«هاویلند اسمیث»، مقام اسبق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در یادداشتی از سیاستهای حاکمیت کشورش در قبال ایران انتقاد کرده و آن را «شکستخورده» توصیف کرده است.
وی در یادداشتی برای وبگاه «VTDigger» نوشته است: «در صورتی که هدف سیاستهای ما در قبال ایران آوردن ثبات به خاور نزدیک است، [این سیاستها]کارآمد نخواهند بود. خصومتهای داخلی دیرپا میان مسلمانها عاملی است که ادامه بیثباتیها را تضمین میکند. تنها کاری که ما میکنیم این است که به تنشهای موجود دامن میزنیم.»
اسمیث در ادامه به کودتای آمریکایی-انگلیسی ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ اشاره کرده و نوشته ایرانیها آن را فراموش نکردهاند: «ایرانیها با تمام گرایشهای سیاسی هیچگاه این واقعیت را به فراموشی نسپردهاند که آمریکا در سال ۱۹۵۳ تنها نخستوزیر منتخب مردمیشان محمد مصدق را از قدرت عزل و شاه را به جای او منصوب کرد.»
وی اضافه کرد: «این اقدام، نقشی اساسی در تضعیف روابط دوجانبه میان کشورهای ما داشته است. با توجه به این واقعیت، و خصومتهای فعلی میان مسلمانها که نمیتوانیم امیدی به مهارشان داشته باشیم، آیا کاری وجود دارد که بتوانیم امروز برای حمایت از منافعمان در زمینه امنیت ملی انجام دهیم؟»
اسمیث در این مقاله نوشته یکی از دلایل انتقاد آمریکا و کشورهای غربی از فعالیتهای ایران در منطقه این است که این کشورها به طور سنتی به کشورهای سنی به عنوان منبع تأمین نفت خام خودشان نگاه میکنند.
او مینویسد: «ما رفتار ایران را محکوم میکنیم، صرفاً به این خاطر که ما همراه با اکثر کشورهای جهان غرب از اسلام سنی حمایت کردهایم، به این دلیل که به طور سنتی نفت خاممان را از این کشورها تأمین کردهایم.»
این مقام اسبق سیا با تفسیمبندی کشورهای جهان اسلام به دو دسته اسلام شیعه و اسلام سنی از ایران به عنوان برجستهترین قطب اسلام شیعی و از عربستان سعودی به عنوان پرنفوذترین قطب اسلام سنی نام برده است.
اسمیث به سیاست دولت ترامپ در حمایت از عربستان سعودی اشاره کرده و نوشته این حمایت در حالی انجام میشود که سعودیها چندین نفر از اتباعشان را به قتل رساندهاند، به یک کشور خارجی حمله کردهاند و شمار زیادی از اتباعش در حمله ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ به برجهای دو قلو مشارکت کردهاند.
مقام اسبق سیا در پایان این مقاله پرسیده است: «آیا میتوانیم کسانی که مسئول این اقدامات نادرست بودهاند را محکوم نکنیم؟ آیا در سوی درست ماجرا ایستادهایم؟ آیا گزینههای جایگزین در اختیار نداریم؟»