نشریه فارین پالسی در مطلبی درباره سرنوشت برجام در صورت خروج آمریکا از این توافق نوشت: اخیرا یک مقام ارشد اتحادیه اروپا اعلام کرده است این اتحادیه از هرگونه تلاش آمریکا برایاعمال مجدد تحریمها علیه ایران ممانعت خواهد کرد. این اظهارات نشان دهنده تلاش ناامیدانه اتحادیه اروپا برای بازداری دونالد ترامپ از ترک توافق هستهای ایران در ماه مه است.
در ادامه این گزارش آمده است: اما بانکهای اروپایی میدانند که به خاطر نیاز به دسترسی به نظام مالی آمریکا دستشان برای تعامل با ایران بسته است. به همین دلیل، اتحادیه اروپا در نهایت باید درخواست ترامپ درخصوص اصلاح برجام را بپذیرد یا خود را برای بازگشت تحریمهای آمریکا آماده کند.
یک نظرسنجی اخیر از مدیران بینالمللی در حوزه تجارت نشان داد که اعمال تحریمهای آمریکا علیه ایران بر معاملات تجاری اتحادیه اروپا و تهران تاثیرگذار است. در این نظرسنجی تنها 4 درصد از شرکتکنندگان اعلام کردند در صورت بازگشت تحریمهای آمریکا علیه تهران به این تحریمها بیتوجه خواهند بود و معاملات خود با ایران را ادامه خواهند داد. با این حال، 54 درصد مدیران شرکتها اعلام کردند در صورتی که مجامع قانونی اروپا به مقابله با اعمال مجازات از سوی آمریکا علیه این شرکتها بپردازد، به سرمایهگذاری در ایران ادامه خواهند داد.
فارین پالیسی در ادامه مینویسد: اگر چنین رویکردی در قبال تحریمهای آمریکا اتخاذ شود، میتوان تهدیدات اتحادیه اروپا مبنی بر بیاعتنایی به این تحریمها را معتبر شمرد؛ اما این تهدیدات بر پایه دانش منسوخ شده اروپاییها از سیاستهای تحریمی آمریکا در قبال ایران است.
در سال 1996، کنگره آمریکا تحریمهایی را علیه ایران (و لیبی) تصویب کرد که تهدیدی علیه کشورهایی بود که قصد سرمایهگذاری در بخش انرژی این کشور را داشتند. اما اروپا با اعمال "مقررات بازدارنده" و اقدام متقابل علیه واشنگتن در سازمان تجارت جهانی به تصویب این تحریمها واکنش نشان داد. در آن زمان، آمریکا تهدیدات اروپا را برای مقابله با این تحریمها جدی گرفت. در واقع بیل کلینتون، رئیس جمهور وقت آمریکا، تحریمهای ناچیزی را علیه شرکتهای خارجی که قصد سرمایه گذاری در ایران را داشتند، اعمال میکرد. بنابراین، شرکتهای خارجی سود سرشار ناشی از تجارت با ایران را به پایبندی به تحریمهای آمریکایی ترجیح میدادند. کلینتون نیز با شرمساری تمام از مواضع خود در این خصوص عقبنشینی کرد.
اما با تصویب یک قانون جدید در این خصوص در سال 2010 در کنگره آمریکا شرایط تغییر کرد. این قانون جدید، قدرتمندترین اهرم فشار واشنگتن علیه شرکتهایی است که به انجام معاملات تجاری با ایران میپردازند و آن قطع دسترسی به سیستم مالی آمریکاست.
آمریکا بیشتر موسسات مالی را که با ایران داد و ستد داشته و دارند، در فهرست سیاه خود قرار داده است. علاوه بر این، کنگره دریافت که باید طرفهای واسطه در معاملات تجاری با ایران را نیز جریمه کند. در نتیجه، هر بانک خارجی که در جریان معاملات تجاری با ایران نقش داشته باشد، از سوی آمریکا جریمه خواهد شد. در سال 2011 آمریکا هرگونه ارتباط با بانک مرکزی ایران را مشمول جریمه کرد و در سال 2012 این محدودیت را در ارتباط با طیف وسیعی از فعالیتهای اقتصادی ایران اعمال کرد.
بنابراین، اگر ترامپ تصمیم بگیرد تحریمهای هستهای را مجددا اعمال کند، تمامی بانکهای جهان در خطر از دست دادن حسابهای خود در آمریکا خواهند بود. شاید مقررات بازدارنده اروپا بتواند مانع اعمال جریمههای آمریکا علیه یک شرکت تجاری شود، اما مطمئنا درخصوص قطع دسترسی بانکهای بزرگ اروپا، مانند بانک انگلیس، به سیستم مالی آمریکا هیچ قدرتی نخواهد داشت. در حال حاضر، دیگر سود سرمایهگذاری در ایران به بیتوجهی به تحریمهای آمریکایی نمیارزد.
حال پرسش اینجاست اگر اروپاییها به درخواست آمریکا درخصوص اصلاح برجام بیتفاوت بمانند چه اتفاقی خواهد افتاد؟ اگر ترامپ توافق هستهای را ترک کند، تحریمهای شدید آمریکا علیه بانکهای سراسر جهان مجددا اعمال خواهد شد و دیگر هیچ بانکی ریسک برقراری روابط با ایران را نخواهد پذیرفت.
فارین پالسی در پایان مدعی شد: قبول درخواست ترامپ برای اصلاح برجام از سوی اروپاییها و دستیابی به یک توافق ثانویه با تهران در خصوص بازدید از پایگاههای نظامی ایران، موجب تقویت توافق هستهای خواهد شد. همچنین هیچ مسالهای مانع از اعمال تحریمهای جدید اروپا و آمریکا علیه ایران به بهانههای مختلف نخواهد شد. اروپا و آمریکا میتوانند ضمن حفظ توافق فعلی، در راستای منافع خود تحریمهای جدیدی را علیه تهران اعمال کنند.