران فیلم خارجی گفت‌وگو کرد، رضا سعیدیپور مدیر پردیس سینمایی آزادی بود. او از فرصت‌هایی سخن گفت که اکران فیلم خارجی پیش روی سینمای ایران قرار می‌دهد و برای آن دلایلی را بر شمرد.
درباره نحوه عملیاتی شدن اکران فیلم خارجی در کشور با سعیدیپور گفت‌وگو کردیم که مشروح آن در ادامه می‌آید.
* سال گذشته درباره ضرورت اکران فیلم خارجی سخن گفتید. بعد از آن گفت‌وگو چه اتفاقی افتاد؟
شاید مهمترین اتفاقی که افتاد این بود که در نظام‌نامه اکران سال 97 اکران فیلم خارجی، اضافه و این موضوع به رسمیت شناخته شد. در این بند از نظام‌نامه اکران آمده است که سینماهایی که بالای 8 سالن سینمایی دارند می‌توانند یک سالن خود را به اکران فیلم خارجی اختصاص دهند. البته ما در تمام کشورمان 3 سینما داریم که این قابلیت را دارند، در تهران هم تنها مگامال و کورش از چنین ظرفیتی برخوردار هستند. باقی سینماهایی که سالن‌های کمتری دارند، تنها می‌توانند یک تک سانس به این موضوع اختصاص دهند. منبع تهیه فیلم‌های خارجی را هم «مؤسسه رسانه‌های تصویری» اعلام کردند؛ اما تاکنون هیچ فیلم خارجی توسط این مؤسسه به ما برای اکران معرفی نشده است.
برای دولت فروش فیلم مهم نیست، بیلان کاری مهم است
*پیش از این شرایط مشابهی ایجاد شده بود و بنیاد سینمایی فارابی متولی تهیه فیلم‌های خارجی شده بود. حال در سال 97 مؤسسه رسانه‌های تصویری به عنوان متولی اعلام شده است، به نظر شما این انحصار موجب رانت در این عرصه نمی‌شود؟
به نظر من وقتی دولت روی یک موضوعی دست می‌گذارد، آن موضوع به کندی پیش می‌رود. تصور می‌کنم اگر یک مؤسسه در بخش خصوصی متولی این کار شده بود تاکنون ما چند فیلم خارجی اکران کرده بودیم. اگر می‌خواهند که این عرضه به صورت جدی کار کند، باید مانند فیلم‌های ایران به دفاتر پخش مجاز کشور اجازه بدهند که با کمپانی‌های بزرگ وارد مذاکره شوند.
وقتی بخش خصوصی می‌آید جلو، حساب و کتابش را دارد و قاعدتاً فیلمی را انتخاب می‌کند که هم در چهارچوب قوانین جمهوری اسلامی باشد و هم سلیقه و آرای عمومی آن را برگزیند تا هزینه‌ای شده است، بازگشت پیدا کند؛ اما در دولت اینگونه نیست، برای آنها مهم نیست که فیلمی خارجی که قرار است در سینماهای کشور به نمایش درآید، فروش می‌کند یا نه. شاید تنها برایشان بیلان کاری مهم باشد.
ممیزی در تمام دنیا وجود دارد
*در نظام‌نامه جدید اکران، در قسمت اکران فیلم خارجی آمده است که 40 درصد از عواید فروش فیلم‌های خارجی به سینما دارد و 60 درصد آن به مؤسسه رسانه تصویری تعلق یابد. آیا 40 درصد از عواید یک فیلم خارجی ارزش این را دارد که سینمادار آن همه سختی برای نمایش فیلم خارجی بکشد؟
تنها درصد مهم نیست، مهم این است که چه درصدی از چقدر باشد. مثلاً اگر یک فیلم خارجی به ما بدهند که دو ردیف بلیت بفروشد، اگر تمام عواید فروش آن فیلم را هم به سینمادار بدهند، سینمادار متضرر می‌شود. به نظرم به جای این که بنشینند و در همین ابتدا درصد تایین کنند، تمام تلاششان را به کار بگیرند تا فیلم‌هایی که مردم دوست دارند در سینما را تهیه کنند و برایشان به نمایش درآورند.
اگر به شما بگویند که فلان فیلم خارجی را ساعت 10 شب در سینما آزادی ببنید، اولین چیزی که به ذهنتان می‌رسد این است که فیلم سانسور شده است. ما دو سانسور داریم، سانسور اول، سانسورهایی است که تا چند سال پیش در تلویزیون انجام می‌شود و فیلم به طور کامل درام خود را از دست می‌داد، فیلم در این گونه سانسور از نقطه‌ای به نقطه دیگر می‌رود و مخاطب در انتهای فیلم متوجه داستان نمی‌شود. نوع دوم سانسور که به تازگی صداوسیما هم از آن استفاده می‌کند این است که آن بخش از لباس‌هایی که نمی‌توانست نشان دهد را با فتوشاپ روتوش کرده و شما صحنه، تصویر و دیالوگ را از دست نمی‌دهید و به طور کامل در جریان خط داستانی فیلم قرار می‌گیرید. همین کار را هم می‌شود در سینما انجام داد. تصور می‌کنم هر چقدر سینمای ایران بتواند فیلم‌های روز دنیا را به نمایش درآورد مخاطبان بیشتری را سمت خود جذب می‌کند.
ممیزی در تمام دنیا وجود دارد، بسیاری از کشورهای جهان وقتی فیلم‌های هالیوودی را در کشورشان به نمایش در می‌آورند، بخش‌هایی از آن را ممیزی می‌کنند، این اتفاق، رویداد عجیب و غریبی در دنیا نیست. امروزه فیلم‌های خوبی در تمام دنیا تولید می‌شود، خود آمریکا که هالیوود را دارد، فیلم‌های کشورهای دیگر را هم نشان می‌دهد. وجود فیلم‌های خارجی در کنار فیلم‌های داخلی برای همه کشورهای دارای عرصه سینما، یک فرصت است، نه یک تهدید. فرصتی که هم برای مخاطبان و هم خود سینمای داخلی به وجود می‌آید.
برخی فیلم‌ها مخاطب ندارند و ما برای صندلی خالی فیلم نمایش می‌دهیم
*برخی از سینماگران با این استدلال که اگر فیلم خارجی به سینمای ایران بیاید، دیگر جایی اکران برای فیلم‌های ایرانی نیست، با اکران فیلم خارجی مخالفت می‌کند. آقای سعیدیپور این انگاره چقدر می‌تواند مستدل باشد؟
مگر ظرفیت تولید فیلم سینمایی در کشورمان چقدر است؟ در حال حاضر 7 فیلم جدید وارد عرصه اکران شده‌اند، دلم می‌خواهد با هر کسی که دوست دارید بیایید و سالن‌های سینما را در ساعت اوج فروش ببینید. دو ـ سه فیلم از این 7 فیلم کاملاً خالی از مخاطب هستند و ما برای صندلی خالی فیلم نمایش می‌دهیم. این که ما ظرفیت نمایش فیلم‌های ایرانی را به فیلم‌های خارجی می‌دهیم اصلاً معنی ندارد. ما 7 سرگروه داریم، وقتی یک سینما 12 سالن دارد، 7 سالنش را می‌گذارد برای این 7 سرگروه، قاعدتاً 2 یا 3 فیلم پرفروش از اکران قبلی هم می‌تواند در آن سینما ادامه نمایش بدهد، 2 سالن از این 12 سالن می‌ماند و در نظام‌نامه جدید اکران به این سالن‌ها توجه شده است.
به سینمایی مثل آزادی که 5 سالن دارد اعلام شده است که از ساعت 23 به بعد یا صبح فیلم خارجی نمایش بدهید. کجای این زمان به فیلم ایرانی ضربه و صدمه می‌زند که برخی نگران هستند؟ ما سانس‌های موظف برای نمایش فیلم‌ها داریم، یک سری سانس‌های فوق‌العاده داریم که یا می‌توانیم این سانس‌های فوق‌العاده را نمایش بدهید یا می‌توانید نمایش ندهیم و سینما را تعطیل کنیم. ما می‌توانیم در این زمان‌های خالی بودن سینما با نمایش فیلم خارجی مخاطبان اینگونه فیلم‌ها را به سمت خود جذب کنیم و به آنها نشان بدهیم که بعد از انقلاب سینماهای کشور چقدر مدرن شده‌اند و با چه کیفیتی می‌توانند فیلم نمایش دهند.
من به کشورهای بسیاری سفر کرده‌ام و سینما‌هایشان را از نزدیک دیده‌ام، سینماهای آنها چیزی از سینماهای کشور ما اضافه‌تر ندارند. همان تکنولوژی که امروز در سینماهای کشورهای مدرن استفاده می‌شود، ما در کشور خودمان هم از همان تکنولوژی استفاده می‌کنیم. بسیاری از جوانان و حتی خانواده‌ها تصور می‌کند که سینماهای کشورمان کیفیت مناسب را ندارد، اکران فیلم خارجی یک فرصت از که این بخش از جامعه که جمع گسترده‌ای از مردم را شامل می‌شوند را به سینما بیاوریم و به آنها نشان بدهیم که سینماهای ایران از استانداردهای روز دنیا برخوردار است. وقتی این بخش از جامعه به سمت سینما آمدند و فیلم‌ها را با کیفیت روی پرده نقره‌ای دیدند، بار دیگر به سینما می‌آیند و این سینما آمدن برایشان عادت شده و به تدریج جزیی از سبک زندگیشان می‌شود.
امروز می‌توانید جدیدترین فیلم‌های روز دنیا را در تبلت‌ها، گوشی‌ها و تلویزیون‌ها ببیند؛ اما به هیچ عنوان لذت تماشای فیلم در سینما را به شما نمی‌دهد.
در سالن سینما، فیلم در کانون توجه مخاطب قرار دارد
*و مخاطب به دنبال این لذت می‌آید...
بله قطعاً می‌آید. شما تصور نکنید که در کشورهایی دیگر گوشی، تبلت و تلویزیون‌های بزرگ وجود ندارد، شاید تکنولوژی‌های به‌روزتری هم وجود داشته باشد، ولی مردم در این کشورها به سینما می‌آیند تا فیلم را ببیند، چون تماشای فیلم در سینما برایشان لذت بخش است.
شما وقتی یک فیلم را در خانه تماشا می‌کنید ممکن است حواستان به سمت چیزهای دیگر برود؛ اما در سینما چنین اتفاقی نمی‌افتد، در سینما کانون توجه شما پرده نقره‌ای سینماست و به تک تک صحنه‌ها و دیالوگها توجه می‌کنید و متوجه خط داستانی فیلم می‌شوید. حتی سینما باعث می‌شود گعده‌هایی بعد از فیلم تشکیل شود و درباره آن فیلم صحبت کنند.
مگر نمایش فیلم‌های هالیوودی باعث نابودی بالیوود شده است؟
*بحث دیگری که درباره این موضوع از سوی سینماگران ایرانی مطرح می‌شود این است که می‌گویند امسال سال حمایت از کالای ایرانی است، فیلم ایرانی هم مصداقی از کالای ایرانی است، پس فیلم خارجی نباید به نمایش درآید چون فیلم ایرانی صدمه می‌خورد. نظر شما چیست؟
مقام معظم رهبری در توضیحات خود درباره حمایت از کالای ایرانی فرمودند که ترجیح مردم انتخاب کالای ایرانی باشد، نفرمودند که مردم فقط باید کالای ایرانی خریداری کنند. جنس ایرانی باید شرایط و نیازهای مصرف‌کننده را تامین کند، وقتی در کنار یک جنس خارجی، یک جنس مرغوب ایرانی داشته باشید قطعاً جنس ایرانی را انتخاب می‌کنید. ولی وقتی یک کالای ضعیف ایرانی داشته باشید در کنار یک جنس مرغوب خارجی، باید کدام را انتخاب کنید؟ قطعاً جنس مرغوب را انتخاب می‌کنید؛ البته باید به جنس ضعیف هم توجه شود تا خودش را قوی کند؛ اما چیزی که باعث می‌شود یک کالای ضعیف ایرانی خود را در رقابت ببیند و به سمت قوی کردن خود برود، کالای خارجی است، اگر نباشد که رقابتی برای بهبود کیفیت اتفاق نمی‌افتد.
شما نگاه کنید که چند سال خودروی پیکان در کشورمان تولید می‌شد و کسی حق وارد کردن ماشین خارجی را نداشت، در طی این سالها چه شد؟ پیکان نتوانست یک کمربند ایمنی مرغوب برای خودش درست کند. ولی وقتی ماشین‌های خارجی آمد، ایربگ، راحتی و طراحی آن را دیدند و با قابلیت‌های آن آشنا شدند، به سمت این رفتند که جنس مرغوب تولید کنند. امروز اکثر ماشین‌های ما بر اساس استانداردهای اروپا تولید می‌شود. یعنی کالای خارجی باعث رونق کالای ایرانی می‌شود؛ اما درصد وجود کالای خارجی مهم است، نباید کالای خارجی به اندازه‌ای زیاد باشد که مردم به سمت خرید کالای ایرانی نروند.
در سالهایی ما تصور می‌کردیم وقتی در تولید گندم، برنج و هندوانه خودکفا شویم وضعیت بهتری خواهیم داشت؛ اما غافل از این بودیم که برای هر کیلو هندوانه و برنج، چه میزان از ذخایر آبی کشورمان را از دست می‌دهیم.
در کشور هند سینما یک صنعت است. آیا در حال حاضر در هند فیلم خارجی نمایش نمی‌دهد؟ هالیوود که خیلی بزرگتر از بالیوود است، آیا نمایش فیلم‌های هالیوود باعث نابودی بالیوود شده است؟ امروزه فیلم‌های ایران حرف برای گفتن دارند، ولی در جایگاه خودشان. در حال حاضر ما نمی‌توانیم با هالیوود رقابت کنیم، ولی ما باید خودمان را به آن کیفیت و مخاطب پسند بودن برسانیم. بسیاری از فیلم‌های دنیا را می‌توانیم در کشورمان نمایش دهیم، همه فیلم‌های دنیا که مبتذل نیست، همه فیلم‌های هالیوود که مبتذل نیست.
برخی از فیلم‌های ایرانی که من به تماشای آنها می‌نشینم افسوس می‌خورم، وقت و هزینه را به کار گرفته‌اند؛ اما به آن نتیجه مطلوب و جذابیت دست نیافته‌اند. من حدود 11 سال است که مدیر پردیس سینمایی آزادی هستم و وقتی مدیر سینما آزادی شدم تجهیزاتی را در این سینما به کار گرفتم که همان تجهیزات در همان سال در سینماهای پاریس به کار گرفته شد. تا به امروز من توانسته‌ام تنها 2 فیلم سه‌بعدی به نمایش درآورم که بتوانم برای آن بلیت بفروشم. یعنی قابلیت هست؛ اما فیلم با کیفیت تصویری بالا نیست.
سینماسازی در کشورمان سود ندارد
*چرا وقتی فیلمی قابلیت‌های جذب مخاطب را ندارد، اجازه اکران پیدا می‌کند و سرگروه سینمایی دریافت می‌کند؟ این باعث متضرر شدن سینمادار نمی‌شود؟
سینمادار در حال حاضر هم متضرر شده است. قبل از انقلاب ما 500 سینما داشتیم و امروز اگر بخواهیم مجموعه پرده‌های نمایش فیلم را جمع بزنیم 500 پرده نمی‌شود. این نشان می‌دهد که سینما در کشور ما یک صنعت ورشکسته است. شما تعداد برج‌های شهر تهران را در اول انقلاب بررسی کنید، امروز هم بررسی کنید، متوجه می‌شود که تعداد زیادی برج در طی این سالها ساخته شده است، چون برج سازی سود دارد. ساخت سینما برای سرمایه‌دار سود ندارد.
اخیراً برخی مجتمع‌های تجاری در گوشه‌ای یک پردیس سینمایی هم درست می‌کند. این افراد اولویتشان سینما نیست، سینما را به خدمت گرفته‌اند تا به مجتمع تجاری خود رونق بدهند. در گذشته پردیس‌های سینمایی ما فقط برای نمایش فیلم ساخته می‌شدند.
