فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا پس از پایان نشست با وزرای خارجه ایران، آلمان، انگلیس و فرانسه در بروکسل در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درخصوص ارائه تضمین از سوی اروپا به ایران برای اجرای تعهدات برجامی گفت: تضمین نمی‌دهیم، اما برای حفظ تجارت اروپا با ایران جدی هستیم.
وی افزود: این اتحادیه قادر نیست ضمانت‌های حقوقی و اقتصادی به ایران بدهد، اما برای یافتن راهی به منظور حفظ سرمایه‌گذاری‌های پسابرجام اروپایی‌ها در ایران جدی است.
موگرینی در پاسخ به این سوال که اگر بتوان برجام را حفظ کرد، آیا اروپا می‌تواند بعدا درباره سایر موضوعات از جمله برنامه موشکی و منطقه‌ای هم با ایران گفتگو کند یا نه، گفت:یک چیز که برای همه ما اروپایی‌ها روشن است، این است که با بودن برجام ما برای رسیدگی به هر موضوع دیگری که باید به آن بپردازیم، چه مسئله موشکی و چه مسئله منطقه‌ای، شانس بهتری داریم.
وی افزود: توافق هسته‌ای (برجام) بدان معنی نیست که از موضوعاتی که باید در شکلی متفاوت درباره آن‌ها با ایران صحبت کنیم، صرف نظر کنیم. ما همواره به صراحت گفته‌ایم که اگر توافق هسته‌ای حفظ شود، شانس بیشتری برای گشودن مسیر‌های گفتگو با ایران وجود خواهد داشت.
این هم تضمین!
پس از خروج رسمی آمریکا از برجام، دولتمردان و رسانه‌های حامی دولت تاکید کردند که ایران به برجام بدون آمریکا در کنار اروپا ادامه می‌دهد. روزنامه‌های حامی دولت نیز با تیتر‌هایی همچون «خروج مزاحم از برجام»، «برجام ماند، آمریکا رفت»، «موگرینی: در برجام می‌مانیم»، «تصمیم منطقی تهران» و... از برجام بدون آمریکا استقبال کرده و تاکید کردند که اروپا در کنار ایران ایستاده است.
مقامات ارشد دولت نیز در اظهارات جداگانه تاکید کردند که در پی اخذ تضمین از طرف اروپایی هستند٬ امری که نشان می‌دهد در وضعیت جدید پدید آمده دولت بیش از هر چیز روی دیوار اروپا یادگاری نوشته و برای نجات ایده مرکزی خود که عبارت است از «مذاکره و تعامل با غرب جهت رسیدن به توسعه»، به پلیس خوب مذاکرات متوسل شده است.
همین موضوع ارزیابی‌های فنی از توان کشور‌های اروپایی برای حفظ برجام را ضروری میکند. فراتر از آن، این سوال حالا به طور جدی مطرح است که آیا اروپا اساسا اراده‌ای برای این موضوع دارد؟ فهم پاسخ این سوال البته خیلی سخت نبوده و لازم نیست راه دوری برویم. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان یک روز پس از گفت‌وگوی تلفنی با حسن روحانی درباره خروج آمریکا از برجام گفت: نباید انتظارات از اروپا برای مناقشه با آمریکا بر سر برجام، بیش از حد ممکن باشد؛ چرا که اروپا نمی‌تواند بیشتر از آنچه هست، خود را نشان بدهد.
روزنامه «تاگس اشپیگل» نیز در این باره نوشت که مرکل در مناقشات با آمریکا درباره توافقات اتمی با ایران درباره انتظارات بیش از حد از اروپا هشدار داده و در سخنانی در مونستر گفته: ما نباید خود را قوی‌تر از آنچه هستیم نشان دهیم... اروپا نمی‌تواند به تنهایی خود را به عنوان قدرت صلح نشان دهد. باید این مسئله مشخص شود که اصلا تا چه حد می‌توان از توافق هسته‌ای با ایران حمایت کرد در صورتی که قدرت بزرگ اقتصادی یعنی آمریکا دیگر در این راستا مشارکت نداشته باشد.» وی به روشنی گفت که از برلین کاری ساخته نیست.
این رفتار البته به مقامات آلمانی محدود نیست و نمونه‌های آن را در عملکرد سایر طرف‌های اروپایی نیز می‌توان مشاهده کرد.
چنان‌که به فاصله کوتاهی از خروج رسمی آمریکا از برجام، سران سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان بیانیه‌ای صادر کرده و مواضع خود را اعلام کردند. این سه کشور در بیانیه فوق به دولت ایران تاکید کردند که نباید در مقابل عهد‌شکنی آمریکا واکنشی نشان داده و همچنان می‌بایست تعهدات خود را یکطرفه ادامه دهد! علاوه بر این، اعضای اروپایی ۱+۵ تاکید کردند که در عین حال که برجام باید حفظ بشود، ایران می‌بایست درباره مسائل منطقه مخصوصا در سوریه، عراق، یمن و همچنین برنامه موشک‌های بالستیک خود پاسخگو باشد! همچنین باید برخی از مقررات برجام که پس از سال ۲۰۲۵ خاتمه می‌یابد در یک چارچوب طولانی‌تری تعریف شود.
پس از انتشار بیانیه سه کشور اروپایی، «هیثر نوئرت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در مصاحبه با فاکس نیوز گفت: «پس از خروج از برجام، اقدام بعدی واشنگتن آن است که با متحدان اروپایی و دیگران درباره پاسخگو کردن ایران بابت «اقدامات بد» (!) این کشور مذاکره و صحبت کند. با متحدان اروپایی‌مان و دیگران این صحبت را انجام می‌دهیم که بیایید به ایران با توجه به کلیت اقدامات بد آن نگاه کنیم و فقط به یک نگاه محدود به توافق هسته‌ای نظاره نکنیم».
علاوه بر این، پایگاه تحلیلی «پولیتیکو» -شنبه ۲۲ اردیبهشت- گزارش قابل تأملی منتشر کرد. در این گزارش آمده است: ««فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در اجلاسی در شهر فلورانس ایتالیا گفته است از «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران تضمین گرفته که این کشور علیرغم تصمیم «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا برای خروج از برجام و وضع مجدد تحریم‌ها علیه ایران، همچنان در توافق می‌ماند»!
اظهارات موگرینی درخصوص عدم ارائه تضمین به ایران برای اجرای تعهدات برجامی، آب پاکی را روی دست بزک‌کنندگان برجام ریخت.
گفتنی است رهبر معظم انقلاب در دیدار هفته گذشته با هزاران نفر از معلمان و دانشجویان به برخی حرف‌ها درباره ادامه دادن برجام با سه کشور اروپایی اشاره و تصریح کرده بودند: «من به این سه کشور هم اعتماد ندارم و می‌گویم به اینها هم اعتماد نکنید. اگر می‌خواهید قراردادی ببندید، تضمین واقعی و عملی بگیرید والّا فردا اینها هم همان کار امروز آمریکا را به شیوه دیگری خواهند کرد.» ایشان خاطرنشان کردند: اینها گاهی در حال لبخند، خنجر را در سینه طرف مقابل فرو می‌برند و با تعریف و تمجید ظاهری و اینکه ما می‌دانیم شما قرارداد را به هم نمی‌زنید، اهداف خود را دنبال میکنند.
رهبر انقلاب اسلامی درباره کار با اروپایی‌ها افزودند: «این مسئله بسیار حساس است، اگر توانستید تضمین قطعی و قابل اعتماد بگیرید که البته بسیار بعید است، اشکالی ندارد و حرکت را ادامه دهید، وگرنه نمی‌شود به این شکل حرکت را ادامه داد.»
اظهارات موگرینی بار دیگر عمق نگاه رهبر معظم انقلاب را نشان داد چرا که اروپا همزمان با نشان دادن همراهی خود با ایران در حفظ برجام به آمریکا در ادامه سیاست‌های ضدایرانی برای مقابله با برنامه‌های موشکی و منطقه‌ای ایران تضمین داده بود.
لزوم تغییر ریل
کارشناسان پیش از این بار‌ها تاکید کرده بودند که با خروج آمریکا از برجام، عملا تعهدات اروپایی‌ها در توافق به صورت خودکار از بین خواهد رفت. به عبارت دیگر، اروپا توان و اراده ارائه تضمین‌های لازم به ایران را ندارد.
اوباما و دیگر مقامات سابق دولت آمریکا چندین بار به صراحت اعلام کردند که «ما توانستیم بدون شلیک حتی یک گلوله، توان هسته‌ای ایران را متوقف کنیم». مقامات ارشد دولت اوباما همچنین تاکید کردند که «ما صنعت هسته‌ای ایران را متوقف کردیم و حالا نوبت دولت بعدی آمریکا است که این روند را درخصوص توان موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران اجرا کند». علیرغم لبخند‌ها و حمایت‌های ظاهری اروپا از حفظ برجام و عصبانیت و خشم آمریکا از برجام، هدف اصلی و مشترک آمریکا و اروپا این است که با اجرای ترفند «پلیس خوب- پلیس بد»، توان موشکی و قدرت منطقه‌ای ایران را نیز برجامیزه کرده و به خیال خام خود بدون شلیک حتی یک گلوله، برجام‌های بعدی را نیز به مرحله اجرا برسانند. اظهارات مقامات دولت درخصوص گرفتن تضمین از اروپا و خوش‌بینی به اظهارات مقامات تروئیکای اروپایی در حالی است که این کشورها هم در برجام و هم در توافق سعدآباد، آزمون خود را پس داده و ثابت کرده‌اند که به هیچ عنوان قابل اعتماد نیستند.
در حال حاضر با توجه به عیان شدن چندین باره خسارت محض برجام و به عینیت رسیدن هشدار‌ها و انتقاد‌های دلسوزان نسبت به دستاورد تقریبا هیچ، لازم است تا دولت آقای روحانی ضمن عذرخواهی، با خروج از برجام و با تکیه بر اقتدار درونی و ظرفیت‌های عظیم داخلی، ریل‌گذاری خود را در جهت پیشرفت روزافزون کشور تغییر دهد.
پیام بد
بان‌کی‌مون دبیرکل سابق سازمان ملل در مصاحبه با «سی. ان. بی. سی» گفت: خروج از برجام، پیام بدی درباره اعتماد کردن به آمریکا داشت.
«بن کاردین» سناتور ارشد دموکرات نیز در مصاحبه با نشریه آمریکایی «ونیتی فر» گفت: خروج ترامپ از برجام به استدلال اجتناب‌ناپذیر ایران درباره بی‌اعتمادی به آمریکا جان و اعتبار داد.
بهرام قاسمی سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به اقدام وزارت خزانه‌داری آمریکا در اعلام موارد تحریمی جدید علیه کشورمان، ضمن محکومیت شدید این اقدام، گفت: این سیاست و حرکت نابجا را بخشی از ادامه رفتار نابخردانه و سیاست‌های خصمانه دولت آمریکا علیه ملت ایران می‌دانیم که طی دهه‌های گذشته همواره و به اشکال گوناگون استمرار داشته است؛ این سیاست‌های کینه توزانه نه تنها دستاوردی برای آمریکا نداشته و نخواهد داشت بلکه دولت و ملت ایران را مصمم‌تر، صبورتر و مقاوم‌تر از همیشه و گذشته برای مقابله با اقدامات ضدایرانی آمریکا، آماده کرده است.
پایان سفر برجامی
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه پس از پایان سفر برجامی‌اش به چین، روسیه و بلژیک و شرکت در نشست مشترک با موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و وزرای خارجه سه کشور اروپایی (آلمان، فرانسه و انگلیس) بروکسل را به مقصد تهران ترک کرد.
ظریف در پایان نشست بروکسل در جمع خبرنگاران گفت: حرکت مناسبی آغاز شده و امیدوارم این حرکت به نتیجه برسد. ما زمان زیادی نداریم در چند هفته آینده خواهیم دید که آیا در عمل درباره اقداماتی که امروز توافق کردیم انجام شود چقدر می‌توانیم پیش برویم.
وزیر امور خارجه پیش از عزیمت به تهران و در پایان سفرش به بروکسل در جمع خبرنگاران با بیان اینکه نشست بروکسل پایان کار نیست و چند هفته پرکاری پیش رو داریم، گفت: ما دنبال خیال بافی نیستیم که اروپا روابطش را با آمریکا به هم بزند.
کمیسیون مشترک برجام
نشست مشترک وزرای خارجه ایران و سه کشور اروپایی با حضور فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا سه‌شنبه شب در بروکسل پایتخت بلژیک و مقر اتحادیه اروپا برگزار شد.
براساس توافقات حاصله و در بیانیه‌ای که توسط موگرینی پس از پایان نشست قرائت شد، قرار است نشست کمیسیون مشترک برجام با حضور ایران و ۵ کشور دیگر (بدون حضور آمریکا) هفته آینده در سطح مدیران سیاسی و معاونان وزرای خارجه ایران، روسیه، چین، آلمان، فرانسه و انگلیس و با حضور نماینده اتحادیه اروپا در وین پایتخت اتریش برگزار شود.
