اتحادیه اروپا دچار ابهامی عمیق در نوع رابطه خود با ایالات متحده به ویژه در زمینه تعامل با رئیس جمهوری این کشور شده است. برای اروپایی ها مسائلی همچون روابط فراآتلانتیکی، جنگ تجاری، درگیری های نظامی بر سر کره شمالی یا فروپاشی توافق های پس از جنگ سرد همگی به موضوع های هراس انگیزی در عرصه دیپلماسی و پیش بینی بحران های آتی تبدیل شده است. با این شرایط کارشناسان و تحلیلکران در قاره سبز نمی توانند با قاطعیت بگویند که آیا اتحاد دوسوی آتلانتیک در دوره ترامپ ادامه می یابد یا دچار چالش های عمیق می شود.
تناقض یا فریبکاری ترامپ در مورد تجارت با ایران
رویکرد دولت و قانونگذاران آمریکا نسبت به توافق هسته ای با ایران بر ابهام آمیز آینده افزوده است. از یک سو ترامپ به اروپایی ها پیام داده بود که به فعالیت تجاری خود با ایران ادامه دهند و از سوی دیگر مجلس آمریکا برای معامله کنندگان با ایران تحریم های جدید و سختی را تصویب کرده است.
نشریه «دیلی اکسپرس» نوشت: آمریکا اکنون برخلاف گفته ترامپ در زمینه مجاز بودن تجارت با ایران، عمل می کند و راه تجارت با ایران را بسته است. دونالد ترامپ اتحادیه اروپا را متهم کرده است که تنها برای پول درآوردن از برجام حمایت می کند.
نشریه «تایمز» در گزارشی عنوان کرد که ترامپ در قضیه توافق هسته ای با ایران، به کشورهای اروپایی پشت پا زد. ترامپ به فرانسه و آلمان توصیه کرده بود که در زمینه کسب و کار با تهران با محدودیتی روبرو نمی شوند و به تجارت خود با ایران ادامه دهند.
در واقع چندی پیش رئیس جمهوری آمریکا در گفت وگو با شبکه تلویزیونی «فاکس نیوز» گفت: هنگامی که ایران کالاهای خود را از آلمان و فرانسه خریداری می کند ، من به این کشورها می گویم که نگران نباشید و به پول درآوردن ادامه دهید؛ ما به این موضوع نیاز نداریم.
برخلاف این وعده ها، رئیس جمهوری آمریکا چندی قبل پایبندی ایران به برجام را تایید نکرد و با این کار مسیر تحولات را تغییر داد. حال پس از اقدام و سخنان ترامپ، مجلس این کشور هم قانونی را تصویب کرده است که مانع ادامه همکاری های تجاری و اقتصادی اروپا و ایران می شود.
در حالی که اروپایی ها سرمایه گذاری های عظیمی را در ایران برنامه ریزی کرده بودند اکنون رئیس جمهوی آمریکا و دیگر سیاستگذاران این کشور، مسائل سیاسی را بر منافع اقتصادی متحدان اولویت می دهند و تجارت را نادیده می گیرند. حتی «رکس تیلرسون» وزیر امور خارجه آمریکا هم در ریاض، سرمایه گذاری در ایران را خطر بزرگی برای بنگاه های اقتصادی مطرح کرد.
تارنمای خبرگزاری «راشا تودی» در گزارشی نوشت: ترامپ با اقدامات خود به روند برخورد آمریکا با اروپا سرعت می بخشد. واشنگتن در پشت پرده از متحدان اروپایی خود می خواهد تا در تحریم ایران با وی همکاری کنند در غیر این صورت با مجازات های مالی روبرو خواهند شد؛ این سخن به معنای، تهدید، اجبار و تطمیع است.
با این حال بی اعتبار سازی برجام از سوی ترامپ، مورد قبول اروپایی ها، روسیه و چین نیست. در واقع سیاست های ترامپ در مورد ایران موجب سرگیجه برای تجارت اتحادیه اروپا شده است. به نوشته این خبرگزاری روسی وضع تحریم های جدید برای بنگاه های آمریکایی مشکلی ایجاد نمی کند زیرا شرکت های این کشور چیزی برای از دست دادن ندارند.
راشا تودی افزود: بیان این مطلب که سرمایه گذاری در ایران خطرناک است، در زمینه برنامه ریزی های اقتصادی اروپا برای آینده، تخلفی دیوانه کننده به شمار می رود.
آلمان و نگرانی از آینده
اگرچه برخی حامیان دونالد ترامپ و از جمله روزنامه «نیویورک پست» آمریکا مدعی است رفتار دونالد ترامپ در تایید نکردن پایبندی ایران به برجام، حرکتی برای بازگرداندن اعتبار آمریکا بوده است اما دیدگاه های مخالف بسیاری وجود دارد. گذشته از محبوبیت اندک ترامپ در داخل آمریکا، هر روز کشورهای جهان نسبت به ایالات متحده بدبین تر از گذشته می شوند و وجهه این کشور در جهان با سرعت بیشتری در سراشیبی سقوط در حرکت است.
حامیان توافق هسته ای با ایران از سناتورهای برجسته دموکرات تا دیپلمات های اروپایی و ایرانی و حتی تحلیلگران روزنامه ها پس از اقدام ترامپ تاکید کردند اگر توافق هسته ای به خطر بیفتد، اعتبار آمریکا هم آسیب جدی خواهد دید. با این حال نیویورک پست در تفسیر خود مدعی شده است واقعیت در تضاد با این تحلیل ها قرار دارد تصمیم ترامپ برای تایید نکردن برجام، فرصتی است برای بازسازی اعتبار از دست رفته آمریکا؛ زیرا «باراک اوباما» در دوران ریاست جمهوری خود با روسیه و ایران سیاست سازش را در پیش گرفته بود.
این روزنامه آورده است سیاست های آمریکا تا پیش از اوباما در خاورمیانه و شرق اروپا، متحدان ایالات متحده را دلگرم کرده بود اما خط مشی های وی موجب شد تا مسکو و تهران حوزه نفوذ خود را گسترش دهند. علاوه بر این با توافق سال 2015 رئیس جمهوری آمریکا میلیاردها دلار را به ایران داد و زمینه های افزایش قدرت این کشور را گسترش داد.
گزارش های رسانه ای اما اعتقاد دارند میزان اعتماد جهانی به آمریکا به ویژه در میان متحدان کاخ سفید به شدت کاهش یافته است. خبرگزاری «رویترز» در گزارشی عنوان داشت: بعد از شوک ایران، اروپا با نگرانی منتظر بهانه های بعدی ترامپ است. پس از تصمیم وی برای تایید نکردن برجام، اکنون پایتخت های لرزان اروپایی از خود می پرسند تصمیم دردسرساز بعدی رئیس جمهوری آمریکا چه خواهد بود.
ترامپ با وجود توصیه های «امانوئل مکرون» رئیس جمهوری فرانسه، «آنگلا مرکل» صدراعظم آلمان و «ترزا می» نخست وزیر بریتانیا تصمیمی را اتخاذ کرد که موجب تغییر محاسبات دولت ها در پاریس، برلین و لندن شد. حال کشورهای جهان به ویژه اروپایی ها در بیش از سه سالی که از دوره ریاست جمهوری ترامپ باقی مانده است در هراس خواهند بود زیرا اعتمادی ندارند که روابط آن ها با واشنگتن به چه سمت و سویی حرکت خواهد کرد. به گفته تحلیلگران خبرگزاری رویترز، مخصوصا در مسائلی که منافع زیادی دارد آن ها نمی توانند به سخنان ترامپ اعتماد کنند.
رویترز نوشت: این هیجان توام با نگرانی در آلمان بیشتر است زیرا هویت آلمان بیشتر از دیگر کشورهای اروپایی در روابط با آمریکا آشکار می شود. مهمتر آنکه اتکای برلین به واشنگتن در حوزه های امنیتی و دفاعی بسیار بیشتر از دو کشور فرانسه و انگلستان است.
سفیر سابق آلمان در آمریکا اعتقاد دارد: احساس ناامیدی در آلمان وجود دارد، این احساسی است که ترامپ آن را درک نمی کند زیرا عوامل تاریخی که در این فرایند نقش دارند را نمی فهمد. روابط فرااتلانتیکی به طور کلی برپایه اعتماد بنا شده است و تصمیم ترامپ در مورد ایران، سطح موضوع را تغییر داده و شکافی را در این اعتماد ایجاد کرده است.
به باور کارشناسان افزایش احساسات ضدآمریکایی نکته مهم دیگری است و موضوع کره شمالی مولفه اصلی آن را تشکیل می دهد. واکنش اروپا به یک درگیری نظامی در شبه جزیره کره می تواند فاجعه ای همچون جنگ در عراق را به وجود آورد. افکار عمومی در اروپا، واشنگتن را متجاوز خواهند دید و همین موضوع می تواند باعث افزایش رویکردهای ضد آمریکایی در قاره سبز شود. در این شرایط برای رهبران اروپایی هم سخت می شود که در کنار ترامپ بایستند.
یک دیپلمات آلمانی ارزیابی خود از شرایط را به خبرگزاری رویترز چنین عنوان کرد: واقعیت این است که اروپا باید برای مدتی با ترامپ تعامل داشته باشد ضمن اینکه با رفتن وی تصحیح اشتباهات آسان نخواهد بود. یکی از بزرگترین نگرانی های اروپا، لغو پیمان آی ان.اف (INF) در زمینه کاهش تسلیحات هسته ای است که میان «رونالد ریگان» و «میخائیل گورباچف» رهبران آمریکا و شوروی در سال 1987 امضا شده بود. گرچه واشنگتن و مسکو بارها یکدیگر را متهم کرده اند که توافق نقض شده است اما شرایط به حدی خطرناک است که گورباچف ماه گذشته هشدار داد این توافق به خطر افتاده است.
به اعتقاد کارشناسان آلمانی، برای چند نسل روسای جمهوری ایالات متحده از جان اف.کندی تا باراک اوباما، نماد اتحاد فراآتلانتیکی بوده اند اما اکنون ترامپ به عنوان نماد این اتحاد شناخته نمی شود. این موضوع برای هر دو طرف غیر قابل جبران است.
