اواخر سال 91 بود که امیر سیاری فرمانده نیروی دریایی ارتش از تأسیس یک پایگاه مهم دریایی در جنوب شرقی آبهای سرزمینی ایران یا همان سواحل "مکران" خبر داد. او این خبر را 29 بهمن ماه سال 91 در یک همایش در منطقه چابهار داده بود.
آنطور که امیر سیاری گفته بود، این پایگاه دریایی جزو منطقه دریایی کنارک محسوب خواهد شد و نیروی دریایی ارتش پیش از این در این مناطق حضور نظامی نداشت، اما امروز برای دفاع از منافع و منابع آبی کشورمان در این منطقه حضور خواهد داشت.
فرمانده نیروی دریای ارتش وظیفه این پایگاه را "کنترل رفت و آمدها" اعلام کرده و گفته بود، با حضور نیروی دریایی در این منطقه، باید از این به بعد با اشراف بیشتری بتوانیم رفت و آمدها در منطقه را کنترل کنیم.
پسابندر، روستایی کوچک در حاشیه سواحل دریای عمان و در منطقه صفر مرزی ایران و پاکستان واقع شده است که شغل اصلی مردم روستا نیز، ماهیگیری و صیادی است.
در حال حاضر ارتش جمهوری اسلامی ایران در سواحل دریای عمان چندین پایگاه دریایی در اختیار دارد که برخی از آنها نقش منطقه دریایی را ایفا میکنند. منطقه دریایی کنارک، پایگاه دریایی رأس میدانی و حالا پایگاه دریایی پسابندر جزو پایگاههای مهم نداجا در سواحل دریای عمان محسوب میشوند.
ناخدا سوم عرشه صمد اشرفی در حال حاضر فرماندهی پایگاه دریایی پسابندر را عهدهدار است؛ با او درباره وظایف این پایگاه و همچنین اقدامات انجام شده توسط نیروی دریایی ارتش در آن منطقه، برای تحقق منویات فرمانده کل قوا درباره آبادانی سواحل مکران به گفتوگو نشستیم. متن کامل این مصاحبه را در ذیل بخوانید:
برای سوال اول بفرمایید که وظیفه اصلی پایگاه پسابندر چیست؟
- ناخدا اشرفی: وظیفه اصلی پایگاه رهگیری و ردگیری و شناسایی تمام اهداف عبوری سطحی، هوایی و زیر سطحی از جنوب پایگاه است، بدین صورت که اطلاعات تمام اهدافی که از مرزهای آبی جنوب و جنوب شرقی کشور رد میشوند، تماما شناسایی شده و به پست فرماندهی منطقه و ستادهای بالاتر منعکس میکنیم و اگر احیانا یگانی جواب ما را ندهد و یا مشکوک باشد، با یگانهای گشتی بلافاصله آنها را شناسایی کرده و یا اگر نیاز باشد، ناوچههای تندرو به سوی آنها اعزام میکنیم تا شناسایی کامل انجام شود و اگر مشکوک باشد، بلافاصله توقیف شده و به اسکله منطقه سوم نیروی دریایی منتقل میشود.
اگر نیاز به برخورد با شناوری باشد و شناوری پاسخ شما را ندهد، شما چه برخوردی با آن میکنید؟
- ناخدا اشرفی: دستورالعمل بینالمللی در این زمینه مشخص است و تمام کشتیهای بینالمللی و عبوری وظایف خود را میدانند و اگر کشتیای حاکمیت نظام مقدس جمهوری اسلامی را بخواهد نقض کند، ما وارد عمل خواهیم شد و اگر جواب ما را ندهد و یا اگر بخواهد قانونی را نقض کند، ما ابتدا اخطار میدهیم، چون ممکن است که مشکل فنی داشته و یا جی پی اس آن شناور خراب شده باشد؛ لذا اول اخطار میدهیم و موقعیتشان را به خودشان اعلام میکنیم و مختصات مسیر پیشنهادی را هم میگوییم و رسما ابلاغ میکنیم که شما از این مسیر از آبهای ایران خارج شوید.
اگر بر ادامه مسیر خود، اصرار داشته باشند بلافاصله با ناوچههای گشتی، دستور تصرف شناور را صادر میکنیم، همانطور که پیش از این نیز کشتیهایی داشتیم که دستور تصرف آن را صادر کردیم.
تصرف کشتی؟ کدام کشتی؟
- ناخدا اشرفی: کشتیای بوده که دستگاههایش را خاموش کرده و جواب ما را نمیداد و این اتفاقا اخیرا افتاده بود؛ ما مشکوک شدیم و ناوچه به سویشان اعزام کردیم. ما، کلا یک شعاری داریم که هر هدف سطحی و هوایی تا شناسایی کامل برای ما دشمن محسوب میشود و چون نتوانستیم آن شناور را شناسایی کنیم و آنها هم هیچ پاسخی به هشدارهای ما نمیدادند، گفتیم شاید دشمن است و قصد انجام اقدام خصمانه دارد.
بلافاصله دو فروند ناوچه گشتی را به سوی شناور اعزام کردیم، شناورهای ما که نزدیکشان شدند رادارهای شناورشان، آلارم (هشدار) داد و دستگاههایشان را روشن کردند و وقتی ازشان پرسیدیم، گفتند که ما همگی داخل موتورخانه مشغول کارهای مربوط به کشتی بودیم.
ما هم برای اینکه راستی آزمایی را انجام دهیم، عملیات تصرف یگان شناور را انجام دادیم و مدارک و همه چیزشان چک شد و دیدیم که برابر استاندارد، تمام مدارک لازم را دارند و گفتههای فرمانده شناور درست بوده است.
اگر کشتیای نظامی بوده و وارد آبهای ما شده و به اخطار شما توجه نکند، چه میکنید؟
- ناخدا اشرفی: کشتیهای نظامی هم همین پروسه را دارند و آنها بسیار محتاطانهتر عمل میکنند و هر کشتی جنگی، سفارت آن کشور در دریاهاست و برخورد با سفارت، قوانین خاص خود را دارد. هر کشتی نظامی واقف به این قضیه هست و ما اولین کاری که میکنیم، به شناور نظامیای که وارد آبهای کشورمان شده اخطار میدهیم و با اقتدار هم اخطار میدهیم.
بعد از اخطار، اگر شرایط اضطراری نباشد، ما سریعا مراتب را به مقامات بالاتر گزارش میدهیم و اگر دستور توقیف آمد، شناور را توقیف میکنیم و اگر در این فاصله، شرایط اضطراری پیش بیاید، دستور برخورد یا توقیف شناور بدون کسب اجازه از مقام بالاتر را هم داریم، چون آبهای سرزمینی و حاکمیت جمهوری اسلامی ایران در مرزهای آبی، خط قرمز ماست.
معمولا برخورد شناورهای نظامی نسبت به اخطارها چیست؟
- ناخدا اشرفی: معمولا تبعیت میکنند، عذرخواهی هم میکنند و میگویند عذر میخواهیم بابت اینکه نیروی ما ناوارد بوده و یا دستگاهمان دچار اختلال شده است و سریع هم منطقه را ترک میکنند.
رهبر معظم انقلاب بر آبادانی سواحل مکران تاکیداتی داشتند و به نظر میرسد، احداث یک پایگاه در منطقه نزدیک به صفر مرزی در پسابندر، خودش باعث رونق آنجا میشود اما آیا غیر از احداث پایگاه، در آنجا کاری برای آبادانی کردهاید؟
- ناخدا اشرفی: سوال بسیار به جایی است، ابتدا اجازه بدهید جملهای از حضرت آقا برایتان بخوانم. ایشان میفرمایند: این نگاه جدید که نگاه به دریایی عمان است به وسیله ارتش جمهوری اسلامی، این میتواند کارهای بزرگی را انجام دهد و برای خود منطقه جنوب شرقی کشور یک موهبت است، یک موهبت الهی.
وقتی آقا این فرمایشات را میکنند و منِ حقیر که سرباز آقا هستم با فرمانده نیروی دریایی دست به دست هم داده و یکسری کارها را انجام دادهایم، ولی ما تازه اول راه هستیم. مثلا منطقه محروم پسابندر، نانوایی نداشت و مردم برای تهیه نان خودشان تا 40-30 کیلومتر آن طرفتر به روستای بریس مراجعه میکردند تا نان تهیه کنند و نانوایی آنجا هم اگر به هر دلیلی خراب میشد، مردم منطقه مجبور بودند 90 کیلومتر آن طرفتر، به چابهار مراجعه کنند ولی الان در داخل پایگاه نیروی دریایی در پسابندر نانوایی مجهزی ساخته شده که دو منظوره است و هم برای مردم منطقه نان یارانهای پخت میکند و هم برای کارکنان و نیروهای حاضر در پایگاه نان میپزد.
این نانوایی در دو نوبت قبل از ظهر و بعد از ظهر، نان پخت میکند و خدا رو شکر مشکل نان مردم منطقه محروم پسابندر را حل کرده است؛ مردم منطقه هم چندین بار بابت احداث نانوایی از ما تشکر کردهاند و ما اعلام کردهایم که سربازان شما هستیم و این حداقل کاری هست که میتوانیم برای شما انجام دهیم.
نکته دیگری که میتوانیم بیان کنیم، این است که منطقه پسابندر تعداد زیادی سکنه روستایی دارد اما دریغ از یک پزشک، پزشکیار یا بهداری. نیروی دریایی ارتش یک بهداری آنجا ساخته و تمام خدمات اعم از ویزیت، آزمایشها، ماما و . . . به صورت کاملا رایگان انجام میشود و اگر نیاز باشد، بیمار را هم با آمبولانس به مراکز دیگر منتقل میکنیم.
قبل از اینکه بهداری نداجا در آن منطقه احداث شود، روستاییان و مردم منطقه پسابندر برای درمان، چه کار میکردند؟
- ناخدا اشرفی: چون در آنجا هیچ درمانگاهی وجود نداشت، اولین درمانگاه و نزدیکترین درمانگاه به آن منطقه، درمانگاه روستای بریس است که 40 کیلومتر با منطقه پسابندر فاصله داشت که البته این درمانگاه درجه 3 بود و حتی آمبولانس هم نداشت ولی حالا با احداث بهداری توسط نیروی دریایی در منطقه پسابندر، ما به صورت شبانه روزی به مردم محروم آن منطقه، خدمات پزشکی و اورژانسی میدهیم.
نظر مردم منطقه نسبت به اقدامات شما چیست؟
- ناخدا اشرفی: خدماتی که نیروی دریایی آنجا ارائه کرده، امید به آینده را افزایش داده و کار را برای مردم منطقه را بسیار راحتتر از قبل کرده است. ما به مردم منطقه گفتهایم که پایگاه به کجاها خواهد رسید و انشالله علاوه بر این امکانات اولیه، چه امکاناتی در آن منطقه مستقر خواهد شد. امید به آینده که آنجا افزایش یافته، آرامش خاصی به منطقه داده است.
شغل اصلی منطقه پسابندر، صیادی است و در آمدشان از راه حلال صیادی به دست میآید و قبل از اینکه نیروی دریایی در آنجا پایگاه احداث کند، بعضا توسط کشورهای همسایه یا بیگانه، مردم منطقه که با قایق برای ماهیگیری به دریا میرفتند، مورد اذیت و آزار شناورهای نظامی بیگانه قرار میگرفتند اما از زمانی که نداجا در آنجا پایگاه دریایی احداث کرده است، تاکنون حتی یک مورد هم آزار و اذیت نداشتهایم.
ما با رادار، موقعیت قایقهای ماهیگیری مردم منطقه را چک میکنیم و اگر ناوچهای از کشورهای دیگر بخواهد به ماهیگیران ایرانی نزدیک شود، بلافاصله ناوچههایمان را برای حمایت از لنجها اعزام میکنیم.
البته آن اوایل که پایگاه احداث شده بود، باز هم شماتتهایی از سوی شناورهای نظامی بیگانه انجام میشد اما وقتی دیدند که ما همواره در پهنه دریا حضور داریم، دیگر این اتفاقات مدتهاست که رخ نمیدهد و این امنیت با حضور نیروی دریایی ایجاد شده است.
مردم منطقه هر مشکلی در دریا داشته باشند، ما کمکشان میکنیم؛ حتی اگر قایقهایششان در دریا خراب شود، ما قایقهای ماهیگیری مردم را هم یدک میکنیم. امروز شرایط منطقه پسابندر با احداث پایگاه نیروی دریایی ارتش به جایی رسیده که مردم منطقه در حال بازگشت به زادگاهشان هستند، یعنی مردم مرزنشینی که زمانی به دلیل عدم وجود امکانات، زادگاهشان را ترک کرده بودند، امروز به دلیل امکاناتی که در منطقه وجود دارد، در حال بازگشت به زادگاه خود هستند.