چه مشتری پر و پا قرص کتاب خوانی باشی و چه نباشی، گاهی برای انجام تکالیف مدرسه و پروژه‌های دانشگاهی در روزهای نزدیک به کنکور و شب‌های امتحان، سر و کارت به یکی از کتابخانه‌های اطراف محل زندگی افتاده و کم و بیش از خدمات آن بهره برده‌ای. با این حال کمتر کسی پیدا می‌شود که بداند کتابخانه‌های سطح شهر تهران با چه امکاناتی و در چه مناطقی پاسخگوی نیاز مخاطبان است.
سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران تا شهریور ماه سال گذشته تعداد ۸۱ باب کتابخانه را مدیریت می‌کرد اما از این تاریخ به بعد طی یک مراسم افتتاحیه الحاق کتابخانه‌های معاونت اجتماعی فرهنگی شهرداری به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران صورت گرفت و شبکه کتابخانه‌های سازمان چهار برابر شد.
مزیت‌های این کتابخانه‌ها
کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با داشتن دو مزیت اصلی باعث جذب و افزایش اعتماد مخاطبان شده‌اند. یکی از آن‌ها داشتن نیروی کارآمد و متخصص در حوزه کتابداری است که خدمات مناسبی را در اختیار مخاطبان قرار می‌دهند و دلیل دیگر ایجاد شبکه کتابخانه‌ای است که دسترسی آن‌ها را به منابع آسان می‌کند. البته در کنار این دو ویژگی در دسترس بودن کتابخانه‌ها و راحتی استفاده از آن را می‌توان از ویژگی‌های مثبت دیگر این کتابخانه‌ها قلمداد کرد. چرا که تمامی مناطق ۲۲گانه شهرداری تهران مجهز به تعداد بسیاری کتابخانه است که افراد می‌توانند به راحتی از امکانات آن بهره ببرند.
هیچ کس دست خالی بر نمی‌گردد
این کتابخانه‌ها نیز از قافله پیشرفت تکنولوژی عقب نمانده‌اند و بسیاری از خدمات خود را از طریق سایت اینترنتی به مخاطبان عرضه می‌کنند. کافی است مخاطبان به اینترنت دسترسی داشته باشند تا کتاب مورد نیاز خود را از طریق پرتال کتابخانه‌های سازمان به نشانی www.Tlib.ir جستجو کنند و به سادگی از تعداد نسخه‌های کتاب در کتابخانه‌های مختلف و حتی از وضعیت موجودی آن‌ها اطلاع یابند. در این سامانه اطلاعاتی مانند نشانی کتابخانه، کد کتاب، وضعیت قرار گیری آن در قفسه مرتبط، به سادگی در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد. بنابراین، کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهر تهران هیچ مخاطبی را دست خالی بر نمی‌گرداند و در سریع‌ترین زمان، دقیق‌ترین اطلاعات را درباره کتاب درخواستی در اختیار افراد قرار می‌دهد.
چگونگی عضویت در کتابخانه‌ها
اگر با خواندن این سطور به این فکر افتادید که چگونه می‌توان به عضویت این کتابخانه‌ها می‌توان درآمد، بدانید که برای عضویت در کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری راه ساده‌ای در پیش است. برای عضویت عادی کافی است یک قطعه عکس به همراه کارت ملی خود را به همراه داشته باشید و در کنار آن مبلغ ۳۳۰۰۰ریال را به منظور استفاده از خدمات یکی از کتابخانه‌های سازمان پرداخت کنید با طی کردن این مراحل شما یکی از اعضا کتابخانه مورد نظر خود خواهید شد. اما چنانچه بخواهید از تمامی کتابخانه‌های سازمان استفاده کنید، لازم است علاوه بر مدارک فوق مبلغی بیشتر یعنی ۸۸۰۰۰ ریال پرداخت کنید تا به این صورت به عضویت ویژه که یک عضویت فراگیر است و امکان استفاده از تمامی کتابخانه‌های سازمان را فراهم می‌کند، درآیید.
اجرای برنامه‌های مختلف در کتاب خانه‌ها
هر کدام از این کتابخانه‌ها تنها برای در اختیار گذاشتن سالنی برای مطالعه و کتاب مورد نیاز، فعالیت نمی‌کنند. بلکه هر کدام از آن‌ها با برگزاری برنامه‌های متفاوت هفتگی یا ماهانه در حال برطرف کردن نیازهای مختلف فرهنگی مخاطبان هستند. برنامه مبادله کتاب یکی از برنامه‌هایی است که در تعدادی از کتابخانه‌ها انجام می‌شود و افراد می‌توانند با تایید مسئولان، یکی از کتابهای خود را با کتابی دیگر مبادله کنند. همچنین برگزاری اردوهای مختلف و سر زدن به مراکز فرهنگی و آشنایی با بزرگان نیز از جمله دیگر برنامه هاست. البته برگزاری نشست در مناسبات مختلف و با حضور تعدادی از متخصصان و کار‌شناسان مربوط از دیگر برنامه‌های متفاوت این مراکز است. بنابراین کافی است با سر زدن به نزدیک‌ترین کتابخانه محل زندگی خود در جریان برنامه‌های متنوع آن قرار بگیرد و در آن شرکت کنید.
معرفی تعدادی از کتابخانه‌ها
کتابخانه‌های سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با توجه به میزان مساحت و تعداد کتاب‌ها و ارائه خدمات به درجات متفاوت از یک تا چهار تقسیم بندی شده‌اند. از کتابخانه‌های درجه یک کتابخانه خاوران است که در منطقه ۱۵ شهرداری تهران واقع شده است. این کتابخانه با مساحت ۲۲۰۰متر مربع در سال ۱۳۷۳ افتتاح شده و زیر نظر فرهنگسرای خاوران به فعالیت می‌پردازد. دو سالن مجزا ویژه خانم‌ها و آقایان در نظر گرفته شده که روزانه و هم زمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین کتابخانه شهید فهمیده که در فرهنگسرای بهمن قرار دارد یکی دیگر از کتابخانه‌های درجه یک این سازمان است که با مساحت ۱۷۷۰ مترمربع در سال ۱۳۷۲ در محیط سرسبز و آرام فرهنگسرای بهمن واقع در بوستان بهمن بنا شده است. دسترسی به این کتابخانه برای اکثر شهروندان منطقه و مناطق همجوار بسیار راحت است چرا که این کتابخانه، در نزدیکی ایستگاه متروی ترمینال جنوب قرار گرفته و خود، دارای ایستگاه اتوبوس ویژه است. بخش کودک و نوجوان کتابخانه شهید فهمیده، با عنوان کتابخانه باران، یک مجموعه مستقل مجهز به قفسه و میز و صندلی ویژه کودک و نوجوان، یکی از منحصر به فرد‌ترین مجموعه‌های کودک و نوجوان در سطح شهر تهران برای کودکان و نوجوانان است. کتابخانه شهید فهمیده، با ظرفیت هم زمان ۷۰۰ نفر در تالارهای مجزای خواهران و برادران و ۱۰۰ نفر در تالار مطالعه کودک و نوجوان، خدمات خود را به اعضای محترم کتابخانه و کلیه علاقه مندان ارایه می‌کند. کتابخانه گلستان نیز از دیگر کتابخانه‌های فعال و درجه یک سازمان است که در فرهنگسرای گلستان و در منطقه هشت واقع شده است. این کتابخانه با مساحت ۱۴۰۰ متر مربع در سال ۱۳۷۶ تاسیس شده و دارای دو سالن مجزا ویژه خانم‌ها و آقایان است که روزانه و هم زمان مورد استفاده قرارمی گیرد.
البته تعدادی دیگر از کتابخانه‌های سازمان با اینکه عنوان درجه یکی را با خود به همراه ندارند اما همواره به دلیل ارائه خدمات عالی و برگزاری برنامه‌های متنوع جزو کتابخانه‌های شاخص به شمار می‌روند. یکی از این کتابخانه‌ها کتابخانه علامه امینی است که در منطقه۳ و در بوستان صبا واقع است توانسته در سال ۸۹ به عنوان کتابخانه نمونه سطح شهر تهران انتخاب شود. این کتابخانه با مساحت ۷۰۰ متر مربع در سال ۱۳۷۳ افتتاح شده و دارای بخشهای امانت--لاتین --کودک ونوجوان --آموزشی --دیداری وشنیداری –مرجع است که با توجه به نزدیکی کتابخانه به سفارتخانه کشور‌ها اکثر مراجعه‌کنندکان کتابخانه را دیپلمات‌های خارجی تشکیل می‌دهد.
کتابخانه‌ای که پیش از مرگ باید آن را دید
از دیگر کتابخانه‌های مطرح سازمان که پیش از مرگ باید دید کتابخانه بازار واقع در خانه فرهنگ بازار است که به انتخاب فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسه‌های کتابداری IFLA در فهرست ۱۰۰۱ کتابخانه جهان قرار گرفته است.
بخش کتابخانه‌های عمومی «ایفلا»، تابستان سال ۹۳ با معیارهایی چون معماری ساختمان کتابخانه، موقعیت مکانی، برنامه‌های خلاقانه یا نحوه تعامل با جامعه را برای گزینش کتابخانه‌های بر‌تر این کتابخانه را در فهرست خود قرار داد.
در این فهرست حدود ۲۵ کشور نماینده داشتند و از ایران دو کتابخانه در آن به چشم می‌خورد؛ اول کتابخانه آستان قدس رضوی و دوم کتابخانه بازار واقع در خانه فرهنگ بازار. علت انتخاب کتابخانه از سوی فدراسیون بین‌المللی انجمن‌ها و مؤسسه‌های کتابداری واقع شدن آن در خانه تاریخی و زیبای سلطان بیگم از نزدیکان ناصرالدین شاه است که یک تالار آینه زیبا در آن وجود دارد.
این کتابخانه با داشتن حدود 6هزار جلد کتاب با موضوع‌های متنوع با تأکید بر کتب موزه و بازار در خانه فرهنگ بازار واقع شده است. کتابخانه بازار با نام قدیم ناصر خسرو در میدان امام خمینی (ره)، خیابان امیرکبیر، خیابان ناظم‌الاطبا جنوبی، کوچه حشمتی، کوچه شهید کمالی، پلاک ۲۰ قرار دارد.
خانه متعلق به خانم سلطان بیگم شجاعی با قدمت ۱۵۰ سال به مساحت ۸۰۰ متر مربع سال‌ها در اختیار خانواده شهید نیرنما بود و در حال حاضر به عنوان خانه فرهنگ بازار فعالیت می‌کند.
