نگاهی به فصل سوم «زخم کاری» از منظر روانشناختی
« زخم کاری » یکی از سریال‌هایی است که در فصل ابتدایی خود مخاطب را جذب و در فصل دوم رضایت آن‌ها را تا حدی از دست داد، حالا فصل سوم این سریال با ویژگی‌هایی روان شناختی عرضه می‌شود.زیگموند فروید روانشناس معروف، در یکی از کتاب‌هایش، روایتی از دوران یونان باستان آورده که بسیار تکان دهنده است.
 
در آن زمان، گاو یک حیوان مقدس به شمار می رفت و کسی حق نداشت او را بکشد. در صورت وقوع چنین جرمی، اشد مجازات یعنی مرگ نصیب او می شد. پای مجرم را با طنابی بلند می‌بستند و یک سر دیگر طناب را هم به سنگی سنگین و بزرگ، گره می زدند و می‌انداختندشان به دریا. اما در جشن و مراسم پرجمعیت‌شان، نیاز به خورد و خوراک زیاد پیدا می‌کردند و در این میان، قربانی کردن یک گاو، می‌توانست جشن شان را با درست کردن غذاهای لذیذ، پرشورتر کند.
 
بنابراین جمعی از جوانان جمع می‌شدند و هر یک، توسط یک چاقوی مشخص، به گاو ضربه می زدند و او را از پا در می آوردند. آنگاه یک دادگاه نمادین برپا می کردند و با اتکا به آرای هیئت منصفه شان، چاقو را مقصر و قاتل گاو، معرفی می کردند. بنابراین، طبق قانون، چاقو را به سنگی می بستند و می انداختندش به قعر دریا.
این روزها که قسمت سوم از فصل سوم سریال زخم کاری، منتشر شده است، دائماً یاد روایت فروید از رفتار یونانیان باستان می‌افتم. محمدحسین مهدویان کارگردان و نویسنده کار، نام این فصل را گذاشته «انتقام». روح آدم‌ها در آن، عریان‌تر شده است. زخم‌های آدم‌ها، همچون مارهای شانه‌های ضحاک، برای رفع بی قراری، جان‌ها می‌ستاندند.متن فیلمنامه این سریال از دو نمایشنامه «شاه لیر» و «ریچارد سوم» اثر ویلیام شکسپیر، توسط میلاد اکبرنژاد، برداشت شده است.

زخم کاری

 
با نیم‌نگاهی به آن دو اثر، می‌توان حدس زد که در قسمت‌های بعدی سریال، ما به احتمال زیاد، با اتفاقات تکان‌دهنده و میخکوب کننده‌ای، روبرو خواهیم شد. با روندی که در سه قسمت نخست فصل سوم این اثر، مشاهده کرده‌ایم، باید گفت که روح جنون در سراسر فضای کار، جاری شده است و هر لحظه می تواند در یکی از پرسوناژها، حلول کند و حادثه‌ای غیرمترقبه را رقم بزند. اما، نکته بارز یا بارزتر فصل سوم «زخم کاری»، حضور جدی‌تر و موثرتر زنان در قصه است. ویرجینا وولف نویسنده انگلیسی در جایی به نقد نگاه مردانه در ادبیات و اجتماع نسبت به زنان پرداخته بود و سوال کرده بود که «زن چیست؟ زن کیست؟ زن کجاست؟» منتقدان هنری و ادبی بعد از جنگ جهانی دوم، سیمای زن در تاریخ ادبیات را به سه بخش تقسیم کرده بودند که عبارت بود از: خودشیفتگی، عاشق شیفتگی و ماورا شیفتگی. بنابراین تلاش می‌کردند که این تصویری که مردها از زن ها ساخته‌اند را بشکنند و طرحی دیگر، دراندازند
بعد از آن، حتی گفتند که زن، دیگری مرد است و باید از چارچوب خارج اش کرد. یا مثلا خود را اینگونه بیان می کردند: «یک فرد، زن به دنیا نمی آید، زن می شود.» منتقدانی که طرفدار جنبش حمایت از زن یا فمینیست بودند، می گفتند در فیلم ها، یک زن حامل یک معنی است نه تولیدکننده آن. در کار جدید مهدویان که حضور زنان، بارز است، می بینیم که زنان فقط حامل معنا نیستند، بلکه خود نیز معنا می سازند.
 
ماجرا می سازند و دنیای جدیدی خلق می کنند. زنان زخم کاری، از مرحله زایندگی عبور کرده اند و به مرحله کُشندگی پا گذاشته اند.در واقع پرسوناژهایی که مهدویان با کمک اکبرنژاد و دیگران، ساخته است، از جنسیت تهی شده اند. سمیرا، سهیلا و کیمیا، (به ترتیب رعنا آزادی ور، الناز ملک و الهه حصاری)، سه شخصیتی هستند که در حین تفاوت های بسیار، در یک سو و راستا قرار گرفته اند. پانی و فرناز (به ترتیب: مهراوه شریفی نیا و پانته آ قدیریان) هم در آن سوی جبهه ایستاده اند و هر یک از این پنج تن نیز به تنهایی، حامل بسیاری از اتفاقات و معانی جدید هستند.

زخم کاری

مهدویان در زخم کاری 3، تلاش کرده است که به شخصیت های سریال اش چه زن و چه مرد، وجه اگزیستانسیال، ببخشد. یعنی هر یک از آنان، سیری تکوینی را در مواجهه با رویدادها، پیش رو دارند و با حادثه، آنان از شخصیت قبلی خود فاصله می گیرند.در این میان، مالک (جواد عزتی) شاید تنها نقشی باشد که به دنبال رجعت به خود و بازگشت به خویش باشد. در چند جا از سریال، از زبان او یا شخص مقابل اش این مفهوم را می شنویم که او پسر «اسماعیل چرخ چی» است. این نام، نماد طبقه زحمت کش و فرودست جامعه است بنابراین، مهدویان با همه تلاش هایی که در دو قسمت قبل برای نیفتادن در دام طبقه گرایی کرده، این بار، خود به دنبال انتخاب قهرمان اش از طبقه کارگر است. کارگردان زخم کاری، اینک می خواهد هویت قهرمان اش را پیش روی مخاطب، روشن و نمایان سازد.گر چه این کار در لبه شعارزدگی قرار می گیرد اما تطبیق و نزدیکی قصه سریال با برخی از رویدادهای امروز جامعه، در جان مخاطب خواهد نشست. مهدویان به درستی می داند که هر جا که حق زحمتکشان از رانتخواران و فاسدان، پس گرفته می شود، شیرین و ماندگار است. مهدویان و تیم سازنده و نویسنده خلاق و جسورش، در زخم کاری 3، با ارائه اثری که تلفیقی از نگاه ها و فرم های جذاب و اندیشمندانه است، گویا تلاش دارد کارش، منتج به نتیجه ای گویا و کاربردی شود. با این حال امیدواریم که او زخم کاری را در فصل های دیگر ادامه دهد و تاریخ سریال سازی کشورمان را درخشان کند.