سفر روحانی به ژاپن با دستاوردهایی مبهم و محرمانه به پایان رسید. سفری که گمانه زنی های بسیاری درباره آن وجود داشت و سیر زمینه چینی دولتی ها و نیز برخی رویدادهای خارجی تحلیل ها را به این سو برد که بناست در این سفر اتفاق خاصی برای برجام و تحریم ها بیافتد. زمینه ای که رابطه نزدیک ژاپن با آمریکا و سابقه میانجی گری نخست وزیرش بین تهران واشنگتن، چراغ سبز ترامپ نسبت به مذاکره در واکنش به تبادل زندانی بین ایران و امریکا، زمینه چینی غرب گراها پیش از سفر به قصد ضرورت سازی اقدام موثر مثل اظهارات ربیعی درباره لزوم سخن گفتن با مردم درباره علل تحریم ها، تاکید بهزاد نبوی روی اینکه نظام باید اجازه دهد روحانی کاری کند، توییت حسام الدین آشنا درباره شکستن حصر در سفر ژاپن... همه و همه تقویت کننده این پیش بینی بود که بناست در ژاپن اتفاقی بیافتد.
محرمانه بودن گفتگوها و نتایج سفر تداعی کننده سابقه ذهنی شکل گرفتن برجام بصورت توافقی محرمانه است.
می دانیم که افت سرمایه اجتماعی دولت، نارضایتی های عمومی رو به تزاید به دلیل اینکه دولت افق روشنی برای مردم تصویر نمی کند، ضعف و ناکارآمدی مجلس مورد حمایت غربگراها چشم اندازی از افول سیاسی جریان غربگرا در کشور برای همیشه و تسلط جریان انقلابی را ترسیم کرده است. با توجه به اینکه جریان غربگرا سرمایه غرب در ایران است، قطعا غرب دست روی دست نخواهد گذاشت و سعی می کند شرایط را به سمت یک اتفاق موثر بر افکار عمومی به صورت هیجانی و دفعی پیش ببرد. این اتفاق ممکن است با دکترین شوک رخ دهد. با چنین مکانیسمی، نمایش یک گشایش با چشاندن طعم سود آنی که با پروپاگاندای رسانه ای ضریب چند برابر پیدا می کند، می تواند در افکار عمومی انحراف محاسباتی ایجاد کند و با خریدن زمان هم چشم انداز اکثریت انقلابی مجلس آینده را با خدشه روبرو کند و هم دولت بتواند یک سال و نیم آینده را در یک حاشیه امنی بگذراند و چه بسا مسیر مذاکره را ادامه دهد.
از سوی دیگر ترامپ نیز به شدت به مذاکره نیازمند است و به گفته تحلیل گران تنها برگ برنده اش برای انتخابات 2020 مذاکره با ایران است.
باید گفت اگر هم در این سفر چیزی اتفاق افتاده باشد، آن اتفاق نمی تواند توافقی برای گشایش واقعی وضع اقتصادی کشور باشد. به دلایل متعدد از جمله: راه برون رفت کشور از شرایط فعلی اتکا به درون و خلاصی از اقتصاد و بودجه متکی به نفت است. تنها راه مبارزه با تحریم ها به فرموده مقام معظم رهبری بی اثر کردن آن هاست.
محرمانه بودن توافقات توکیو تداعی کننده توافق خسارت بار برجام است که محرمانه بسته شد و نتایجش پیش روی ماست.
این سفر به درخواست ایران انجام شد نه ژاپن و امریکا و این به معنای میانجی تراشی ست که با هدف نجات خود صورت گرفت است.
محمد عبدالهی
