از میان همه موشک‌های مشهور ایرانی، از فاتح و ذوالفقار تا شهاب و قیام و عماد و قدر و سجیل، دو موشک برای مهمترین عملیات برون مرزی سپاه پاسداران در طول سال‌های اخیر انتخاب شدند.
28 خرداد سال گذشته، 11 روز پس از اقدام تروریستی اعضای وابسته به داعش در تهران که منجر به شهادت 18 نفر از هموطنان در مجلس شورای اسلامی و حرم امام خمینی(ره)، شد، یگان موشکی سپاه پاسداران دست به یک عملیات مهم موشکی علیه تروریستهای داعش در خاک سوریه زد.
صبح روز یکشنبه 17 خردادماه 96، دو عملیات تروریستی در دو نقطه از تهران رخ داد که اولین آنها در مجلس شورای اسلامی بود.
در این عملیات 3 تن از تروریست‌ها با عبور از گیت‌های ورودی، قصد حضور در صحن علنی پارلمان را داشتند که موفق به این کار نشدند. آنها سپس با رفتن به ساختمان اداری مجلس و با بکارگیری اسلحه و مواد انفجاری (ازجمله کمربندهای انتحاری) چند تن از مردم عادی، نیروهای امنیتی و کارمندان مجلس شورای اسلامی را به شهادت رساندند.
تقریبا همزمان با این عملیات، دو تن دیگر از تروریست‌ها با حضور در حرم امام خمینی(ره) قصد انجام عملیات تروریستی را داشتند که با دخالت نیروهای امنیتی، یکی از تروریست‌ها کشته و دیگری نیز اقدام به انفجار کمربند انتحاری خود کرد که منجر به شهادت یکی از هموطنان شد.
11 روز پس از این اقدام، در آخرین ساعات روز یکشنبه 28 خرداد ماه، خبر حمله موشکی سپاه پاسداران علیه واضع تروریستهای داعش در خاک سوریه اعلام شد.
در اطلاعیه اولیه سپاه درخصوص این عملیات -که به دلیل انجام آن در شب‌های قدر به نام عملیات «لیلة القدر» نامگذاری شد- آمده بود:
«سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با استعانت از ذات اقدس الهی و به نیابت از ملّت قهرمان و دشمن ستیز ایران و خانواده معظم شهدا و آسیب دیدگان عملیات تروریستی در حرم مطهر حضرت امام (ره) و ساختمان اداری مجلس شورای اسلامی، لحظاتی پیش مقرّ فرماندهی و مراکز تجمع و پشتیبانی و ساخت خودروهای انتحاری تروریست های تکفیری در منطقه دیرالزور در شرق سوریه را با هدف تنبیه تروریست های جنایتکار، مورد حمله موشکی قرار داد.»
این عملیات در دو نقطه از مناطق غربی کشور و از پایگاه‌های موشکی سپاه در دو استان کرمانشاه و کردستان صورت گرفت که نزدیکترین فاصله را تا محل هدف داشتند.
طی این عملیات، 6 فروند موشک به سمت مقرهای نظامی داعش شلیک شد که این موشک‌ها از دو نوع میان‌برد «قیام» و «ذوالفقار» بودند که با عبور از آسمان عراق، اهداف مورد نظر را در فاصله حدودا 650 کیلومتری در شرق سوریه (دیرالزور) مورد اصابت قرار دادند.
اهداف مورد نظر در این عملیات، شامل مقرّ فرماندهی و مراکز تجمع و پشتیبانی و ساخت خودروهای انتحاری تروریستهای تکفیری در منطقه دیرالزور بود که به هلاکت تعداد زیادی از تروریست‌ها و انهدام تجهیزات، سامانه‌ها و سلاح‌های آنان انجامید.
طبق اعلام رسمی سپاه پاسداران، در این عملیات بیش از 170 تروریست تکفیری از جمله چند تن از فرماندهان و عناصر مؤثر داعش به هلاکت رسیدند.
سپاه پاسداران این اقدام را هشداری به تروریست‌ها و حامیان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آنها اعلام کرد و بلافاصله فیلم برخی از اصابت‌های موشک‌ها که بوسیله هواپیماهای بون سرنشین ایرانی در سوریه ضبط شده بودند، پخش شد.
این هواپیماها که به نظر می‌رسد از نوع «شاهد» یا «ابابیل» بوده باشند، تصاویر اصابت موشک‌ها را به صورت آنلاین در اختیار فرماندهان ایرانی قرار داده بودند.
آنچه سپاه پاسداران انجام داد، در حقیقت یک عملیات عریان و آشکار بود که حتی آمریکایی‌ها هم از انجام آن با خبر بودند.
سردار امیرعلی حاجی زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه که یگان موشکی را در اختیار دارد، در این باره گفت: «4 دقیقه بعد از اصابت اولین موشک، بلافاصله هواپیماهای آمریکایی بر فراز منطقه حضور پیدا کردند و این نشان می‌دهد که عملیات ما یک عملیات عریان بود.»
آمریکایی‌ها ازطریق روس‌ها از انجام این عملیات مطلع شده بودند.
پس از انجام این عملیات، البته برخی اظهار نظرها درخصوص اصابت یا عدم اصابت موشک‌ها نیز منتشر شد که ادعای برخی از این سخنان این بود که اعدادی از موشک‌ها پیش از رسیدن به اهداف، سقوط کرده‌اند.
فرمانده نیروی هوافضای سپاه این اظهارات را رد کرد و اظهار داشت: «موشک‌هایی که در این عملیات استفاده کردیم به گونه‌ای است که قبل اصابت به هدف (100 کیلومتر مانده به هدف) قسمتی از بدنه جدا شده و سر جنگی به هدف اصابت می‌کند و عملیات طوری طراحی شده بود که این قسمت جدا شده در خاک عراق به زمین می‌خورد.»
همانطور که بالاتر گفته شد، سپاه پاسداران از میان طیف متنوعی از موشک‌های بالستیک خود، دو نمونه را برای این عملیات انتخاب کرد که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
یکی از موشک‌های حاضر در عملیات «لیلة‌القدر»، موشک بالستیک میان‌برد «قیام» بود.
دو موشک قیام لحظاتی قبل از شلیک به مواضع داعش از غرب کشور
این موشک سوخت مایع، برای اولین بار در مردادماه سال 89 رونمایی و فیلم شلیک آن نیز منتشر شد.
موشک قیام اولین موشک بالستیک بدون بالک‌های انتهایی بود و این مهمترین تفاوتی بود که این موشک را از انواع گذشته متفاوت می‌کرد.
موشک قیام که در حقیقت سپاه پاسداران آن را با هدف اصلیِ مورد اصابت قرار دادن پایگاه‌های نظامی آمریکا در اطراف کشور طراحی کرده است، چیزی در حدود 800 کیلومتر برد دارد و یک موشک مناسب برای زدن پایگاه‌های نظامی است که دورترین آنها به ایران در فاصله 700 کیلومتری قرار دارد.
از موشک قیام در زمان رونمایی به عنوان دروازه ورود کشور به حوزه ساخت موشک‌های بدون بالک نام برده شد و کارشناسان حوزه هوافضا آن را خلاصه‌ای از 25 سال تجربه موشکی کشور تا آن مقطع ارزیابی کردند.
همانطور که گفته شد، نداشتن بالک در این موشک، مهمترین تفاوت آن با دیگر بالستیک‌های ایرانی بود که علاوه بر افزایش سرعت، قابلیت پرتاب موشک از انواع لانچرهای خاص را نیز به آن می‌دهد.
این موشک بالستیک بنا بر ماموریت‌های تعریف شده، می‌تواند اهداف را در فواصل مختلف مورد اصابت قرار دهد.
سرعت آماده سازی و شلیک موشک قیام، یکی دیگر از ویژگی‌های مهم آن است و البته تمامی ویژگی‌ها از قبیل جنس، مواد و دیگر خصوصیات نیز در این موشک رادارگریز مد نظر قرار گرفته است.
موشک قیام یکی از انواع پر تیراژ موشک‌های ایرانی است که تعداد زیادی از آنها امروز در اختیار یگان موشکی سپاه قرار دارد.
دو تصویر از تحویل انبوه موشک های قیام به سپاه
موشک دیگری که در جریان این عملیات به کار گرفته شد، موشک مایل پرتاب و میان‌برد «ذوالفقار» بود.
این موشک سوخت جامد، تاکتیکی و نقطه‌زن با برد 700 کیلومتر، تنها 9 ماه قبل از انجام این عملیات، برای اولین بار در رژه نیروهای مسلح در 31 شهریور سال 95 رونمایی شد که در واقع نسل جدیدی از دقیق‌ترین موشک ایرانی یعنی «فاتح» بود که البته بردی بیش از دو برابر نمونه اولیه یعنی «فاتح110» دارد.
موشک فاتح، در نسل اولیه، بردی در حدود 300 کیلومتر داشت اما نسل بعدی آن یعنی «فاتح 313»، به بردی در حدود 500 کیلومتر رسید.
برخورداری از سکوی پرتاب متحرک و خودکششی، رادار گریزی، قابلیت نقطه‌زنی، سبک و تاکتیکی بودن ازجمله مهمترین ویژگی‌های موشک‌های کلاس «فاتح» (ازجمله ذوالفقار) است.
علاوه بر «فاتح 110» و «فاتح 313»، دو نوع دیگر از موشک‌های ایرانی نیز از همین خانواده ساخته شدند که شامل موشک‌های «هرمز» و «خلیج فارس» می‌شود.
شلیک موشک های ذوالفقار به سمت مواضع داعش از غرب کشور
این دو موشک با خصوصیاتی شبیه «فاتح 110»، یک تفاوت اساسی با نمونه‌های قبلی دارند و آن اینکه «هرمز» و «خلیج فارس» در واقع نمونه زمین به دریای موشک‌های 300کیلومتری خانواده «فاتح» هستند که می توانند شناورهای بزرگ و کوشک را در پهنه دریا و در فواصل 300 کیلومتری با سرعت مافوق صوت، به صورت دقیق مورد اصابت قرار دهند.
** 3 تُن مواد منفجره بر سر تروریست‌ها
آنچه در عملیات لیلة‌القدر رخ داد را باید مهمترین عملیات برون مرزی موشکی سپاه پاسداران نامید.
سپاه اگرچه در سالیان گذشته اقدامات مشابهی (البته در مقیاس کوچک‌تر نظیر آنچه در حمله موشکی به قرارگاه منافقین در عراق انجام داد) نیز در کارنامه خود دارد، اما در این عملیات دست به کار بزرگتری زد که دارای چند پیام مهم بود.
اول اینکه جمهوری اسلامی ایران با این اقدام هم به تروریست‌ها و هم به حامیان منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای آنها نشان داد که تجاوز به خاک ایران و جان شهروندان ایرانی را تحمل نخواهد کرد و هر تجاوزی را با شدت عمل بیشتری پاسخ خواهد داد.
این برای اولین بار بود که موشک‌های ساخت کشورمان در عملیاتی واقعی مورد استفاده قرار می‌گرفت.دوم اینکه این عملیات سنگ محک خوبی برای سنجش توانمندی‌های موشکی جمهوری اسلامی ایران بود که به گفته فرماندهان و کارشناسان موشکی در سطح 7 کشور برتر دنیا قرار دارد.
در این عملیات همانطور که گفتیم، از دو نوع موشک استفاده شد که یکی از آنها (ذوالفقار) تنها 9 ماه قبل از آن رونمایی شده بود و بکارگیری آن، اعتماد فرماندهان و طراحان عملیات به کیفیت و دقت این محصول را نشان می‌داد.
[بر اساس فیلم‌های منتشر شده می‌توان حدس زد که از این 6 فروند موشک، 2 فروند از نوع «قیام» و 4 فروند از نوع «ذوالفقار» بوده‌اند]
در واقع عملیات موشکی سپاه پاسداران با در اختیار داشتن مختصات دقیقی از اهداف مورد نظر که توسط رزمندگان نیروی قدس در سوریه تهیه شده بود، می‌بایست با کمترین خطا (که موجب خسارت به افراد و امکان دیگر نشود) اجرا می‌شد و برای همین نیازمند موشک‌هایی با هدایت دقیق و به اصطلاح «نقطه‌زن» بود.
این عملیات البته نکات و ناگفته‌های بسیار دیگری نیز دارد که شاید در آینده زمینه مناسبی برای بازگویی آنها فراهم شود.در پایان ذکر این نکته می‌تواند جالب باشد که اگرچه هیچگاه به صورت رسمی میزان سرجنگی این موشک ها (ذوالفقار و قیام) اعلام نشد، اما با توجه به نمونه‌های دیگر نظر فاتح، شهاب، قدر و سجیل، اگر متوسط وزن هرکدام از این سرجنگی‌ها را 500 کیلوگرم حساب کنیم، سپاه پاسداران در این عملیات لااقل 3 تُن مواد منفجره را بر سر ترورست‌های داعشی ریخته است.
