در پی بمب‌گذاری در دفتر نخست‌وزیری در ۸ شهریور 1360 به دست منافقین و شهادت محمدعلی رجایی، رئیس‌جمهور و دکتر محمدجواد باهنر، نخست‌وزیر، شورای موقت ریاست‌جمهوری با عضویت حجت‌الاسلام اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس و آیت‌الله عبدالکریم موسوی اردبیلی، رئیس دیوان عالی تشکیل شد.
طبق اصل 130 قانون اساسی مصوب سال 1358: در هنگام غیبت یا بیماری رئیس جمهور شورایی به نام شورای موقت ریاست جمهوری مرکب از نخست وزیر، رئیس مجلس شورای ملی و رئیس دیوان عالی کشور وظایف او را انجام می دهد، مشروط بر این که عذر رئیس جمهور بیش از دو ماه ادامه نیابد و نیز در مورد عزل رئیس جمهور یا در مواردی که مدت ریاست جمهوری سابق پایان یافته و رئیس جمهور جدید بر اثر موانعی هنوز انتخاب نشده، وظایف ریاست جمهوری بر عهده این شوری است.
نخست وزیر چگونه انتخاب شد؟
از آنجا که در انفجار 8 شهریور، نخست وزیر نیز شهید شده بود، این شورا تصمیم می‌گیرد که در اولین گام، فردی را به عنوان نخست‌وزیر به مجلس معرفی کند.
برای انتخاب نخست‌وزیر نام مهندس سید محمد غرضی، سید علی‌اکبر پرورش (که اعضای حزب جمهوری اسلامی بیشتر موافق با او بودند) و آیت‌الله مهدوی کنی (که نمایندگان مجلس عمدتاً با او موافق بودند) مطرح بود که نهایتاً شورای ریاست‌جمهوری در ۱۰ شهریور آیت‌الله مهدوی کنی را که عهده‌دار سمت وزارت کشور در کابینه شهید باهنر بود به نخست‌وزیری برگزید.
روزنامه کیهان در 11 شهریور 1360 می‌نویسد: برای نخست‌وزیری آیت الله محمدرضا مهدوی کنی که از سوی شورای ریاست جمهوری برای احراز نخست‌وزیری به مجلس معرفی شده بود، رأی تمایل گرفته شد و در نتیجه از مجموع 196 رأی، مهدوی‌کنی با 178 رأی موافق، 10 رأی مخالف و 8 رأی ممتنع از مجلس رأی تمایل گرفت.
دولت آیت‌الله مهدوی کنی چه تفاوتی با دولت شهید باهنر داشت؟
بعد از این انتخاب آیت الله مهدوی کنی در نامه ای اعضای پیشنهادی کابینه خود را معرفی کرد:
«بسمه تعالی- مجلس شورای اسلامی- در اجرای اصل ۱۳۳ قانون اساسی و با عنایت به ماده ۷۹ آیین نامه داخلی مجلس، بدین وسیله اسامی هیات وزیران که به تصویب شورای موقت ریاست جمهوری رسیده است، به منظور اخذ رای اعتماد به شرح زیر به مجلس محترم تسلیم می شود:
نظر به اینکه اعضای این دولت در کابینه برادر شهیدمان حجت الاسلام دکتر محمد جواد باهنر نیز عهده دار همین وظایف بوده اند، لذا برنامه دولت همان است که در هنگام معرفی کابینه قبلی تقدیم مجلس شورای اسلامی شده است. محمد رضا مهدوی کنی»
۱- آقای علی اکبر پرورش وزیر آموزش و پرورش ۲- آقای معادیخواه وزیر ارشاد اسلامی ۳-آقای حسین نمازی وزیر اقتصادی و دارایی ۴- آقای میر حسین موسوی وزیر امور خارجه ۵- آقای حبیب الله عسگری اولادی مسلمان وزیر بازرگانی ۶- آقای هادی منافی وزری بهداری ۷-آقای مرتضی نبوی وزیر پست و تلگراف و تلفن ۸- آقای سید محمد اصغری وزیر دادگستری ۹- آقای سید موسی نامجو وزیر دفاع ۱۰- آقای هادی نژاد حسینیان وزیر راه و ترابری ۱۱- آقای مصطفی هاشمی خراسگانی وزیر صنایع ۱۲- آقای محمد علی نجفی وزیر فرهنگ و آموزش عالی ۱۳- آقای محمد میر محمد صادقی وزیر کار و امور اجتماعی ۱۴- آقای سلامتی وزیر کشاورزی ۱۵-آقای سید کمال الدین نیک روش وزیر کشور ۱۶- آقای شهاب گنابادی وزیر مسکن و شهرسازی ۱۷- آقای بهزاد نبوی وزیر مشاور در امور اجرایی ۱۸- آقای محمد تقی بانکی وزیر مشاور و سرپرست سازمان برنامه و بوجه ۱۹- آقای محمود روحانی وزیر مشاور و سرپرست سازمان بهزیستی ۲۰- آقای سید حسین موسویان وزیر مشاور و سرپرست شرکت ملی فولاد ایران ۲۱- آقای محمد غرضی وزیر نفت ۲۲- آقای حسن غفوری فرد وزیر نیرو. [1]
روزنامه جمهوری اسلامی در روز شنبه 14 شهریور 1360 در گزارشی از انتخاب کابینه آیت الله مهدوی کنی می‌نویسد: مجلس شورای اسلامی ساعت 8 و 50 دقیقه صبح پنجشنبه با تلاوت آیاتی چندت از کلام الله مجید و به ریاست حجت‌الاسلام و المسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی تشکیل جلسه داد. در این جلسه در مورد کابینه معرفی شده آیت الله مهدوی کنی بحث شد و مجلس با 170 رأی موافق به کابینه آقای مهدوی کنی، نخست وزیر، رأی اعتماد داد.
در کابینه آیت‌الله مهدوی کنی همه پست‌ها مشابه کابینه شهید باهنر بود، تنها در وزارت کشور و راه تغییراتی اتفاق افتاد. در وزارت کشور، سیدکمال‌الدین نیک‌روش جایگزین آیت‌الله مهدوی کنی در وزارت کشور شده و برای پست وزارت راه هادی نژادحسینیان معرفی شد.
