سینمای ایران این روزها بیش از حد به گیشه وابسته شده و اکثر آثار سینمایی تنها با تمرکز بر فروش از رسالت اصلی خویش در ارائه یک اثر سینمایی مطلوب و افزایش سطح فرهنگی جامعه غافل مانده‌اند. در این میان نگاه بفروش بودن در اکثر آثار باعث شده تا اثر سینمایی به هر طریقی حتی به قیمت ابتذال مخاطب را روی صندلی بنشاند.
این معضل طی چند سال گذشته با ورود سرمایه‌گذاران و تهیه‌کنندگان غیرفرهنگی و همچنین بازیگران سینما در تئاتر هم رسوخ کرده و متاسفانه هنر نمایش کشور نیز در بیشتر موارد به گیشه چشم دوخته است. این وضعیت تا حدی پیش رفته که اکثر هنرمندان پیشکسوت تئاتر بیکار شده و جوانانی هم که نمی‌خواهند به قانون گیشه تن دهند به سختی فعالیت می‌کنند.
خنداندن مخاطب در حال حاضر هدف اصلی بسیاری از آثار تئاتری شده و می‌بینیم که برخی کارگردانان به بهای خندیدن مخاطب از الفاظ رکیک و شوخی‌های جنسی و سخیف هم استفاده می‌کنند تا تماشاگر هر طور شده بدون تفکر به مفهوم گنگ اثر تنها دقایقی به سبک تئاترهای آزاد بخندد.
به همین مناسبت در ادامه پرونده ویژه مشکلات تئاتر در ایران، پس از بررسی دو موضوع گذشته یعنی بازار سیاه بلیت و حضور بازیگران سینما در تئاتر این بار سراغ سوژه‌ای به نام ابتذال و بفروش بودن آثار نمایشی رفته است. مشروح دو پرونده ویژه قبلی به شرح زیر است.
مشکل معیشت و اقتصاد تئاتر همواره دغدغه تمامی هنرمندان این عرصه بوده و هست اما طی این سالها هنرمندان تئاتر به دو دسته تقسیم می‌شوند. آنها که در کل هیچ درآمدی از تئاتر ندارند که شامل جوانان تازه وارد و پیشکسوتان این عرصه می‌شوند و در حالت دوم کسانی هستند که به موج گیشه تن داده و برای فروش بیشتر هرکاری می‌کنند. حال باید دید که تا چه اندازه تهیه‌کنندگان توانسته‌اند بر سر کارگردانان کم درآمد تئاتر سایه افکنده و همه چیز را قربانی درآمدزایی اثر کنند.
میکائیل شهرستانی نویسنده، بازیگر و کارگردان تئاتر درخصوص اوضاع حال حاضر تئاتر در ایران گفت: اوضاع تئاتر در ایران بسیار بد و یا بهتر بگویم فاجعه‌بار است. در حال حاضر تماشاخانه‌های خصوصی به بنگاه تبدیل شده‌اند و در هر کدام از آنها 4 اثر در روز اجرا می‌شود، آثاری که اینقدر بی‌کیفیت هستند که به لعنت خدا هم نمی‌ارزند و اصلاً نمی‌شود روی آنها نام تئاتر گذاشت.
وی در همین راستا ادامه داد: متاسفانه این روزها اکثراً در تئاتر به دنبال درآمدزایی هستند و لطمه جبران‌ناپذیری به تئاتر می‌زنند. یک کار اگر ماه‌ها توسط یک کارگردان متعهد تمرین شود نمی‌تواند هیچ جایی اجرا بگیرد اما اگر اثری بعد از دو هفته تمرین آشنا داشته و کارگردانش اهل لابی باشد، به سرعت روی صحنه می‌رود.
بازیگر سریال "معمای شاه" برخی اتفاقات در تئاتر را مثابه بهره‌کشی از هنرمند دانست و افزود: روند حال حاضر روند بسیار تیره و تاری است که همه چیز را نابود کرده و تا مسئولین فرهنگی ما نخواهند هیچ چیز درست نمی‌شود. باید پای برخی از تئاتر این کشور بریده شود. بعضی از این بازیگران چهره که به تئاتر می‌آیند شاید خودشان ندانند اما مورد بهره‌کشی قرار گرفته‌اند.
وی با اشاره به نزدیک شدن فضای تئاتر امروز به سینمای بفروش کمدی تصریح کرد: تئاتر به مسیر بدی افتاده و برخی از کارگردانان کاملاً به سبک و سیاق فیلم‌های بفروش برای جلب مخاطب از هرکاری دریغ نمی‌کنند. کار به جایی رسیده که استفاده از الفاظ رکیک و هر نوع شوخی مبتذلی را عادی جلوه می‌دهند.
این مدرس تئاتر با اشاره وجود لابی گسترده در فضای تئاتر افزود: منِ نوعی ماه‌ها برای یک نمایش تمرین می‌کنم و به محض آماده شدن اثر با وضعیتی مواجه می‌شوم که به هیچ وجه قابل توجیح نیست. سالن‌های خصوصی و دولتی متاسفانه در یک مسیر قرار گرفته و همه چیز با لابی پیش می‌رود و من اگر لابی نداشته باشم باید اثرم را در سالنی روی صحنه ببرم که از کمترین امکانات هم بی‌بهره است.
شهرستانی بی‌تفاوتی مسئولین فرهنگی را مایوس کننده خواند و خاطرنشان کرد: متاسفانه آنهایی که باید حرف‌های من را بشنوند گوششان به این حرف‌ها بدهکار نیست و کلاً مشکلات من و امثال من را نمی‌شوند. مگر تا کجا توان دارم و تا کجا می‌توانم از هزینه شخصی و انرژی روحی و جسمی‌ام برای تولید تئاتر استفاده کنم؟بالاخره با این وضعیت یک روز تمام اعتقادات و اهداف من هم در تئاتر رنگ خواهد باخت.
عده‌ای برای فرار از بیکاری به تئاتر روی میآورند!
ایرج راد بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون با اشاره به گیشه زدگی تئاتر ایران گفت: اگر محوریت تئاتر به سمت استقبال از گیشه برود، تئاتر از واقعیت‌های ارزشی و زمینه‌های فرهنگی خود دور می‌شود. البته اگر نمایشی موفق به فروش بالا شود بسیار هم خوب است اما صرف پرداخت به تفریح، خنداندن و سرگرمی مخاطب به ساختار اصلی تئاتر ضربه وارد می‌کند.
وی در همین راستا ادامه داد: تئاتر موظف به خنداندن مخاطب نیست و اصلاً نباید به هر قیمتی مخاطب را بخنداند. این روزها برخی آثار تئاتر سعی می‌کنند با رفتن به سوی کمدی کم‌ارزش بفروشند اما نباید فراموش کرد که وظیفه تئاتر به عنوان یک هنر انسان‌ساز صرفاً خنداندن مخاطب نیست.
بازیگر "آوای فاخته" مشکلات معیشت هنرمندان تئاتر را عاملی برای رفتن به تئاتر گیشه‌ای خواند و افزود: هنرمندان تئاتر این روزها با مشکلات فراوانی دست و پنجه نرم می کنند و در عین حال با وجود اینکه همه این مصائب را تحمل کرده‌اند بازهم از لحاظ امرار معاش با سختی روبرو هستند. سالن های تئاتر هم در این میان برای کسب درآمد و تامین هزینه های سالن قسمت های را ارائه می دهند که از توان جوانان خارج است و باید برای تامین هزینه سالن راهکاری بیاندیشند.
وی حضور برخی بازیگران مستعد سینمایی در تئاتر را مناسب دانست و تاکید کرد: از نظر من اینکه گاهی بازیگران سینما به تئاتر می آیند اشکال اساسی ندارد. البته منظور من کسانی است که به خاطر خود تئاتر به این عرصه آمده اند و پیش از این تجربه حضور در این عرصه را داشته‌اند. برخی هم برای کسب درآمد و فرار از بیکاری به تئاتر می آیند که منظور نظر من آنها نیست.
راد بفروش بودن را به خودی خود مثبت خواند و خاطرنشان کرد: اصلاً ایرادی ندارد که مثلاً یک تئاتر بفروشد و برد اقتصادی داشته باشد اما نباید برای فروش بیشتر همه چیز را قربانی کرد. تئاتر هنری مفهومی و انسان ساز است پس باید همواره به اصلیت آن توجه داشت و اینطور نیست که برای گیشه قید همه چیز را زد. از نظر من یک تئاتر نباید به هر قیمتی بفروشد.
