مجتبی خوش خلق: توجه به صنایع دستی و هنرهای بومی هر منطقه از کشور از جمله اقداماتی است که می توان در راستای طرح های اقتصاد مقاومتی در مناطقی همچون استان سیستان و بلوچستان که با مشکل شدید بیکاری جوانان مواجه است، پیگیری شود و با گسترش آن باعث ایجاد اشتغال و درآمد در منطقه شد.
یکی از طرح های اشتغال زایی، راه اندازی کارگاه های قالیبافی است، کارگاه هایی که با حضور بانوان سخت کوش حال و هوای خاصی دارد و بانوان طلیعه دار هنر قالیبافی در کل استان سیستان وبلوچستان، کسانی که از هیچ کوششی در راه کمک به همسران خود و تامین آسایش فرزندان خود دریغ نمی کنند، در آنجا به فعالیت و تلاش می پردازند.
هنر قالی بافی بانوان این خطه از کشور آمیخته با ایثار، گذشت و فداکاری این بانوان است زیرا آنها با هر گره ای که بر این قالی می زنند در واقع ذره ای از وجود خود را نیز می گذارند و ساعت ها مروارید نورانی و سوی چشمانشان را به قالی می بافند تا خانواده آنها با نور آن روشنی یابد.
بانوی هنرمند قالیباف می داند که دستمزدش بسیار ناچیز است اما دست از هنر خود نمی کشد و تا حد توانایی خود تلاش می کند تا محبت مادرانه خود را اثبات کند و می بافد تا رنگ حسرت بر دل کودکانش ننشیند و می بافد تا مایحتاج خود و خانواده اش را تامین کند.
طبیعتا تمدن بسیار بزرگی همچون حوضه رود هیرمند باید آفرینش های فرهنگی و هنری خاص خود را داشته باشد اما فرشی که ما الان در سیستان و به نام قالی سیستان می شناسیم ویژگی های خاص خودش را دارد از همین رو با یکی از کارشناسان هنری و میراث فرهنگی منطقه سیستان گفتگویی انجام شد.
علیرضا خسروی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: با بررسی ها و تحقیقات میدانی که انجام شده است، قالی سیستان دارای قدمت بسیار طولانی است و از ویژگی های آن این است که دارای نقش مایه های گوناگون و رنگ های شاد و روشن است.
وی افزود: از دیگر ویژگی های این قالی این است که دارای نقش مایه های طبیعی و انسانی است که البته این ویژگی ها مربوط به قالی های روزگار کهن سیستان است و تعداد آن خیلی انگشت شمار است.
وی گفت: علاوه بر آن با بررسی هایی که در دهه ۶۰ انجام شد نوعی دیگر از قالی هم در این منطقه وجود دارد که اصطلاحا مربوط به دوره میانی است که در این دوره فرهنگ اسلامی وارد می شود و بعد تصویر انسان در آن محدود و یا کلا حذف می شود.
این کارشناس میراث فرهنگی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: از دیگر ویژگی های قالی های دوره میانی در منطقه سیستان این است که بعد تصویر حیوان هم در این دوره حذف می شود و جایش را به نقش گل و بوته می دهد و علاوه بر آن مقداری بر وزن آن افزوده می شود.
وی افزود: اما باز هم این روند ادامه پیدا می کند تا به روزگار معاصر می رسیم و در حال حاضر که سیستان روزگار بد خود را تجربه می کند و ساختار ساده و اجتماعی آن به هم خورده است و ارتباطات و پیوندهای تجاری مردم منطقه با سیستان بزرگ حذف شده است.
وی گفت: این موضوع علاوه بر اینکه بر روی ساختار اجتماعی و اقتصادی منطقه تاثیر گذاشته است، موجب تاثیر در آفرینش های هنری، صنایع دستی و نقش مایه ها هم شده است.
خسروی تصریح کرد: از همین رو در این دوره رنگ ها و نقش مایه ها محدود می شود و رنگ های سیاه و خیلی داغ وارد می شود و در این دوره تنوع و گوناگونی از بین می رود و از شادابی قالی سیستان کاسته می شود و بیشتر در قالی نخ سیاه و نقش مایه سیاه به کار می رود.
وی افزود: همچنین از دیگر ویژگی های قالی های معاصر این است که رنگ جگری سوخته زیاد در آن به کار می رود و رنگ های نیلی، آبی، قرمز و گل بهی در آن کمتر دیده می شود.
وی گفت: اما چندسالی است که بافندگان سیستان نقش های جدید را هم می بافند که توسط کارشناسان به روز شده است و در واقع بر اساس سلیقه ملی و بین المللی بازار پسند شده است و از ظرفیت بانوان سیستانی استفاده شده است که قطعا با برنامه ریزی می تواند بر روی اقتصاد منطقه تاثیر گذار باشد.
اما نکته دیگری که در این میان حائز اهمیت است این است که با توجه به نزدیک به دو دهه خشکسالی در منطقه سیستان و عدم اشتغال پایدار در این منطقه از کشور خوشبختانه با رونق پیدا کردن این هنر کهن توسط بانوان قالیباف که پا به پای مردان خود تلاش می کنند می توان به اقتصاد و ماندگاری مردم منطقه کمک شایانی کرد اما آن چه هست و نمی شود از کنار آن ساده گذشت درد دل و شکایت های به زبان نیامده این قالی بافان از بی مهری ها و بی توجهی های متولیان امر برای بهبود معیشت آنان است.
ابراهیم شفاعتی نیا یکی از کارآفرینان شهر ادیمی شهرستان نیمروز است که از طرح های اقتصاد مقاومتی استفاده کرده است و با دریافت وام قالیبافی اقدام به راه اندازی کارگاه قالیبافی کرده و در کارگاه خود قریب به ۴۵ نفر از بانوان این منطقه را به کار گرفته است.
این کارآفرین سیستانی در گفتگو با خبرنگار مهر، اظهار داشت: با شرکت در کلاس های قالیبافی از اعطای وام به منظور راه اندازی کارگاه قالیبافی مطلع شدم و با دریافت تسهیلات اقدام به راه اندازی کارگاه کردم.
وی افزود: من سعی کردم تا با راه اندازی این کارگاه جمعی از بانوان قالیباف شهرستان نیمروز را به کار بگیرم تا قدم کوچکی در راه اقتصاد مقاومتی که فرموده رهبر معظم انقلاب است برداشته باشم.
اما در ادامه وقتی که با تعدادی از این زنان قالیباف به گفتگو می نشینیم درد دل هایی دارند که شنیدنی است.
یکی از این بانوان هنرمند که تاکید داشت اسمش مطرح نشود در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: درآمد ما از قالیبافی بسیار کم است و با توجه به تلاش زیادی که انجام می دهیم اما درآمدمان بسیار ناچیز است.
همچنین یکی دیگر از این بانوان در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به بیمه قالیبافان افزود: با توجه به درآمد ناچیز قالی بافی، پرداخت حق بیمه ماهیانه برای بسیاری از قالیبافان مقدور نیست که همین امر سبب شده است که اکثر قالیبافان از پرداخت آن و نهایتا از حقوق بازنشستگی برای آینده خود چشم پوشی کنند.
وی گفت: ما از مسئولان خواهشمندیم تا در خصوص کاهش مبلغ حق بیمه زنان قالیباف برنامه ریزی کنند تا بتوانیم از مزایای بازنشستگی بهره مند شویم چرا که اکثر خانم های قالیباف درآمد بسیار محدودی دارند و برای تامین مخارج زندگی خود دست به این کار زده اند و توانایی پرداخت مبالغی بصورت ماهانه برای بهره مند شدن از حقوق بازنشستگی را ندارند.
حال باید ببینیم که مسئولین امر چه برنامه ای برای این بانوان و گسترش این هنر در این منطقه از کشور دارند.
در همین خصوص محمد حسن دهمرده فرماندار شهرستان نیمروز در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: ایجاد کارگاه قالیبافی در اجرایی کردن طرح های اقتصاد مقاومتی نقش موثری دارد که آقای شفاعتی نیا نیز از جمله فعالان موفق در شهرستان نیمروز در عرصه قالیبافی است که از طریق راه اندازی کارگاه قالیبافی برای تعداد زیادی به صورت مستقیم وغیر مستقیم اشتغال ایجاد کرده است.
وی افزود: درسال جاری ما موفق شدیم چندین پرونده مشاغل خانگی و اقتصادی را در شهرستان نیمروز راه اندازی کنیم که این کار توسط پرداخت وام صورت گرفت و موجب ایجاد اشتغال در منطقه هم شده است.
همچنین هادی گنجعلی رییس اداره صنعت، معدن و تجارت شهرستان نیمروز نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، خاطرنشان کرد: در ۹ ماهه نخست سال جاری بیش از ۴۰۰ متر فرش دستباف در این شهرستان تولید شده است.
وی افزود: فرش های دستباف تولید شده که هنر دستان پر مهر بانوان نیمروزی است به شهرستانهای تهران، مشهد و کرمانشاه صادر شده است و در حال حاضر در شهرستان نیمروز بالغ بر ۱۰۰ نفر بافنده فرش مشغول فعالیت هستند.
در هر صورت باتوجه به سال ها خشکسالی و محرومیتی که در منطقه سیستان وجود داشته است اگر مسئولان توجه بیشتری به این بخش از ظرفیت های منطقه داشته باشند، علاوه بر ایجاد اشتغال و درآمد می تواند در ماندگاری جمعیت در منطقه هم نقش به سزایی داشته باشد.
