سال پیش نوبل ادبیات برنده‌ای نادر در تاریخ خود را تجربه کرد و نام سوتلانا آلکسیوویچ در حالی به عنوان برنده اعلام شد که سایت شرط‌بندی بریتانیایی لادبروکس نیز در ساعت‌های پایانی، وی را برنده محتمل سال معرفی کرده بود. چطور این نویسنده تقریبا گمنام ناگهان به عنوان برنده محتمل سال معرفی شد، هنوز یک راز باقی مانده است اما نشان‌دهنده این است که نوبل که به نویسندگان داستان علاقه دارد، در حالی این نویسنده را انتخاب کرد که او خالق مطالبی در حوزه تاریخ شفاهی است که ترکیبی از داستان و غیرداستان هستند. در هر حال محتمل بود که کسی برنده سال را به این سایت معرفی کرده باشد.
اما امسال هنوز این سایت نتوانسته است مسیری برای رسیدن به برنده به دست آورد و اسامی همان نویسندگانی را در رده‌های بالایی احتمالاتش دریف کرده که در سال‌های اخیر همواره همین جایگاه را داشتند و بیشترشان در واقع از شانسی برای بردن جایزه برخوردار نبوده‌اند. به نظر می‌رسد امسال نیز هاروکی موراکامی نویسنده ژاپنی برنده نوبل نباشد.
جویس کارول اوتس نویسنده آمریکایی نیز نمی‌تواند برنده امسال باشد و موقعیت سوریه نیز آنقدر ناامید کننده است که حتی اگر کمیته نوبل دوست می‌داشت از آن سرزمین کسی را انتخاب کند، نمی‌تواند حاضر باشد به این منطقه نزدیک شود که معنایش این است که آدونیس شاعر سرشناس سوری نیز نمی‌تواند امسال از شانس‌های دریافت این جایزه باشد. نگوگی وا تینونگ‌او نویسنده‌ای از کنیا نیز شاید کورسوی امیدی پس از چند سال مطرح شدن اسمش داشته باشد اما در حالی که او نیز مثل موراکامی، اوتس و آدونیس در راس احتمالات لادبروکس جای گرفته، باید گفت هیچ دلیلی بر لزوم انتخاب وی وجود ندارد.
اما چرا هر سال همه به احتمالات مطرح شده در این سایت باز می‌گردند و به آن ارجاع می‌دهند؟ شاید دلیل آن این باشد که برخلاف جایزه من بوکر یا جایزه کتاب ملی آمریکا، جایزه ادبیات نوبل فهرست اولیه یا نهایی برای انتخاب برنده سال خود اعلام نمی‌کند. اطلاعاتی نیز از قبل نشت نمی‌کند تا بتواند بر مبنای آن حدس و گمان‌هایی برای این که امسال چه کسی بیشتر مورد توجه است، مطرح شود. نوبل نشینان کشتی اسکاندیناویایی خود را سفت و جدی می‌رانند. اما در هر حال این به معنی این است که بر مبنای حدس و گمان نمی‌توان برنده هر سال را تعیین کرد و این حدس و گمان‌ها نمی‌توانند قابل اعتماد باشند. در عین حال کسی که حتی یک کتاب نوشته هم می‌تواند به عنوان برنده این جایزه انتخاب شود.
سال پیش سایت لادبروکس اعلام کرده بود شرط بندی مشتریانش نشان می‌دهد وزنه کدام سمت سنگین‌تر است. اما در واقع باید گفت شرط بندی به معنی اعتبار یک نویسنده نیست و نمی‌تواندهیچ معنایی در تعیین برنده امسال داشته باشد. اما شاید بتوان با بررسی نویسندگانی که سال پیش در فهرست نهایی جای داشتند، حدس زد که نام هر یک از آنها چقدر شانس دارد تا امسال در روز پنج شنبه ۱۳ اکتبر از کلاه جادویی نوبل بیرون بیاید.
بر مبنای احتمالات لادبروکس افرادی که از شانس بیشتر(البته احتمالا) برخوردارند عبارتند از:
آدونیس- شاعر سوری، مقاله نویس و مترجم شانس یک به ۶
نگوگی وا تیونگ او رمان‌نویس، نمایشنامه‌نویس، نویسنده داستان کوتاه و مقاله‌نویس کنیایی با شانس یک به ۱۰
یون فوسه رمان نویس و نمایشنامه‌نویس نروژی با شانس یک به ۲۰
کو یون شاعر کره جنوبی با شانس یک به ۲۰
همه این نویسندگان نامزدهای قابل قبول و شایسته‌ای هستند. آدونیس، نگوگی و کو چند سال است که به عنوان یکی از احتمالات جدی مطرح هستند و جایزه نوبل معمولا به نویسندگانی که برای مبارزه برای حقوق بشرمجازات شده‌اند حمایت کرده است و هر سه این نویسندگان نیز به زندان افتاده‌اند. در حالی که آدونیس و نگوگی هر دو در تبعید زندگی می‌کنند و چشم‌انداز سبک نویسندگی این سه نویسنده نیز بسیار متنوع و نماینده منطقه محل زندگی خودشان است.
اینجا یک مورد آماری نیز وجود دارد. یک نویسنده سیاه‌پوست آفریقایی پس از برنده شدن ووله سووینکا در سال ۱۹۸۶ تاکنون دیگر انتخاب نشده و این احتمال را زیاد می‌کند که شاید کمیته نوبل بخواهد به آفریقا توجه بیشتری داشته باشد. در عین حال جایزه نوبل از سال ۱۹۹۵ تاکنون تنها به سه شاعر جایزه داده که شامل شیموس هینی در سال ۱۹۹۵، ویسالاوا شیمبورسکا در سال ۱۹۹۶ و توماس ترنسترومر در سال ۲۰۱۱ بوده است و آدونیس و کو هر دو شاعر هستند.
اما چیزی که برای انتخاب فوسه می‌تواند تعیین کننده باشد این است که او نروژی است و اسکاندیناویایی‌ها به نویسندگان این حوزه کلا علاقه‌مند هستند و این نویسندگان در سوئد مورد علاقه هستند برای مثال درباره انتخاب آلکسیوویچ نیز این احساس مورد توجه مردم بودن برای او وجود داشت؛ اما تولیدات فوسه نیز بسیار متنوع و حتی سودازده است.
نویسندگان مشهور، تقریبا مشهور و غیرمشهور غیرآمریکایی که اصلا احتمال برنده شدنشان نمی‌رود:
هاروکی موراکامی رمان‌نویس ژاپنی؛ شانس یک به ۴
جان بانویل رمان نویس ایرلندی؛ شانس یک به ۲۰
میلان کوندرا رمان‌نویس و نمایشنامه نویس چک؛ شانس یک به ۵۰
ویلیام تروور رمان‌نویس و نویسنده داستان کوتاه و نمایشنامه نویس از ایرلند؛ شانس یک به ۶۶
روهینتون میستری رمان نویس و نویسنده داستان کوتاه از سرخپوستان کانادایی با شانس یک به ۶۶
مارگارت آتوود رمان نویس، شاعر و مقاله نویس با شانس یک به ۶۶
پل مولدون شاعر ایرلندی با شانس یک به ۶۶
تام استوپارد نمایشنامه نویس و فیلمنامه نویس انگلیسی با شانس یک به ۶۶
کالم تویی‌بین رمان نویس، نویسنده داستان کوتاه و مقاله‌نویس ایرلندی با شانس یک به ۶۶
جولین بارنز رمان‌نویس و مقاله‌نویس بریتانیایی با شانس یک به ۶۶
دون پاترسون شاعر اسکاتلندی با شانس یک به ۱۰۰
ای. اس. بیات رمان‌نویس انگلیسی با شانس یک به ۱۰۰
جیمز کلمن رمان‌نویس، نویسنده داستان کوتاه، نمایشنامه نویس و مقاله‌نویس اسکاتلندی با شانس یک به ۱۰۰
هیلاری مانتل رمان‌نویس و نویسنده داستان کوتاه انگلیسی با شانس یه به ۱۰۰
بیشتر این چهره‌ها نویسندگان مشهوری هستند که مردم به خاطر شهرت آنها روی‌شان شرط بسته‌اند. اما با وجود این که برخی‌شان می‌توانند خیلی نوبلی باشند ولی همیشه یک «اما» وجود دارد. تروور جالب است، اما خیلی شبیه آلیس مونرواست که سال ۲۰۱۳ این جایزه را برد. استوپارد می‌تواند خیلی بزرگ باشد او فیلمنامه‌نیسی فیلم مشهور «شکسپیر عاشق» بوده است. آتوود هم می‌تواند خیلی محشر باشد اما باز هم یادآور مونرو است و به این معناست که از کانادا به این زودی‌ها نمی‌تواند بار دیکر یگ چهره این جایزه را به خانه ببرد. کوندرا شبیه یکی از برندگان واقعی نوبل به دلایل متعددی است، اما او حتی به عنوان بهترین نویسنده چک نسل خودش شناخته نمی‌شود؛ نسلی که نویسنده‌ای چون ایوان کلیما را داشته است و مدت‌ها، مدت‌هاست که اثر مهمی هم ارایه نکرده است. دون پترسون یکی از نویسندگان حاشیه‌ای زبان انگلیسی محسوب می‌شود والبته موراکامی نیز که همیشه در راس فهرست شرط‌بندی‌ها جای دارد و او را به اندازه دیکنز معتبر می‌شمارند یک نویسنده محبوب بین‌المللی است، در دسترس است واغلب نویسنده‌ای درخشان محسوب می‌شود. اما موراکامی امسال برنده نوبل ادبیات نخواهد بود.
در عین حال باید به یک چیز جالب توجه داشت: سال پیش، یک رمان‌نویس محبوب بریتانیایی یعنی یان مک اوان مطرح بود و امسال جولین بارنز هم مطرح شده است که در برابر یان مک اوان می‌تواند از شانس کافی برخوردار باشد واگر قرار باشد یک رمان نویس بریتانیایی مطرح باشد، طبیعتا باید مک‌اوان باشد.
با همه شانسی که برای این نویسندگان آمریکای مطرح شده، آنها نمی‌توانند برنده نوبل باشند:
فیلیپ راث رمان نویس آمریکایی با شانس یک به ۷
باب دیلن ترانه سرای آمریکایی و خواننده با شانس یک به ۵۰
ریچارد فورد رمان‌نویس آمریکایی و نویسنده داستان کوتاه با شانس یک به ۶۶
کورمک مک کارتی رمان نویس و فیلمنامه نویس آمریکایی با شانس یک به ۶۶
جوآن دیدیون رمان نویس و مقاله‌نویس آمریکایی با شانس یک به ۶۶
اورسولا لگوین رمان‌نویس آمریکایی با شانس یک به ۶۶
با توجه به این که پس از دریافت جایزه نوبل توسط تونی موریسون در سال ۱۹۹۳ تاکنون نویسنده آمریکایی دیگری این جایزه را به خانه نبرده، به نظر می‌رسد سال ۲۰۱۶ هم سال یک آمریکایی نباشد. آن هم به یک دلیل، هیچ یک از آمریکایی‌هایی که بخواهند برنده این جایزه شوند چیزی درباره دوران ترامپ در سخنرانی دریافت جایزه نوبل خود به زبان نخواهند آورد و کمیته نوبل هم اصلا دلش نمی‌خواهد سیگنال منفعل-تهاجمی با اعطای جایزه برای فردی چون ترامپ بفرستد. اما در عین حال هیچیک از این مردان و زنان بزرگ واقعا متناسب با خواست‌های نوبل نیستند. هیچیک از این چهره‌ها نمی‌توانند واقعا ادعا کنند که یکی از رمان‌نویسان واقعا بزرگ آمریکایی باشند.
نوبل که یک بار جایزه‌اش را در میان مردان آمریکایی به همینگوی داد شاید در این میان به فلیپ راث بتواند بیشتر توجه نشان دهد، اما او اعلام بازنشستگی کرده و همین او را رد صلاحیت می‌کند. ریچارد فورد با نوشتن خاطرات بروس اسپرینگستن خواننده موجب رد صلاحیت خودش شد، چون نوبل اصلا دوست ندارد مجبور شود به دیگران پاسخ بدهد. کورمک مک کارتی هم برنده جایزه نخواهد شد زیرا تاریکی آثارش و خشونت موجود در آنها به مذاق نوبل خوش نمی‌آید. لگوین نیز حسابی هوادار دارد و از نظر ژانر کاری‌اش هم مورد توجه است و حتی شاید برنده شود، اما از آنجا که یک نویسنده غیرداستانی سال پیش نوبل را به خانه برد امکان ندارد این جایزه امسال به دیدیون برسد. باب دیلن هم که ۱۰۰ درصد نمی‌تواند به عنوان برنده محسوب شود و بهتر است این احتمال و تکرار این حرف را متوقف کرد.
شاید این نویسندگان آمریکایی بتوانند برنده امسال باشند (هرچند نخواهند بود)
مریلین رابینسون رمان نویس و مقاله‌نویس آمریکایی با شانس یک به ۵۰
توماس پینچون رمان نویس آمریکایی با شانس یک به ۵۰
لیدیا دیویس نویسنده داستان کوتاه آمریکایی با شانس یک به ۵۰
دون دلیلو رمان‌نویس آمریکایی با شانس یک به ۶۶
جان اشبری شاعر آمریکایی با شانس یک به ۱۰۰
چارلز پورتیس رمان نویس آمریکایی که در فهرست لادبروکس اصلا جایی ندارد
۲۳ سال از اهدای جایزه به یک آمریکایی گذشته. احتمالا آمریکایی‌ها خواهند گفت اگر جایزه را به ما ندهید دونالد ترامپ را انتخاب می‌کنیم. اما دلایل زیادی وجود دارد که اطمینان داشته باشیم هیچیک از این نویسندگان برنده نوبل نخواهد بود. نوشته‌های رابینسون زیادی متناسب با شکوه و الهیات آمریکایی است. لیدیا دیویس هرگز یک داستان طولانی‌تر از دو جمله ننوشته و دون دلیلو را احتمالا می‌توان بازنشسته محسوب کرد. پینچون زیاید مسخره است (احتمالا نوبلی‌ها فکر می‌کنند آنچه او به عنوان سخنرانی پذیرش جایزه نوبل بر زبان آورد زیادی مسخره خواهد بود و به همین دلیل او نمی‌توان شانس بردن جایزه را داشته باشد). و البته از میان این نویسندگان تنها اشبری است که می‌تواند ادعا داشته باشد پدرخوانده کلاس واقعی ادبیات آمریکایی است، گرچه این احساس وجود دارد که اگر قرار باشد نوبل به یک شاعر برسد، آن شاعر اشبری نخواهد بود. راستش همین اواخر گفتم پورتیس می‌تواند برنده این جایزه باشد و همه مستقیم به من خندیدند. اما فراموش نکنید پورتیس مارک تواین دوران ماست.
و جویس کرول اوتس با شانس یک به ۱۴
دو ذهنیت در این مورد وجود دارد. اهدای نوبل به اوتس می‌تواند شگفت‌انگیز باشد. پاسخ به این عمل نیز می‌تواند شگفت‌انگیز باشد. توییت‌های او به این عمل هم می‌تواند شگفت‌انگیز باشد.
مراسم جوایز ادبی معمولا کسل کننده و عادی هستند، اما انتخاب اوتس می‌تواند به آتش کشیدن همه اعتقادات و دانسته‌های ما درباره نوبل باشد. آیا می‌توانیم بگویم بردن ویلیام فاکنر یک چیز دیگر بود؟ بله می‌شود. اما دادن جایزه نوبل به اوتس می‌تواند بد باشد، حتی اگر آنها یک متمم هم بگذارند و بگویند این جایزه به توییت‌های او-که بد هستند- اهدا نمی‌شود. در هر حال اگر شما هر سال روی اوتس شرط بسته‌اید، از آنجا که او همیشه در راس فهرست احتمالات جای دارد، می‌توانید امیدوار بمانید.
و البته چهره‌هایی هم هستند که می‌توانند امسال برنده شوند... یا سال آینده... یا مثلا ۵ سال دیگر
اسماعیل کاداره رمان نویس و شاعر آلبانیایی با شانس یک به ۱۶
خاویر ماریاس رمان‌نویس، نویسنده داستان کوتاه، مقاله نویس و مترجم اسپانیایی با شانس یک به ۱۶
لاسلو کراسناهورکای رمان نویس و فیلمنامه نویس مجار با شانس یک به ۲۰
سزار آیرا رمان‌نویس، نویسنده داستان کوتاه و مقاله‌نویس آرژانتینی با شانس یک به ۲۰
پتر هاندکه رمان‌نویس و نمایشنامه‌نویس اتریشی با شانس یک به ۲۵
پیتر ناداس رمان‌نویس، نمایشنامه نویس و مقاله‌نویس مجار با شانس یک به ۲۵
آموس اوز رمان نویس از رژیم صهیونیستی با شانس یک به ۲۵
آدام زاگاجوسکی شاعر و مقاله نویس لهستانی با شانس یک به ۳۳
انریکه ویلا-ماتاس رمان‌نویس اسپانیایی با شانس یک به ۶۶
و البته آیا این نویسندگان استرالیایی می‌توانند شانسی داشته باشند؟
لس موری شاعر استرالیایی و منتقد با شانس یک به ۵۰
جرالد مورنان رمان‌نویس استرالیایی با شانس یک به ۵۰
دیوید مالوف رمان‌نویس استرالیایی با شانس یک به ۶۶
پیتر کری رمان‌نویس استرالیایی با شانس یک به ۶۶
یک نویسنده استرالیایی از سال ۱۹۷۳ تاکنون برنده نوبل نشده و در آن سال پاتریک وایت این جایزه را به خانه برد.
به این چهره‌ها نیز می توان فکر کرد:
النا فرانته رمان‌نویس ایتالیایی که در سایت لادبروکس جایی ندارد
آنتونیو لوبو آنتونس رمان نویس پرتغالی با شانس یک به ۲۰
دوریس کاروا شاعر استونیایی با شانس یک به ۳۳
میرسا کارتارسکو رمان نویس و شاعر رومانیایی با شانس یک به ۳۳
خوان مارسه رمان‌نویس و روزنامه نگار و فیلمنامه نویس کاتالان با شانس یک به ۳۳
ترجمه: مازیار معتمدی
