دوشنبه هفته جاری( 26 تیر1396 – 17 جولای 2017) مهلت ضرب‌الاجل کنگره آمریکا به دولت این کشور برای تصمیم‌گیری پیرامون تمدید یا عدم تمدید تعلیق تحریم‌هایی که بازه زمانی 180 روزه برای آنها درنظر گرفته شده، سر می‌رسد.
اختلاف در کاخ سفید
ظاهرا در این رابطه در میان دولتمردان و نزدیکان ترامپ رئیس جمهور آمریکا اختلاف نظر هم رخ داده است؛ آنطور که «ویکلی استاندارد» نشریه نزدیک به جمهوریخواهان نوشته است، رکس تیلرسون و جیمز متیس وزرای خارجه و دفاع ترامپ معتقدند این تعلیق تحریم ها باید تمدید شود؛ از سویی دیگر ظاهرا «استیو بنن» استراتژیست و چهره نزدیک به ترامپ با این تمدید مخالف است؛ «مک مستر» مشاور امنیت ملی ترامپ و «پامپئو» رئیس سیا نیز نظراتی بینابینی دارند.
تردید در امضای ترامپ
ترامپ در 18 می 2017 (28 اردیبهشت 96) درست یک روز قبل از انتخابات ریاست جمهوری در ایران، تمدید تعلیق تحریم‌هایی که در بازه زمانی 120 روز قرار داشتند را به امضا رساند اما درباره اینکه وی همین اقدام را نیز پیرامون تحریم‌هایی که در بازه زمانی 180 روزه قرار دارند، انجام خواهد داد یا خیر؟ اندکی تردید وجود دارد؛ چرا که رئیس جمهور آمریکا درست چند ساعت پس از آخرین باری که تمدید تعلیق تحریم‌های ایران را امضا کرد، دستور بازنگری در برجام را صادر کرد و تیلرسون وزیر خارجه‌اش اعلام کرد که دولت آمریکا در حال بررسی توافق هسته‌ای برای ارزیابی این موضوع است که آیا ادامه تعلیق تحریم‌ها در راستای منافع ملی آمریکا قرار دارد یا نه؟
اتمام بازنگری در پایان تابستان
البته نشریه ویکلی استاندارد در گزارش اخیر خود آورده است که بازنگری سیاست آمریکا در قبال ایران که از سوی شورای امنیت ملی این کشور هدایت می‌شود، تا آخر تابستان امسال به پایان می‌رسد. پیش‌تر نیز «هیتر نوئرت» سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بر این امر صحه گذاشته بود.
اگر گزاره یادشده صحیح باشد بدین معنا خواهد بود که ترامپ احتمالا تا دوشنبه(26 تیر – 17 جولای) تمدید تعلیق تحریم‌های 180 روزه را نیز به امضا خواهد رساند و چنانچه قصدی برای توقف امضاهایش بر پای تمدید تعلیق تحریم‌های ایران داشته باشد آنرا به اواخر تابستان که موعد تصمیم گیری پیرامون تحریم‌های 120 روزه است، موکول خواهد کرد.
بازه‌های زمانی 120 روزه و 180 روزه
مطابق برجام، تحریم‌های ثانویه آمریکا که عمدتا شامل بخش‌های مالی و بانکی، نفتی و تجاری هستند در بازه‌های زمانی 120 روزه و 180 روزه، تعلیق (Suspended)خواهند شد و پس از این بازه‌های زمانی، رئیس جمهور آمریکا مبتنی بر اصل Waiver یا اختیار توقف موقت، باید تصمیم بگیرد که تعلیق‌ها را ادامه بدهد یا خیر؟
اما فارغ از اینکه، رئیس جمهور آمریکا روز دوشنبه هفته جاری و یا حتی در اواخر تابستان، تعلیق تحریم‌های ایران را تمدید می‌کند یا خیر؛ درباره این موضوع که چنین مکانیزمی در ساختار برجام لحاظ شده است، از همان ابتدای عملیاتی شدن برجام(27 دی 94) حرف و حدیث‌های زیادی وجود داشت که کماکان نیز ادامه دارد.
لغو یا تعلیق
نخست آنکه، این تعلیق تحریم‌ها شامل تحریم‌های اولیه آمریکا که مبتنی بر ادعاها و بهانه‌های غیرهسته‌ای است، نمی‌شود؛ نکته بعدی آنکه درباره آنها واژه تعلیق (Suspended) یا توقف موقت (Ceased) صدق می‌کند که طبعا بار معنایی و حقوقی خاص خود را دارد و نه باید با مفهوم لغو(Terminated) خلط شود.
نکته دیگر اینکه از آنجاییکه تحریم‌های ثانویه آمریکا دایره شمول گسترده‌ای دارد و حتی لغو تحریم‌های اروپایی‌ها به سبب روابط تنگاتگ تجاری‌شان با آمریکا زمانی برای ایران محسوس خواهد بود که تعلیق تحریم‌های آمریکا عملیاتی شود، این موضوع می‌تواند اهرم فشار دولت‌های غربی بر ایران باشد؛ که هر بار رئیس جمهور آمریکا به بهانه‌ها و ادعاهای مختلف هسته‌ای و غیر هسته‌ای از امضا و تمدید آن اجتناب کند و برجام را بلااثر و بی خاصیت گرداند.
این موضوع به وضوح در زمان انعقاد قراداد میان دو شرکت فرانسوی ایرباس و توتال با ایران قابل مشاهده بود که علی‌رغم بازار اغواکننده ایران، اما اکراهایی از سوی این دو شرکت اروپایی برای حضور در ایران احساس شد.
در این رابطه مباحث و مسائل دیگری نیز وجود دارد که در گزارش‌های بعدی به آن خواهیم پرداخت؛ فعلا باید تا دوشنبه صبر کرد و دید که آیا ترامپ تمدید تعلیق تحریم‌های ایران که در بازه زمانی 180 روزه قرار دارند را امضا خواهد کرد یا خیر؟...
