دموکراسی برای اداره جامعه در همه دنیا در حال گسترش است و انتخابات در نظام‌های دموکراتیک به عنوان مظهر تجلی و اراده مردم است و هر کشوری برای برگزاری انتخابات، سازو کار و قوانین خاص خود را دارد. میزان حضور مردم در پای صندوق‌های رأی، یکی از شاخص‌های توسعه سیاسی در هر کشوری محسوب می‌شود و نمایانگر تعلق خاطر مردم به کشور و سرزمین خود است. جمهوری اسلامی ایران هم یکی از کارآمدترین، مدر‌ن‌ترین و مردم‌سالارترین نظام سیاسی را در جهان داراست و پس از انقلاب اسلامی در سال 1357 و با درک عمیق، بنیانگذار انقلاب از جایگاه مردم، الگوی مردم‌سالاری دینی را به دنیا عرضه کرد. در این بین اخیرا مقامات آمریکایی در اظهاراتی گستاخانه نظام انتخاباتی کشورمان را زیر سوال برده و آن را غیر آزاد خطاب کرده‌اند. برای بررسی این موضوع با دکتر صادق کوشکی کارشناس مسائل سیاسی به گفت‌وگو نشستیم:
کوشکی در خصوص ادعای اخیر مقامات آمریکایی مبنی بر غیردموکراتیک بودن ساختار انتخابات در ایران، اظهار داشت: باید پذیرفت که یک تعریف شاخص از پدیده مردم‌سالاری یا مشارکت سیاسی یا دموکراسی که شاخص جهانی شود، وجود ندارد. حتی تعریف و برداشت از موضوع دموکراسی در اروپا و آمریکا متفاوت است؛ اینکه آیا انتخابات دو حزبی متمرکز در آمریکا دموکراتیک است یا انتخابات چندحزبی متکثر در اروپا، محل اختلاف است. خیلی‌ها براساس نوع نظام انتخاباتی متکثر، نوع دموکراسی آمریکایی را قبول ندارند و آن را دموکراتیک نمی‌دانند زیرا این برهان وجود دارد که مردم مجبورند از بین دو گزینه یکی را برگزینند.
وی در ادامه گفت: به همین دلیل است که اگر کشوری بخواهد براساس استانداردهای خود برای دیگران نسخه بپیچد، عین مغایرت با دموکراسی و غیردموکراتیک است و این عمل، اجبار و تحمیل نگرشی است که در یک کشور وجود دارد بر سایر کشورها. این کارشناس مسائل سیاسی به نظام انتخاباتی ایران اشاره کرد و گفت: طبیعی است که ایران نیز در چارچوب نظام بین‌الملل، نظام و مدل انتخاباتی خود را براساس قانون‌اساسی، باورهای اعتقادی، و فرهنگ جامعه تنظیم کرده است. دلیلی هم ندارد که این نظام انتخاباتی با نظام انتخاباتی آمریکایی و اروپایی منطبق باشد. شکل و سازوکار فعلی را شاید بخواهیم اصلاح کنیم اما دلیلش قطعا این نخواهد بود که منطبق بر خواست یا اراده طرف غربی باشد بلکه شاید خودمان به این جمع‌بندی برسیم که پس از 40 انتخابات پس از انقلاب اسلامی، امروز این نظام انتخاباتی نیاز به اصلاح یا ویرایش دارد که آنهم براساس یک خرد جمعی داخلی خواهد بود.
وی در ادامه به گستاخی اخیر آمریکایی درخصوص نظام انتخاباتی ایران اشاره کرد و بیان داشت: اما اینکه آمریکایی‌ها درباره دموکراتیک یا دموکراتیک نبودن، آزاد یا آزاد نبودن انتخابات در ایران سخن می‌گویند، بخشی از آن ناشی از عقب‌نشینی‌هایی است که در سال‌های اخیر در برابر زیاده‌خواهی‌های آمریکا کرده‌ایم. اگر در 4 سال گذشته در برابر افزون‌طلبی‌های آمریکا عقب‌نشینی نداشتیم، آنها این اجازه را به خود نمی‌دادند که انتخاب آقای روحانی به عنوان رییس‌جمهور کشورمان را برنده شدن در یک نظام انتخاباتی غیرآزاد نام بگذارند.
کوشکی همچنین با اشاره به ماهیت استکباری آمریکایی‌ها، گفت: خوی استعماری و استکباری آمریکایی‌ها ایجاب می‌کند که ارزش‌ها و هنجارهای خود را به جهان تعمیم دهند. اما آنها صرفا در مناطقی می‌توانند اینگونه رفتار کنند که مقاومت و قدرت در برابرشان وجود نداشته باشد. آمریکا هرگز نمی‌تواند روسیه را متهم به انتخابات غیرآزاد کند و حتی اگر هم این اتهام روا داشته شود، روسیه از موضع قدرت با این اتهامات برخورد می‌کند. حتی اگر روس‌ها با آمریکایی‌ها وارد مذاکره و مباحثه در موضوعات مختلف هم می‌شود، از موضع قدرت در مقابل آمریکا می‌نشیند. اگر موضع وجود داشته باشد و آمریکا به عنوان کدخدای مسلط بر دنیا انگاشته نشود و نخواهد خود را منطبق با آمریکا جلوه بدهد، آنوقت است که آمریکا جرأت نخواهد داشت، استاندارهای خود را بر کسی تحمیل کند. این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به فضاحت اخیر که در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا اتفاق افتاد و رخ نظام بیمار انتخاباتی این کشور را برای همگان آشکار کرد، اظهار داشت: نظام انتخاباتی در آمریکا رسوا است و نکته پنهانی ندارد. درخصوص این نظام بیمار انتخاباتی، صدها مقاله و کتاب و مستند تهیه شده است اما چیزی که در این بین وجود دارد، این است که آمریکایی‌ها شرمسار نیستند. آمریکایی‌ها از نظام سیاسی که شاید ده‌ها مورد «واترگیت» از آن صادر شده باشد، شرمگین نیستند و اتفاقا به آن چیزی که دارند افتخار می‌کنند و شاهدیم در کارزار انتخاباتی از این نقایص بهره می‌برند و به راحتی نظام سیاسی خود را به چالش کشیده و همدیگر را متهم به تقلب می‌کنند.
کوشکی افزود: یک نکته در این ملغمه نظام سیاسی آمریکا وجود دارد و آن نیز این است که با وجود همه مشکلات این نظام، عده‌ای می‌کوشند که آمریکا را به عنوان الگو بپذیرند جای تعجب و تأسف دارد. یعنی با وجود همه کاستی‌های نظام سیاسی در این کشور که همه معترف به آن هستند، برخی در داخل کشور با ذوق‌زدگی و تلاش فراوان سعی دارند آمریکا را به عنوان یک الگو و قدرت برتر بپذیرند و هنجارهای او را به عنوان هنجار غالب در کشور جاری و ساری کنند. این موضوع بسیار آزاردهنده است و باید از این افراد سوال شود که با چه انگیزه‌ای این میزان از خودکم بینی را دارند و با چه انگیزه‌ای سعی می‌کنند نظامی را که اینهمه اشکالات آشکار و علنی در حوزه مشارکت سیاسی دارد را به عنوان الگو مطرح و پشتیبانی کنند.
وی در ادامه به انتخابات‌های برگزار شده در جمهوری اسلامی ایران اشاره کر و گفت: نظام انتخاباتی در ایران پس از انقلاب اسلامی، روند بی‌نظیری را پشت سر گذاشته است. مسئولین در کشورمان همواره با رأی مستقیم و غیرمستقیم مردم انتخاب شده و این در دنیا بی‌نظیر است. 38 سال از عمر جمهوری اسلامی ایران گذشته ولی بالای 40 انتخابات را شاهد بودیم، که هیچ جای دنیا چنین رکوردی را به خود ندیده است. حال این را به میزان مشارکت آمریکایی‌ها در انتخابات‌های این کشور مقایسه کنید! اگر در مقام مقایسه برآییم، قطعا در نوع دموکراسی سال‌ها از ایران عقب‌تر هستند. برخلاف ایران، در بسیاری از کشورهای پیشرفته که ادعای پرچم‌داری دموکراسی در جهان را یدک می‌کشند، میزان مشارکت مردم در انتخابات با وجود سابقه طولانی آنها در برگزاری آن، چندان چشم‌گیر نیست. در سال‌های اخیر این میزان مشارکت در کشورهای غربی به دلیل بحران‌های سیاسی و اقتصادی و نارضایتی مردم از سیستم لیبرال دموکراسی کم‌تر نیز شده است. انتخابات در نظام‌های سرمایه‌داری، میدان مسابقه برای کسب قدرت و ثروت بیشتر است و هدف وسیله را توجیه می‌کند، چرا که از هر وسیله‌ای برای رسیدن به قدرت بهره می‌گیرند. هرچند نظام‌های غربی، همیشه مانور دموکراسی و مردم‌سالاری می‌دهند ولی از جریان یافتن فکر و ایده‌های مردم در سطوح بالای تصمیم‌گیری خبری نیست.
