یکی از مهم ترین رویدادی که در چند روز گذشته در حوزه بین الملل شاهد آن بوده ایم خبر اخراج جان بولتون از کاخ سفید بود. این سیاستمدار کهنه کار ۷۰ ساله به عنوان سومین مشاور دونالد ترامپ در طول چهار سال ریاست جمهوری وی محسوب می شود.
اخبار سیاسی- سیاست وی نسبت به برخی کشورها بخصوص ایران و ونزوئلا خصمانه و جنگ طلبانه بود به طوری حتی به او لقب «وزیر جنگ» داده بودند.
هر چند در ماه های اخیر زمزمه هایی در خصوص اختلاف نظر میان بولتون، ترامپ و پمپئو به گوش می رسید اما رفتن او گمانه زنی هایی در خصوص تغییر رفتار سیاست رئیس جمهور آمریکا در دوران پسا بولتون را به وجود آورده است.
در همین رابطه گفتگویی را با دکتر «یشیم دمیر» پژوهشگر مسایل سیاسی ایران و عضو مرکز مطالعاتی «آنکا» تنظیم کرده است که در ادامه می خوانید.
*چندی پیش شاهد اخراج جان بولتون از کاخ سفید بودیم. دلیل اصلی رفتن او چیست؟
جان بولتون یکی از سیاستمداران کارکشته کاخ سفید بود که ترامپ از سال ۲۰۱۸ او را وارد سیاست آمریکا کرده است. بولتون نقش مهمی در دولت ترامپ را بر عهده داشت. به ویژه بولتون تصمیماتی در مورد مسائل سیاست خارجی اتخاذ می کرد که موجب ایجاد اختلاف نظر میان آمریکا و دیگر کشورهای ائتلاف شده بود. در حقیقت تصمیم های جان بولتون مانعی در سیاست خارجی آمریکا دیده می شد. البته نمی توان تمام سیاست های شکسته خورده ترامپ را از چشم بولتون دید.
ناخشنودی کنگره آمریکا و سنا از سیاستهای جان بولتون، شکست های مکرر ترامپ در سیاست خارجی که ایجاد بحران های مختلف در منطقه را در پی داشته موجب شد بولتون بیشتر مورد انتقاد قرار گیرد و در نتیجه با نزدیک شدن به انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰ احتمال پیروزی ترامپ را وارد ریسک بیشتری کرد. برای همین رئیس جمهور آمریکا برای اثبات شرایط خود در داخل کشور و منطقه مجبور بود گام هایی بردارد.
از طرفی ترامپ سیاست با ثباتی ندارد و همانند اداره یک شرکت کشورش را اداره می کند. خیلی از کسانی که در انتخابات ریاست جمهوری روزگاری در صف ترامپ بوده اند حالا با دیدن اقداماتش در داخل و خارج کشور او را تنها گذاشته اند، این نشان می دهد کار کردن درکنار ترامپ آنچنان کار آسانی نیست
*گفته می شود ترامپ در مسایل مربوط به کره شمالی، ایران و نزوئلا اختلاف نظر زیادی با بولتون داشته است. به نظر شما رفتن بولتون چه تاثیری در سیاست آمریکا در قبال کشورهای مذکور را دارد؟
در مورد مداخلات نظامی آمریکا در حوزه مسائل ایران، ونزوئلا و دیگر کشورها باید گفت شاهد تغییر عمیقی در سیاست آمریکا نخواهیم بود. دولت آمریکا از این پس چه سیاستی اعمال خواهد کرد مشخص نیست. اما می توان این احتمال را داد که از این به بعد رفتار آمریکا با این کشورها با رویکردی میانه دنبال خواهد شد.
*در یک سال اخیر شاهد روابطی مبتنی بر تنش میان دو کشور ترکیه و آمریکا بودیم. از نظر شما رفتن بولتون در کاهش این تنش ها تاثیری خواهد داشت؟
هجمه هایی که علیه ترکیه از سوی آمریکا اعمال می شود فقط از طرف جان بولتون نیست بلکه مقامات دیگر این کشور نیز هستند که بر این تنش ها دامن می زنند. همین موضوع روابط دو کشور را تلخ تر کرده است.
در کل باید گفت با رفتن بولتون شاید واکنش های کلامی آمریکا تا حدی نرم تر شود. البته ناگفته نماند در طول تاریخ قدرت های امپریالیستی به دنبال تضعیف قدرت چهار کشور همسایه- در منطقه- یعنی، ایران، ترکیه، عراق و سوریه بوده اند. این ایدئولوژی آمریکا و دیگر کشورهای امپریالیستی است که نه با تغییر بولتون نه با تغییر یک رئیس جمهور هیچ گاه تغییر نخواهد کرد.
*بلومبرگ در مقاله ای از احتمال ایجاد زمینه مذاکره آمریکا و ایران در دوران پسا بولتون خبر داده است. از نظر شما آیا این احتمال وجود دارد؟
واشنگتن با حمله های سیاسی بولتون نتوانست به اهدافی که در ایران داشت دست یابد. آمریکا می خواست امتیازاتی از ایران به دست آورد برای همین با اعمال تحریم ها تلاش کرد صادرات نفت این کشور را به صفر برساند تا اقتصاد کشور را تضعیف کند. اما نه اقتصاد ایران ضعیف شد و نه آمریکا توانست به اهدافش برسد، بلکه برعکس ایران دوباره فعالیت هسته ای خود را آغاز کرد.
نباید انتظار داشت که پس از بولتون یک تغییر ریشه ای در روابط ایران و آمریکا ایجاد شود. سیاستی که امریکا از سال ۱۹۵۰ که در قبال ایران اتخاذ کرده است همچنان ادامه خواهد داد. اما این بار با دیپلماسی نرم تری سعی خواهد کرد به اهدافش برسد. ترامپ می خواهد پیروز این میدان باشد اگر پا پس بکشد در افکار عمومی جامعه آمریکا مورد انتقاد قرار خواهد گرفت.
در روزهای آینده نشست نیویورک و احتمال دیدار دونالد ترامپ و حسن روحانی در حاشیه این نشست مطرح است. اما مقامات ایران اعلام کرده اند تا تحریم ها برداشته نشود مذاکره ای صورت نخواهد گرفت. با این حساب احتمال دیدار این دو فرد ضعیف است.
آمریکا اهداف بلند مدتی در ایران و ترکیه دارد و تلاش می کند به اهدافش برسد. مثلا شنیده ها حاکی از این است که آمریکا قصد دارد گروه منافقین خلق را نیز دعوت کند. پس با این تفاسیر باید گفت هیچ تغییری در سیاست آمریکا ایجاد نشده است.
*با توجه به تصمیم های ضد منطقه ای بولتون از این پس در منطقه شاهد تغییر سیاست از سوی واشنگتن خواهیم بود؟
با توجه به اینکه ترامپ یک تاجر است در امور دفاعی و سیاسی بی تجربه است همین موضوع راه را برای اقدامات بولتون هموار کرده بود. معتقدم رفتار رئیس جمهور آمریکا غیر قابل پیش بینی است.
شاید رفتن بولتون جو مثبتی در فضای سیاست بین المللی ایجاد کرده باشد اما با اخراج یک مقام سیاسی امکان ندارد سیاست واشنتگن تغییر محسوسی کند. البته باید گفت که از این پس آمریکا از فشار سیاسی بیش از حد در منطقه دست خواهد کشید.
