آیتالله محمدرضا مهدوی کنی رئیس مجلس خبرگان و دبیرکل جامعه روحانیت مبارز گفتوگویی تفصیلی با ماهنامه پاسدار اسلام داشته است که به دلیل وجود نکات ارزشمند تاریخی و سیاسی در این گفتوگو گزیده آن در پی میآید:

* من در سال ۱۳۲۷ در سن ۱۷ سالگی از مسجد لرزاده تهران تحت سرپرستی مرحوم برهان «رحمة‌الله‌علیه» برای تحصیل به قم رفتم. سنت آن بود که موقع نماز مغرب و عشا امام «ره» و دیگر بزرگان مثل مرحوم اراکی و مرحوم گلپایگانی و مرحوم بهجت، پیش از شروع نماز به مدرسه فیضیه تشریف می‌آوردند و در صف جلو می‌نشستند.

* امام در فقه، متأثر از روش تدریس آقای بروجردی بودند. اصول هم یک مقداری درس دادند و ما هم رفتیم، ولی دیگر در آن ایامی که ما به خارج رسیدیم، حال ایشان چندان مساعد نبود و درس اصول‌شان کم شد، البته فقه ادامه داشت. امام و مرحوم آیت‌الله گلپایگانی و آیت‌الله داماد و فضلای دیگر به درس آیت‌الله بروجردی می‌آمدند تا درس ایشان را ترویج کنند. آقای بروجردی اطلاعات رجالی‌ای داشتند که آقایان دیگر نداشتند. همچنین اطلاعاتی در طبقه‌بندی و تاریخ و فقه از اختصاصات آقای بروجردی بود و آقایان دیگر هم از روش ایشان تبعیت کردند. آن‌ طور که من حس می‌کنم، هم خود امام از روش ایشان متأثر بودند، هم مرحوم آیت‌الله خوئی. مرحوم آیت‌الله بروجردی می‌گفتند: «فقه ما حاشیه‌ای است بر افکار فقهای عامه و حتی می‌گفتند ائمه اطهار «ع» بر فتاوا و حرف‌های آنان حاشیه می‌زدند.» مرحوم آیت‌الله بروجردی می‌گفتند: «فهم فقه ما مبتنی بر آن است که ما فقه عامه را بفهمیم، والا اگر توجه نکنیم نمی‌فهمیم این مطلبی که امام گفته ناظر به چیست.» این روش در زمان ما و وقتی فقه می‌خواندیم، منحصر به آقای بروجردی و واقعاً هم فوق‌العاده بود.

*ما واقعاً به امام ارادت داشتیم و فقط مسئله درس نبود. همین ارادت هم سبب شد که ما به درس‌های دیگر خیلی هم نرفتیم. البته من در برهه‌ای درس آیت‌الله گلپایگانی هم می‌رفتم؛ درس آقای داماد خیلی کمتر. درس آقای شریعتمداری هم در ماه رمضان و هنگام تعطیلی رفتم، ولی درسی که برای ما واقعاً درس اصلی بود، درس امام بود و ما قهراً متأثر از روش امام بودیم.

* روش امام از نظر اخلاقی و سیاسی خیلی مستقیم نبود. آن روزهایی که امام در فیضیه درس اخلاق می‌دادند، موقعی که ما آمدیم تعطیل شد که همین چهل حدیثکه نوشتند، از آن درس‌هاست. موقعی که ما آمدیم، امام در هر دوره‌ای، یک روز بحثاخلاق داشتند. گاهی روزهای اول و روزهای آخر حتماً نصیحتی می‌کردند. روش ایشان به شکل غیرمستقیم در ما اثر می‌گذاشت و همچنین روش سیاسی ایشان که بسیار مؤثر بود. از قم هم که آمدیم، راه امام را ادامه دادیم. بعد از فوت آیت‌الله بروجردی، با اینکه آقایان دیگر بودند و هنوز رساله عملیه امام هم چندان در دسترس همه نبود، من دیگر کسی جز امام را به عنوان مرجع معرفی نکردم. آقای مولایی و آقای هاشمی خیلی اصرار داشتند که رساله امام چاپ شود، ولی امام زیربار نمی‌رفتند. من در مسجد به مؤمنین می‌گفتم که از ایشان تقلید کنید و این روش را تا آخر هم ادامه دادیم من در تمام مراحل به همه علما احترام می‌کردم و هیچ‌ وقت در مقام ذکر مراجع و بزرگان، چه کسانی که با انقلاب همراه بودند، چه کسانی که نبودند، کسی را تحقیر نمی‌کردم. حتی آیت‌الله آسید احمد خوانساری که در اوایل انقلاب در برهه‌ای با انقلاب همراه بودند و بعد سکوت کردند، من به همان روش امام که هیچ‌‌وقت پشت سر آقایان حرفی نمی‌زدند، حرفی نمی‌زدم و می‌گفتم ما امام را اعلم می‌دانیم و دیگران هم نظرشان این است. بودند دوستانی که به آقای خوانساری حمله می‌کردند که چرا این‌‌طور کردید، ولی ما چیزی نمی‌گفتیم، چون خود امام هم همین‌طور بودند. امام گاهی در سخنرانی‌های عام هشداری می‌دادند و انذاری می‌کردند، ولی هرگز ندیدم پشت سر کسی حرفی بزنند. حتی در مورد آقای شریعتمداری.

* من در دوره‌ای که ذکر نام امام و داشتن رساله ایشان ممنوع بود، تقیدّ داشتم که در مسجد جلیلی، به عنوان طرح مسئله، نام ایشان را بیاورم، ولو مسئله شکیات بود. بحثسیاسی نمی‌کردم و مثلاً می‌گفتم در شک دو و سه، بنا را بر مبنای فتوای آیت‌الله‌العظمی خمینی بر سه می‌گذاریم. ماه رمضان که هر شب اسم ایشان را می‌گفتم، در اوقات دیگر هم هفته‌ای یکی دو بار. برای اینکه اسم ایشان بماند، از روی عروه یا توضیح‌المسائل، مسئله می‌گفتم.

*سال آخری که مرا گرفتند و حبس من طولانی شد، قبل از ماه رمضان بود و گفتند دیگر اسم از این آقا نیاورید. من در مسجد گفتم: «استاد این‌طور فرمودند». باز مرا خواستند و گفتند: «چرا می‌گویی استاد؟» گفتم: «استاد که اشکال ندارد» گفتند: «نه! مردم می‌دانند منظور تو کیست» بعد می‌گفتم: «آقا!» شب بیست و سوم رمضان بود و مهندس بازرگان و آیت‌الله طالقانی و آقای دکتر سحابی هم بود. آیت‌الله طالقانی خیلی حال کارهایی را که ما می‌کردیم، نداشت و مراسم احیا را در مسجد هدایت در ساعت ۱۱ تمام می‌کرد و بعد می‌آمد به مسجد ما. شاید همان شبی که مرا دستگیر کردند، ایشان بودند. صحن و داخل مسجد پر بود.

* سال ۵۳، ماه رمضان و شب بیست و سوم بود و خودم منبر می‌رفتم و احیا می‌گرفتم. آخر منبر گفتم: «خدایا! آن کسی را که ما منتظرش هستیم، به ما برسان.» عامه مردم متوجه شدند و صلوات فرستادند. از منبر آمدم پایین و حاج دیانت که مدیر مسجد بود، گفت: «معاون کلانتری آمده و می‌گوید حاج‌آقا چند دقیقه‌ای بیایند کلانتری، با ایشان کار داریم.» گفتم: ‌ این موقع شب؟ می‌خواهیم برویم سحری بخوریم». بچه‌های ما، دو تا دختر و یک پسر در احیا بودند و آن‌طرف خیابان منتظر بودند که سوار ماشین قراضه پیکان من بشویم و برویم منزل، ولی ما را گرفتند و بردند. رفتیم کلانتری و بالاخره به بوکان تبعید شدیم و بعد از دو ماه ما را آوردند به کمیته مشترک و فهمیدیم که یک پرونده مشترک با آقای طالقانی و آقای هاشمی و آقای لاهوتی داریم. بعد هم که به چهار سال زندان محکوم شدیم و با این آقایان در بند ۱ اوین بودیم که جریانش مفصل است. آبان ۵۳ بود که ما را گرفتند.

* بنده معتقدم امتیازی که امام بر سایر فقهایی که قائل به ولایت فقیه بودند ‌که اکثراً قائل به ولایت عامه هستند‌ دارند، مطلبی است که در مجلس خبرگان گفتم و بعد مقام معظم رهبری با بیان بهتری در جمع خبرگان که خدمت‌شان رفته بودیم، فرمودند. حرف من این بود که امام در مسئله ولایت فقیه ۲ تا کار کردند که آقایان دیگر نکردند. اصل ولایت فقیه از زبان شیخ مفید به زبان‌های مختلف در کتب فقهی مطرح بوده، منتهی در بسیاری از اوقات به عنوان کلمه ولایت نبوده و حکم حاکم و حکم فقیه و تعابیری از این قبیل را به کار می‌بردند. گاهی موارد آن را توسعه می‌دادند، گاهی محدود می‌کردند، اما از مواردی که ذکر می‌کردند، معلوم بود که به این مسئله توجه داشته‌اند.

مرحوم محقق کَرَکی هم در کتاب «جامع‌المقاصد» طرفدار ولایت فقیه است. مرحوم کاشف‌الغطاء در کتاب «کشف‌الغطاء» به شکلی جدی مسئله ولایت فقیه را مطرح می‌کند. مرحوم محقق قمی صاحب قوانین الاصول هم در کتاب «جامع‌الشتات» به مسئله ولایت فقیه اشاره می‌کند، ولی فرقی که امام با این آقایان داشت، دو تا مطلب است. یکی اینکه امام مسئله ولایت فقیه را به عنوان یک نظریه فقهی علمی مطرح کرد. غیر از مرحوم نراقی که در کتاب «عواید»، مسئله ولایت فقیه را به این شکل مطرح کرد، دیگران این‌طور بیان نکرده بودند. امام در کتاب «حکومت اسلامی» در نجف در باب ولایت فقیه این‌طور نظریه‌پردازی کردند که فقیه می‌تواند حاکم باشد و این‌طور نیست که ولی فقیه بنشیند تا مواردی پیش بیاید و بعد حکم کند. عملاً گاهی این‌‌طور بود که موارد خاصه یا عامه پیش می‌آمد و سئوال می‌کردند یا جنگی و مشکلی پیش می‌آمد و بعد فقیه اعلام نظر می‌کرد. امام ولایت فقیه را به عنوان یک نظریه کلامی و فقهی و ولایی مطرح کردند. نظریه ولایت فقیه، در زمان غیبت، نظریه مکتب تشیع است.

امتیاز دوم امام این بود که برای ولایت فقیه، نظام‌سازی کردند. محقق کَرَکی در زمان شاه‌طهماسب مسئله ولایت فقیه را مطرح کرد. او اهل لبنان بود. در دوران صفویه، در ایران علمای شیعی کم داشتیم و آنها را از لبنان دعوت می‌کردند. مرحوم محقق کرکی، هنگامی که شاه‌ طهماسب می‌خواهد به پادشاهی برسد، می‌آید و کمربند شاهی را به کمر او می‌بندد و وسادَه و جایگاه سلطنتی را برایش پهن می‌کند و می‌گوید بفرما و به این طریق به شاه اجازه می‌دهد که حکومت کند. این مطلب بسیار مهمی است که فقیهی به شاهی بگوید از طرف من بیا و حکومت کن و کار فقیه فقط این نباشد که فتوا بدهد کجا وقف باشد یا قیم یتیم چه کسی باشد یا کارهای جزئی از این قبیل، بلکه کارهای کلی و اداره مملکت را به عهده بگیرد.

* فقها در گذشته کارهایی در زمینه ولایت فقیه کرده‌اند که نشانه‌ای از حکومت فقیه است. کاری که امام کردند این بود که هم نظریه حکومتی را در نظریه ولایت فقیه آوردند که مسئله به شکل موردی نباشد و این نکته را مطرح کردند که اساساً حکومت متعلق به فقیه است و دوم اینکه به مناسبت زمان، نظام‌سازی کردند. شاید اگر امام در زمان سلاطین صفویه یا فتحعلی‌شاه بودند، نظام را به این شکل تنظیم نمی‌کردند، ولی هرچه بود، در ذهن امام این بود که فقیه باید خودش حکومت کند، نه اینکه آن را به دست دیگران بدهد، لذا امام آمدند و نظامی متناسب با زمان ما انتخاب کردند که انتخابات و مجلس و تفکیک قوای سه‌گانه و نهادهای مخصوص و چیزهایی که معقول و مقبول زمان ماست، در آن بود.

*کاری که امام کرد، حکایت از هوش سرشار ایشان می‌کند. امام با صلابتی که در مسائل دینی و فقهی داشت، اینها را به شکل امروزی درآورد، منتهی تحت ولایت فقیه و نه فقط نظارت. به همین دلیل بود که امام از روز اول گفت انتخابات و رفراندوم برای جمهوری اسلامی. این به فکر بلند امام و آگاهی بر جریانات ۱۰۰ ساله اخیر از دوران مشروطه به بعد برمی‌گردد. فقها و علمای بزرگی مثل مرحوم آخوند، مرحوم شیخ زین‌العابدین مازندرانی، مرحوم حاج میرزا خلیل و علمای تهران، آیت‌الله بهبهانی، مرحوم شیخ فضل‌الله نوری، همه در مشروطه دخالت کردند، ولی خودشان به میدان نیامدند. گفتند این کار بشود و بعد هم سلطنت را با یک محدوده مشروطه‌بودن ادامه بدهند و باز کار را دادند به دست کله‌گنده‌ها. مرحوم آخوند آن همه فداکاری کرد و باز سلطنت را دست همین‌ها داد، حالا یا محمدعلی ‌شاه باشد یا بعد که رسید به رضا شاه. فقها خودشان کار را به دست نگرفتند، بلکه دادند به دست سلاطین و گردن‌کلفت‌های کذایی. آنها شاید تصورش را هم نمی‌کردند که می‌توانند مملکت را اداره کنند؛ این بود که تمام زحمات‌شان حرام شد. مرحوم آخوند این اواخر که فهمید کار خراب شده، می‌خواست به ایران بیاید. آشیخ محمدتقی بروجردی می‌گفت ایشان آمد در صحن و مردم را جمع کرد و گفت فردا می‌خواهیم برویم و مسائل را اصلاح کنیم. فردا خبر دادند که ایشان سکته کرده است. آشیخ محمدتقی بروجردی معتقد بود که ایشان را مسموم کرده‌اند. می‌گفتند دو سه نفر از مشایخ افغانی در اطراف ایشان بودند و بعد هم دیگر پیدایشان نشد.

مقصود اینکه همه فقها برای ایجاد یک حکومت عادلانه و صحیح زحمت کشیدند، ولی راهی را که انتخاب کردند، درست نبود. نظامی که امام تبیین کرد، بر اساس تجربه‌های سابق و نیز هوش سرشار ایشان بود که گفتند همانی را که الان در دنیا مقبول است، انجام می‌دهیم، منتهی تحت ولایت فقیه و احکام اسلام. به نظر من هم نظریه‌پردازی و هم نظام‌سازی، هر دو از امتیازات امام بود.

*البته امام اول کار داشتند یک ‌مقدار کوتاه می‌آمدند. آن موقع که ایشان تشریف بردند قم، فکر می‌کردند نظامی ساخته شده و مؤمنین با اعمال ولایتی که فقیه از دور می‌کند، امور را اداره می‌کنند. وقتی دوره ریاست‌جمهوری اول پیش آمد، ‌بعد از اینکه جلال‌الدین فارسی نشد، من و آقای هاشمی و آقای باهنر رفتیم قم که بگوییم نظر ما این است که آقای بهشتی نامزد ریاست‌جمهوری شود. یادم هست وقتی به امام اصرار کردیم، ایشان گفتند ما نیامده‌ایم حکومت کنیم؛ ما باید مردم را هدایت کنیم.

*من گفتم: «آقا نمی‌شود این حکومت را به دست دیگران بدهیم.» گفتند: «شما بروید در مجلس و قوه قضاییه و جاهای دیگر باشید و کنترل کنید.» می‌گفتند مجلس باید در رأس امور باشد و قوه قضاییه چنین و چنان، ولی من می‌گفتم اگر حکومت دست اینها باشد، مجلس را قبضه می‌کنند. بعد جریان بنی‌صدر پیش آمد و امام به تهران آمدند و آن جریاناتی که می‌دانید پیش آمد. و امام گفتند ما اشتباه کردیم و دیگر نمی‌گفتند روحانی نباشد. امام اول می‌گفتند ما نیامده‌ایم که حکومت کنیم، ولی بعداً فهمیدند این طور نمی‌شود.

*ورود امام به مسائل اجرایی حکومت، اختصاص به امام داشت و دیگر علما واقعاً تعجب می‌کردند که امام می‌تواند این کارها را بکند. با تأیید خداوند، مشکلاتی که پیش آمدند، از سر گذشتند.

* اما مقام معظم رهبری، این روش امام برایشان درس بود. البته اول همه به ذهنشان می‌آمد که اعمال ولایت باید در چهارچوب احکام منصوص باشد. نظر امام این بود که ولی‌فقیه نباید فقط آنچه را که منصوص است عمل کند و این ولایت نیست، بلکه فتواست. امام می‌فرمود همان مقامی که پیامبر «ص» و ائمه اطهار «ع» داشتند، یعنی حکومت و نه فقط بیان احکام، به عهده فقیه هم هست. مقام معظم رهبری هم همین نظریه را تعقیب کردند و واقعاً هم خوب از پس این کار برآمدند و خط امام را دنبال کردند. الان به تصدیق دوست و دشمن و حتی کسانی که مخالف هم هستند، در این بیست و چند سال کسی بهتر از ایشان نمی‌توانسته خط امام را دنبال کند. اعمال ولایت مسئله مهمی است. و این خصوصیت مهمی است که ایشان دارا بودند، در پاسداری جایگاه امامت و ولایت ثابت‌قدم بودند.

*خبرگان این جایگاه را به حسب ظاهر به آقا واگذار کردند و در حقیقت کشف کردند، ولی نگهداری این جایگاه، از امتیازات آقاست. هر کسی قدرت این کار را ندارد. خیلی‌ها نه درست می‌توانند کار کنند، نه قدرت ابقا و اداره دارند. آقا در حفظ این جایگاه مسامحه نکردند، زیرا مسامحه در این کار مساوی است با از بین بردن نظام. امام فرموده‌اند حفظ نظام از اوجب واجبات است و حفظ نظام به حفظ این جایگاه بستگی دارد. ولایت فقیه ستون این خیمه است و نباید گذاشت متزلزل شود. من معتقدم این صلابت در رهبری از خصوصیات ایشان است.

* آشنایی که از قم بود و از وقتی که درس امام می‌رفتیم. البته آشنایی بود و نه دوستی. سال ۳۵،۳۶؛ چون ایشان مشهد بودند و ما از اول در قم بودیم و بعد خودشان و اخویشان آسید محمد ‌ تشریف آوردند قم. در مدرسه حجتیه بودیم. آشیخ علی‌ آقا تهرانی هم از همان وقت قوم و خویش آقایان شد. بین ما آشنایی بود، اما در آن زمان هم‌ مباحثه‌ای نبودیم و جامعه روحانیت تهران هم تشکیل نشده بود.

در تهران جامعه روحانیت را به وسیله آقای مطهری و مخصوصاً آقای هاشمی تشکیل دادیم. آقای هاشمی بیش از دیگران با آقای خامنه​ای مأنوس بودند. گاهی که تهران تشریف می‌آوردند، در جلسات جامعه روحانیت شرکت می‌کردند.

* بعد از فوت امام و دو مرجع دیگر مرحوم آیت‌الله اراکی و آیت‌الله گلپایگانی‌، می‌دانید که در جامعه مدرسین بحثشد که مرجع یا مراجع چه کسانی باشند. آقایان در قم ۷ نفر را گفتند و ما در تهران به عنوان جامعه روحانیت ۳ نفر را معرفی کردیم. با تفاوت‌هایی که افراد از نظر علمی داشتند، ما دیدیم یکی از کسانی که می‌تواند در جایگاه مرجعیت قرار بگیرد، ایشان هستند.

بعضی از دوستان ما در جامعه مدرسین کمی روی این موضوع تشکیک کردند، ولی بعد که به ‌تدریج پیش رفتیم و مخصوصاً در جلسات شب‌های پنجشنبه که در محضر ایشان بحث‌های فقهی می‌شد، این موضوع آشکارتر شد. شاید آقای مؤمن و چند نفر دیگر، اوایل شک می‌کردند، ولی بعد که در آن شب‌ها نظرات فقهی ایشان مطرح شد، آقایان کاملاً ایمان پیدا کردند که ایشان فقیه بسیار خوبی است. ایشان هم حافظه فوق‌العاده‌ای دارد و هم نظرات خیلی خوبی. بسیار خوش‌فکر و خوش‌تحلیل هستند. با اینکه از نظر سنی از بسیاری از فقها کوچک‌تر بودند، اما نظرات خوب، محکم و با مبنا و با توجه به تمام مبانی‌ای که در فقه داریم، از اصول و فقه و رجال ارائه می‌کردند. ایشان از حیثرجال هم خیلی قوی هستند.

یادم هست آقای ناطق یک بار به من گفتند: «می‌خواهیم از سوی جامعه روحانیت اعلام کنیم که ایشان مرجع هستند و ایشان گفته‌اند از آقای مهدوی هم بپرسید که آیا موافق هستند یا نه؟» گفتم: «بله. من نظرم این است که ایشان جزو مراجع هستند.» بحثاعلمیت را نمی‌خواستیم مطرح کنیم، بلکه می‌خواستیم کسانی را که صلاحیت مرجعیت و فتوا، آن هم در سطح بالا و نه اجتهاد در سطح پایین را داشتند، اعلام کنیم و با توجه به خصوصیات ایشان، در آن موقع واقعاً پذیرفتیم و بعد هم در مراحل مختلف، این نظر تأیید شد. هر چه زمان پیش رفت، نظرات فقهی و نظرات سیاسی ایشان آشکارتر شد، چون در مسئله رهبری، تنها نظرات فقهی صِرف برای اداره کشور کافی نیست، بلکه فقه حکومتی مهم است و یک رهبر با توجه به مسائلی که برای اداره یک حکومت مطرح است، باید بتواند تصمیم‌گیری کند، والا مسائل روزه و نماز و مسائل فردی به‌جای خودش محفوظ است. جمع موجودین به یک معنا از اختصاصات ایشان است.

*در یکی از پیام‌های امام این مسئله تصریح شده که اجتهاد فقط مسئله فقه و اصول نیست، بلکه شناخت موضوعات و شرایط و زمان و دوست و دشمن هم هست. اگر بخواهیم این بخش از آگاهی‌ها را هم جزو شرایط مرجعیت حساب کنیم، تصور ما این است که از لحاظ مجموعه اطلاعاتی که مقام معظم رهبری از همه ابعاد اجتماعی و فرهنگی و هنری و بین‌المللی دارند، اعلم مراجع هستند.

حرف ما هم همین بود. ما هم نمی‌خواستیم بگوییم فلان مسئله فقهیِ صرف که در عبادات و… است، این اعلم است یا آن، ولی در جایگاه رهبری بهتر از ایشان نداریم.

* در جایگاه مرجعیت توأم با رهبری. این جایگاه خاصی بود که اختصاص به ایشان داشت. آقایان دیگر حتی ادعای این را هم نداشتند.

*البته من خیلی اهل تحلیل نیستم و بیشتر می‌توانم متن مسائل را بگویم و خیلی نمی‌توانم تحلیل کنم که این چطور است و آن چطور. به اجمال عرض می‌کنم که بالاخره بعد از امام، مِن حیث‌المجموع، چه از نظر اجتهادی که توأم با رهبری است و نه اجتهاد مطلق و چه از نظر اداره کشور در بحران‌های مختلف، ما مثل ایشان سراغ نداریم. خداوند ایشان را تا ۱۲۰ سال نگه دارد. من خودم این‌جور باور دارم و از روی عقیده‌ حرف می‌زنم، نه از روی مصلحت‌اندیشی. چه در زمانی که بنا شد ایشان رئیس‌جمهور باشند و بنده نخست‌وزیر، چه بعد از رحلت امام که ایشان رهبر شدند، در این ۲۰ و چند سال، من واقعاً به عقیده خودم عمل کرده‌ و روی عقیده‌ام ایستاده‌ام و در تمام این نوساناتی که واقع شد و با تمام مشکلاتی که بود، اعتقادم این بود که رهبری ایشان منحصر به فرد است و ایشان خوب می‌توانند مملکت را اداره کنند و باید ایشان را تأیید کرد، لذا در همه این بحران‌ها و بالا و پایین رفتن‌ها و با همه نوسانات، اعتقاد من این بوده است که باید ایشان را تأیید کرد. اصلح ایشان است و ما صالحش را هم پیدا نکردیم چه رسد به اصلح. من معتقدم ایشان هم از نظر مدیریت و هم از نظر تقوا در جایگاه رفیعی است، چون ما به عنوان نایب امام زمان «عج» درباره رهبر بحثمی‌کنیم.

* آقای آقازاده قبل از انتخابات ۸۸ پیش من آمد و گفت: «شما با آقای میرحسین موسوی مخالفت نکن و سکوت کن». من دو تا ایراد گرفتم و گفتم: ‌ «من آقای میرحسین را از نظر اقتصادی یک آدم سوسیالیست می‌دانم. ایشان نه فقط در دوران جنگ که اصولاً سبک تفکرش این بود. روی بدی و خوبی این عقیده بحثندارم، ولی به هر حال ایشان عقیده‌اش این بود. مسئله بعدی هم اینکه ایشان به آقای خامنه‌ای اعتقاد ولایی ندارد. ولایت آقای خامنه‌ای مثل ولایت بوش و مائوتسه تونگ نیست. مردم آنجا هم آنها را رهبر می‌دانند، ولی ما آقای خامنه‌ای را به معنای عام و آنچه که در دنیا مرسوم است، رهبر نمی‌دانیم، بلکه می‌گوییم ایشان نائب امام زمان «عج» است و نوعی تقدس برای این جایگاه قائلیم. این تقدس، در نظام ما کارساز است و ما بر اساس این اعتقاد دنبال کسی می‌رویم. مردم هم با همین اعتقاد در زمان امام بچه‌هایشان را به جبهه‌ها می‌فرستادند و شهید می‌دادند. آقای میرحسین به این اعتقاد ندارد. ممکن است بگوید رهبری را در قانون اساسی قبول دارد، ولی این برای ما کافی نیست.» آقای آقازاده گفت: «در زمان امام ایشان را قبول نداشت، چون امام رهبر بود، ولی الان که ایشان رهبر شده‌اند، قبولشان دارد.» گفتم: ‌ «خیر، این نوع رهبری را که ما می‌گوییم، ایشان قبول ندارد». گفت: ‌ «دارد». گفتم: «ندارد و خواهی دید». انتخابات که تمام شد و آن اوضاع که پیش آمد، به ایشان گفتم: «دیدی آقا را قبول ندارد. رهبری ما یک نوع تقدس دارد. ایشان اگر مقام ولایت و مقام رهبری را قبول داشت، نتیجه انتخابات را می‌پذیرفت و می‌رفت تا در دوره‌های بعد شرکت کند، ولی این کار را نکرد».
می‌خواهم بگویم رهبری و ولایت در نظام ما تقدسی دارد که افرادی که می‌خواهند به میدان بیایند، باید آن را قبول داشته باشند و ما با این تقدس، این رهبری را پذیرفته‌ایم. اگر کسانی این را بپذیرند، می‌توانیم بگوییم نظام را قبول دارند و اگر نپذیرند، نمی‌شود. من معتقدم این تقدس را باید حفظ کرد و صرف اینکه ایشان حاکم هستند و رئیس و رهبر، کافی نیست. آنچه که در نظام ولایی و اسلامی ما می‌تواند کارساز باشد، این اعتقاد است که ولایت فقیه، نیابت از جانب ولی‌عصر «عج» است.

*من در ایشان تقوا و عدالت و مردمداری و زهد را می‌بینم. ایشان تمام خصوصیاتی را که یک فقیه نایب امام زمان «عج» باید داشته باشد، دارند.

* دوگانگی مضر است، ولی اینکه به کجا برسد، نمی‌دانم. من به آقایان گفته‌ام شما می‌گویید یک عده در انقلابی‌گری قوی‌تر و باگذشت‌تر هستند. شکی نیست که ما افراد مختلفی را داریم، ولی همه اینها در اصول کلی با هم مساوی و مشترک هستند. ما باید تفاوت‌ها را نادیده بگیریم. نمی‌گویم آنهایی را که مخالف انقلابند، بیاوریم، ولی کسانی را که این اصول مشترک را دارند، باید جمع کنیم. جناب آیت‌الله مصباح گفته بودند: «وحدت نمی‌شود». ایشان وحدت را برده بود به وحدت فلسفی. گفتم: «ما که وحدت فلسفی نمی‌خواهیم. نه فلسفی می‌خواهیم، نه شیمیایی. ما یک وحدت اجتماعی‌ ‌سیاسی می‌خواهیم که در آن مشترکات را می‌گیرند و همکاری می‌کنند. مگر در یک مجلس همه یک‌ جورند؟ از نظر فلسفی حتی دو نفر نمی‌توانند با هم یکی شوند، چون از نظر فلسفی، حدود متشخص به ذات است. هیچ فردی مثل فرد دیگر نمی‌تواند بشود. آنچه که ما می‌خواهیم جنبه‌های مشترکمان است. مگر ما نمی‌گوییم با برادران اهل سنت باید ائتلاف کنیم؟ ائتلاف با آنها یعنی اینکه نه آنها شیعه می‌شوند و نه ما سنی، ولی مشترکات داریم.

در این انقلاب کسانی که امام، رهبری و قانون اساسی را قبول دارند، در بعضی از جنبه‌ها ممکن است تفاوت‌هایی داشته باشند. بیاییم با هم باشیم، چون در این صورت است که هیچ نگرانی‌ای وجود ندارد و انقلابیون، در انتخابات، اکثریت را به دست خواهند آورد، ولی این جدایی‌ای که الان درست کرده‌اند، خطرناک است. ممکن است نیت‌شان هم خیر باشد، من نمی‌دانم، ولی کار خوبی نمی‌کنند. من از اول هم گفته‌ و دو بار هم با آنها ملاقات کرده‌ام که این کار را نکنید، به ضرر کشور است. این همان چیزی است که دشمن می‌خواهد و بین ما را هم دائماً شکرآب خواهد کرد. وقتی دوگانگی پیش آمد، از آن حرف‌هایی در می‌آید. بسیاری از حرف‌هایی که در این سایت‌هاست، ممکن است دروغ باشد، ولی می‌گویند. ما اگر با هم باشیم و بگوییم هیچ اختلافی نداریم، می‌توانیم به اینها بگوییم حرف بیخود نزنید و هیچ دعوایی هم نمی‌شود. گفتند ما حزب‌اللهی‌‌ها را نمی‌توانیم بیاوریم، چون آقای باهنر هست و آقای لاریجانی و آقای قالیباف و اینها نباید باشند. بنده گفتم حذف اینها از انقلاب، صحیح نیست. من حذف را نمی‌پسندم و دلم می‌خواهد آنها باشند. اخیراً هم که آمدند، گفتم شما تشریف بیاورید. ما به جبهه پایداری نگفتیم نیایند، خودشان نمی‌آیند.

یکی از آنها گفت: ما شما را خیلی قبول داریم. گفتم: شما میخواهید مرا مثل بودا کنید. بودا یک مجسمه است و بودائیها میروند و پایش را میبوسند و از این کارها، ولی حرفش را گوش نمیکنند. شما هم میگویید آیتالله مهدویکنی را قبول داریم، آدم خوبی است، ولی به حرفش گوش نمیدهیم. آیتالله مهدوی بودایی به درد نمیخورد. اگر قبول دارید که مهدوی آیتالله است و آدم خوبی هم هست، حرفش را بپذیرید. من هم حرف تحمیلی و زوری که نمیزنم. حرفی است که همه جا میپسندند. میگویم آقا بیایید همه با هم باشیم، همدیگر را حذف نکنیم. من مطمئنم مقام معظم رهبری هم این را میپسندند که همه با هم باشیم. خیلی از سختگیریها را باید کنار بگذاریم.