«حسین جابری‌انصاری» دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی در برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما به تشریح اهداف و برنامه‌های نشست سران ایران، روسیه و ترکیه در تهران درباره روند آستانه پرداخت.
*نشست سران سه کشور در تهران
دستیار ارشد وزیر امور خارجه در امور ویژه سیاسی درباره نشست جمعه گفت: نشست (جمعه) سومین نشست روسای روند آستانه یا صلح سوریه است و از یک نظر ادامه نشست‌های قبلی است و از یک لحاظ اهمیت خاص خود را دارد و از این جهت که تحولات سوریه سمت و سوی خاص خود را پیدا کرده و بخش‌های عمده خاک این کشور از وجود گروه‌های تروریستی و نیروهای مسلح متعدد پاک شده و اینک یکی از آخرین استان‌ها که در اختیار این گروه‌هاست، یعنی ادلب موضوع تحولات و روندهای فعلی است.
جابری‌انصاری افزود: از این لحاظ نشست تهران در زمانبندی تحولات سوریه حائز اهمیت است. این اجلاس در هنگامی برگزار می‌شود که سیاست‌های یکجانبه گرایانه آمریکا هر سه کشوری که در این اجلاس سرانشان کنار هم خواهند نشست، هدف قرار داده و هر سه کشور موضوع تحریم‌های آمریکا و سیاست‌های خاص ترامپ هستند.
*بیانیه پایانی نشست تهران
وی درباره سرفصل‌های گفت‌وگوهای اجلاس تهران ادامه داد: اجلاس تهران به لحاظ موضوعات مرتبط با سوریه سندی را خواهد داشت که بیانیه پایانی این نشست است. امروز در گفت‌وگوهای هیأت‌های سه کشور در سطح نمایندگان ارشد در تهران این سند بررسی و نهایی شد که به روسای جمهور تقدیم خواهد شد و در صورت تأیید آنها به عنوان سند اجلاس تهران منتشر خواهد شد.
جابری‌انصاری اضافه کرد: این سند همه موضوعات فعلی مرتبط با تحولات سوریه را در برخواهد داشت و تلاش‌هایی که در روند آستانه و صلح سوریه توسط سه کشور انجام شده است.
مذاکره کننده ارشد ایران در روند آستانه تأکید بر ادامه رویارویی با تروریسم، بازگشت آوارگان و تأکید بر ضرورت بازگشت آنها و ساماندهی بازگشت آوارگان، بازداشت شدگان و مفقودان جنگ سوریه را از مواردی برشمرد که در این سند و در گفت‌وگوهای سران خواهد بود.
این دیپلمات ارشد کشورمان ادامه داد: سران سه کشور مجموعه تحولات جاری از نشست قبلی را بررسی و افق آینده همکاری‌های سه کشور را بررسی و نتایج را اعلام خواهند کرد.
وی گفت: روند آستانه هدف گیری اش از آغاز این روند پایان بحران سوریه بوده و تا زمانی این بحران به صورت نهایی پایان نیابد، فرمت و قالب آستانه ادامه می‌یابد. این همکاری سه جانبه از همکاری‌های موفق منطقه‌ای و بین‌المللی بود، اهمیت آستانه در این بود که دو جبهه رویارو در صحنه سوریه را در سال‌های آغاز بحران در کنار هم قرار داد و آنچه در دو سال گذشته رخ داده، روند تحولات در صحنه سوریه به سمت و سوی مثبت‌تری رفته است.
جابری‌انصاری ادامه داد: یکی از کارهایی که در این روند انجام شد، ایجاد مناطق کاهش تنش در مناطق تمرکز عمده جمعیتی سوریه بود و عملا بدون اینکه رویارویی با تروریسم خاتمه یابد که تا امروز ادامه پیدا کرده و تا پایان بحران سوریه ادامه خواهد یافت، تلفات انسانی را در نبردهای جاری کاهش داد.
وی گفت: منطقه ادلب از مناطق باقیمانده چهارگانه کاهش تنش است. از ابتدای روند آستانه اعلام کردیم این مناطق موقتی است و به هیچ وجه اعلام این مناطق به معنای توقف رویارویی با تروریست‌ها نخواهد بود. هدف اعلام این مناطق،کاهش تلفات انسانی در مراکز عمده جمعیتی سوریه بود.
این دیپلمات ارشد کشورمان بیان کرد: ادلب منطقه‌ای است از استان‌های باقیمانده در خارج از حاکمیت دولت سوریه است.
*دنبال این هستیم منطقه ادلب از طریق راه‌حلی مبتنی بر نوعی توافق، تحت حاکمیت و سلطه دولت سوریه قرار گیرد
دستیار ارشد ظریف عنوان کرد: ما به عنوان ایران دنبال این هستیم منطقه ادلب از طریق راه‌حلی مبتنی بر نوعی توافق، تحت حاکمیت و سلطه دولت سوریه قرار گیرد و به دنبال این هستیم که چند اصل اساسی در راه‌حل ادلب مورد توجه قرار گیرد. اصل اول اینکه تکلیف تروریست‌هایی که به شکل گسترده در این منطقه هستند، باید روشن شود.
وی توضیح داد: این منطقه در حال حاضر مرکز تمرکز نیروهای جبهه النصره است که به عنوان گروه تروریستی شناخته شده و رویارویی با آنها یک عملیات مشروع است. اصل دوم این است که ادلب جزیی از خاک سوریه است و باید مثل مناطق دیگر این کشور تحت حاکمیت دولت مرکزی قرار بگیرد و ادامه این شرایط خاصی که در این منطقه ایجاد شده تبعات فاسدی در زمینه تجزیه کشور خواهد داشت که یکی از خطر قرمزهای ماست.
دستیار ارشد وزیر خارجه گفت: اصل سوم مسئله انسانی و بعد انسانی موضوع است که به دلیل حضور 2 تا 3 میلیون سوری در این منطقه از کسانی که در اینجا ساکن بودند و یا در اثر جنگ به طور موقت به اینجا مهاجرت کردند، هرگونه راه‌حل درباره ادلب باید دربرگیرنده این بعد انسانی باشد که درگیری‌های سنگین نه به تلفات انسانی گسترده منجر شود و نه عملا این منطقه را به یک زمین سوخته جدیدی تبدیل کند.
جابری‌انصاری گفت: در گفت‌وگوها با طرف‌های مختلف، سوریه و شرکا در روند آستانه به دنبال ایجاد ترکیبی هستیم که در عین حاکمیت دولت سوریه بر ادلب بعد انسانی مورد توجه باشد و این نیاز به توافقاتی در این زمینه دارد و در صورت لزوم عفو از سوی دولت اعلام شود. بین گروه‌های مسلحی که هستند با گروه‌های تروریستی شناخته شده تفکیک ایجاد شود. گروه‌های مسلحی که به روند صلح آستانه پیوسته یا خواهند پیوست باید از النصره و داعش تفکیک شوند و با همکاری سه کشور ضامن روند صلح با دولت سوریه و گروه‌های مسلح صورت خواهد گرفت، تکلیف نیروهای تروریستی روشن شود و عملا منطقه ادلب تحت حاکمیت دولت مرکزی دربیاید.
وی افزود: بنگاه‌های خبری خیریه نیستند کشورهای غربی و برخی کشورها در منطقه از مجموعه تحولات در سوریه راضی نیستند و تمام سرمایه‌گذاری آنها این بود که از طریق راه حل نظامی و سامان دادن شورش مسلحانه و گسیل کردن گروه‌های تروریستی از سراسر نقاط جهان و امداد مادی و از طریق مختلف شرایطی را فراهم کنند که یک به هم ریختگی در سوریه تکمیل و دولت مرکزی سوریه ساقط شود که این تحول رخ نداد.
جابری‌انصاری افزود: در حال حاضر این رسانه‌ها تصویرسازی‌های هدفمندی را دنبال میکنند که در کنار اقدامات و موضع گیری‌های برخی کشورهای غربی است و از مسئله شیمیایی سوء استفاده میکنند. جزء کوچکی از جنگ‌ها روانی است و هدف این عملیات این است روندی که در صحنه سوریه رو به تکامل است و به معنی بسط حاکمیت دولت سوریه به اراضی این کشور است، کند کنند و مشروط کنند به منافع این کشورها در طرح دوم‌شان.
دستیار ارشد وزیر خارجه گفت: این بدان معنا نیست آنچه در صحنه تحولات سوریه رخ می‌دهد صحنه‌هایی نیست که قابل تایید باشد. جنگ پدیده تلخی است. از ابتدای بحران معتقد بودیم این بحران راه‌حل نظامی ندارد ولی متاسفانه گوش شنوایی در مقاطع اول بحران از سوی برخی سوری‌هایی که به دنبال تغییر بودند و برخی کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای که دنبال اهداف خاص خود بودند، وجود نداشت.
این دیپلمات ارشد کشورمان ادامه داد: به مرور با یک شیب ملایم تغییر به سمت تحرکات سیاسی و دیپلماتیک رخ داد و ایران با روسیه و ترکیه توانستند روند آستانه را شکل دهند. ترکیه در ابتدا سیاست آشکاری را دنبال می‌کرد که سرنگونی دولت سوریه بود ولی در کنار قرار گرفتن با ایران و روسیه تحول مهمی بود و مسیری گشوده شد برای خروج از وضعیت.
وی تصریح کرد: دنبال این هستیم که این جنگ هر چه زودتر خاتمه یابد. هیچ راه‌حلی جز گفت‌وگو و راه‌حل سوری - سوری وجود ندارد.
جابری‌انصاری در پیش بینی از اتفاقاتی که در ادلب پیش رو است، بیان کرد: در چند ماه گذشته دو نمونه از تحولات جدید داشتیم یک نمونه در غوطه شرقی رخ داد و نمونه دیگر تحولات در جنوب غرب و جنوب سوریه رخ داد. در جنوب سوریه بدون درگیری‌های سنگین و با بازیگران موثر در بحران، تحولات مدیریت شد و بدون تلفات انسانی سنگین، دولت سوریه حاکمیت خود را به مناطق جنوبی و جنوب غربی بسط داد. در غوطه شرقی جزیی از نبردها با نبردهای سنگین و درگیری‌های مسلحانه رخ داد چون النصره و هم پیمان با آن، راه‌حل نبرد را در مقاطع آغازین انتخاب کردند و باعث شد درگیری‌ها مقداری زمانبر شود ولی در نهایت غوطه از طریق توافقات بین دولت سوریه و گروه‌های مسلح تعیین تکلیف شد و جزیی از عملیات از طریق نبردهای نظامی و جزیی از طریق توافقات سیاسی بود
وی گفت: دنبال این هستیم با رایزنی با دو کشور و سوریه راه‌حلی را برسیم که بیشتر از نوع تحولات جنوب باشد و بدون تلفات این اتفاق بیفتد. آیا این اتفاق رخ خواهد داد یا به سمت درگیری می‌رود منوط به رایزنی‌ها بین طرف ها، دولت سوریه و گروه‌ها در این منطقه است.
جابری‌انصاری با بیان اینکه ده‌ها هزار نیروی سلاح به دست به این منطقه کوچ کرده‌اند، اظهار داشت: این راه‌حل را پیچیده‌تر می‌کند. با صحنه پیچیده، بازیگران متعدد و منافع متضاد روبرو هستیم ولی اولویت ایران راه‌حل مبتنی بر توافق را تسهیل کند که تکلیف گروه‌های تروریستی و رهبران آنها را از بقیه منطقه جدا می‌کند که اگر چنین شود امکان موفقیت توافقات سیاسی را هموار می‌کند و امیدواریم راه به سوی این توافق گشوده شود.
وی بیان کرد: تراکم جمعیتی بالا، تعداد زیاد نیروهای مسلح و گروه‌های تروریستی امکان تبدیل جمعیت منطقه را بر سپر انسانی تبدیل می‌کند. تلاش ما این است غالب گروه‌های مسلح که به روند صلح پیوستند یا در روزهای آتی به این روند خواهند پیوست خود را از گروه‌های تروریستی شناخته شده جدا کنند.
دستیار ارشد وزیر خارجه ایران عنوان کرد: روح تفاهم و توافق حاکم بر روند صلح سوریه بین سه کشور موثر در بحران در همکاری و تعامل و رایزنی نزدیک با دولت سوریه و گروه‌های مسلح، امکان موفقیت این تاکتیک جنگی گروه‌های تروریستی را به حداقل برساند. حتما در سطوحی این کار رخ می‌دهد ولی اگر امکان جدا کردن گروه‌های تروریستی رخ دهد امکان موفقیت بدون جنگ گسترده بیشتر خواهد شد.
*موضوع شیمیایی خط قرمز قطعی ایران
جابری‌انصاری درباره سناریوهای غربی‌ها مبنی بر وقوع حمله شیمیایی گفت: تاکنون دو بار این تاکتیک را که جزیی از تاکتیک جنگ روانی است آمریکایی‌ها و غربی‌ها در سوریه در یک سال گذشته انجام دادند یک بار در خان شیخون و یک بار در غوطه شرقی و بیش از آنکه روی موضوع شیمیایی حساس باشند از این موضوع سوء استفاده میکنند تا هنگامی که بخشی از منافع سیاسی خود را محقق کنند.
وی تصریح کرد: موضوع شیمیایی خط قرمز قطعی ایران است و جمهوری اسلامی و مردم ایران یکی از قربانیان سلاح شیمیایی بوده است. برای ما مسئله شیمیایی یک خط قرمز قطعی است ولی غربی‌ها و آمریکا از این موضوع در خدمت اهداف سیاسی خود برای عدم اعاده صلح و ثبات در سوریه استفاده میکنند.
این دیپلمات ارشد کشورمان ادامه داد: نه در خان شیخون نه غوطه شرقی امکان بازگرداندن عقربه ساعت به عقب وجود ندارد روند تحولات سوریه به سمت پایان نزدیک است و روندی که آمریکا و غرب دنبال می‌کند کش دادن قضیه و تلفات انسانی است. امیدواریم تاکتیک‌های قبلی را در دستور کار خود قرار ندهند و به یک عملیات تبدیل نشود.
جابری‌انصاری بیان کرد: ایران از ابتدای بحران سوریه اعلام کرد مطالبات مردمی مثل دیگر کشورهایی که در جهان عرب دستخوش تغییرات بود، حق طبیعی ملت‌ها و گروه‌های سیاسی و اجتماعی است ولی آنچه خط قرمز ما بود این است که از ابزارهای تروریستی و خشونت برای تحقق اهداف سیاسی استفاده شود. روش تروریسم مطرود است و هیچ نتیجه خیری برای هیچ گروهی نخواهد داشت تنها به تخریب کشور و ناامنی و بی ثباتی در کشور منجر می‌شود.
وی گفت: فرمول آستانه که از ابتدا شکل گرفت هیأتی از دولت سوریه و همچنین هیأتی از معارضه سوریه شرکت داشتند و معنایش این است که وجود معارضه شناخته شده است و یعنی پذیرفتن پایان درگیری مسلحانه و این یکی از اقدامات مثبتی بود که در روند آستانه رخ داد و به صورت نسبی موفقیت‌های خوبی داشته و به روند رو به صعود و مثبت در سوریه کمک کرده است و بدون جدا کردن مخالفان و گروه‌هایی که راه‌حل صلح را می‌پذیرند از گروه‌های تروریستی شناخته شده که جز ترور حرف دیگری ندارند و به دنبال این هستند که از شرایط سوریه برای تحقق اهداف سیاسی خود استفاده کنند.
جابری‌انصاری عنوان کرد: لیست بین‌المللی شناخته شده‌ای از گروه‌های تروریستی وجود دارد و در تمام اسناد آستانه تأکید بر این موضوع است که یکی از اهداف مشترک هر سه کشور روریارویی با گروه‌های شناخته شده تروریستی است. همه گروه‌هایی که ادعای معارضه دارند و به روند صلح پیوسته و یا خواهند پیوست خارج از این گروه‌های تروریستی تلقی خواهند شد.
این دیپلمات ارشد کشورمان بیان کرد: ترکیه تأکید دارد حل ادلب به عقب بیفتد و در گفت‌وگوهای فشرده و متوالی با روسیه، ایران و دیگران با روشنی این هدف را دنبال میکنند. ما در گفت‌وگوهایمان تفکیک بین برخی مسائل قائل شدیم. ترک‌ها تأکید میکنند اگر ادلب الان در دستورکار باشد امکان کشتار انسانی خواهد بود ما معتقدیم راه‌حلی می‌شود یافت که مانع از این اتفاق بشود.
وی گفت: موفقیت ایران و ترکیه در حصول این توافق آزمونی است که فراروی ایران و ترکیه قرار دارد که هم به بحران سوریه و پایان موجودیت تروریست‌ها کمک کند و هم بدون تلفات انسانی و تبدیل اراضی محل درگیری به یک سرزمین سوخته اتفاق بیفتد.
جابری‌انصاری درباره روند بازسازی در سوریه نیز گفت: اینکه آیا به سرعت بازسازی آغاز خواهد شد منوط به روند تحولات در صحنه میدانی سوریه است. کشورهای غربی و برخی کشورها در منطقه به دنبال این هستند که این مسئله را به یک شرط تبدیل کنند و شرط شروع بازسازی را مطرح میکنند و اینکه آنچه ما می‌خواهیم محقق شود یعنی آنچه در طرح‌های اولیه از طریق نظامی و سرنگونی دولت به دنبال آن بودند به دنبال تحقق آن هستند و این به هیچ وجه پذیرفتنی نیست و بازسازی به آرامی انجام خوادهد شد.
*قرار نیست درسوریه بنگاه خیریه بزنیم
وی افزود: ایران که در کنار دولت و ملت سوریه در نبرد علیه تروریست بوده در صحنه تحولات بعدی در سطوح سیاسی و اقتصادی خواهد بود ولی سوء تفاهمی در افکار عمومی ایجاد می‌شود وقتی صحبت از مشارکت ایران در بازار بعد از جنگ سوریه است منظور گرفتن پروژه‌ها در زمینه‌های مختلف بازسازی سوریه از سوی شرکت‌های خصوصی و دولتی ایران است و بخشی از گفت‌وگوهای سفر اخیر ظریف به دمشق که من هم حضور داشتم با مقامات عالی سوریه در ارتباط با این موضوع بود، نه مشارکت به معنای بنگاه خیریه و اینکه ایران بناست سرمایه در سوریه ببرد بلکه به این معنا که شرکت‌های ایرانی از فرصت ایجاد شده در شرایط پسا جنگ استفاده کنند و این فضای تنفسی برای شرکت‌های ایران باشد.
