«جوزپ بورل»، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا امروز جمعه (4 بهمن‌ماه؛ 24 ژانویه) اعلام کرد بازه زمانی مربوط به ساز و کار موسوم به «مکانیسم حل و فصل اختلاف» در برجام تمدید شده است.
اخبار سیاسی - در بیانیه آقای بورل آمده است: «روز 14 ژانویه نامه‌ای از وزرای خارجه فرانسه، آلمان و پادشاهی متحده در خصوص ارجاع مسائل مربوط به اجرای تعهدات برجامی ایران به کمیسیون مشترک و فعال‌سازی مکانیسم حل اختلاف دریافت کردم.»
وی در ادامه تصریح کرده است: «من متعاقب دریافت این نامه اقدام به انجام رایزنی‌های گسترده دوجانبه و جمعی کردم. همه طرف‌های برجام بار دیگر عزم خود برای حفظ توافق هسته‌ای که در راستای منافع همگان است را مورد تأکید قرار دادند.»
مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خاطرنشان کرده است: «صرفنظر از اختلافات موجود بر سر اسلوب‌ها، این توافق وجود دارد که به جهت پیچیدگی مسائل موجود به زمان بیشتری نیاز است. بر همین اساس، چارچوب زمانی مورد نظر تمدید می‌شود.»
توافق هسته‌ای برجام سال 2015 میان ایران و پنج کشور عضو شورای امنیت به‌علاوه آلمان (موسوم به گروه 1+5) حاصل شد. دولت آمریکا به‌ریاست دونالد ترامپ، اردیبهشت‌ماه سال گذشته این توافق مورد تأیید شورای امنیت را نقض کرده از آن خارج شد.
آمریکا پس از خروج از برجام تمامی تحریم‌های تعلیق‌شده ذیل این توافق را احیا کرده است. کشورهای اروپایی پس از خروج آمریکا به هیچ یک از وعده‌های خود برای جبران تبعات این خروج عمل نکرده‌اند.
بعد از خروج آمریکا از برجام و خلف وعده اروپا در برخوردار کردن ایران از مزایای توافق هسته‌ای، تهران تعهداتش ذیل برجام را کاهش داده است. تهران تأکید کرده این تعهدات ذیل بندهای توافق انجام شده‌اند و به‌معنای نقض توافق نیستند.
انگلیس، فرانسه و آلمان به‌عنوان سه کشور اروپایی طرف ایران در برجام، روز 24 دی‌ماه سازوکار موسوم به «حل‌وفصل اختلافات» در برجام را فعال کرده‌اند.
«مکانیسم حل و فصل اختلافات» یکی از بندهای توافق هسته‌ای برجام است، اما به سبب آنکه فعال‌سازی آن می‌تواند در روندی چند ماهه به بازگشت همه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران منجر شود به «مکانیسم ماشه» معروف شده، به آن معنا که طرف‌های غربی عضو توافق هسته‌ای همواره می‌توانند با رجوع به این بندها، «ماشه» برگشت تحریم‌ها علیه ایران را بچکانند.
این مکانیسم در بندهای 36 و 37 توافق هسته‌ای تشریح شده است. طبق مفاد مندرج در این بندها، چنانچه یکی از طرف‌ها طرف مقابل را به «عدم پایبندی اساسی» به توافق هسته‌ای متهم کند طرف خوانده (متشاکی) باید ظرف 30 روز رضایت طرف شاکی را جلب کند. در صورتی که این جلب رضایت اتفاق نیفتد، مسئله ظرف پنج روز به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع می‌شود.
شورای امنیت سازمان ملل متحد، سپس ظرف حداکثر 30 روز قطعنامه‌ای را برای بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران به رأی می‌گذارد. روسیه و چین امکان وتوی این قطعنامه و جلوگیری از بازگشت تحریم‌ها علیه ایران را نخواهند داشت، زیرا طبق برنامه‌ریزی‌های طرف قبلی، آنچه در شورای امنیت به رأی گذاشته می‌شود «ادامه لغو تحریم‌های ایران» است.
