ورود با رانت و پول به لیست امید؛ این خبر توسط الهه کولایی فعال سیاسی اصلاح‌طلب اعلام شد؛ خبری که اگر در برخی کشورها منتشر می‌شد، پس از انتشار آن بلافاصله موجی از استعفا از فعالیت سیاسی و عذرخواهی را با خود به همراه داشت، اما اکنون در عرصه سیاسی ایران خبری از این دست نیست.
جالب آنکه که یکی از تصمیم‌گیران درباره لیست امید در تهران این خبر را اعلام کرده است. چرایی اعلام این خبر با توجه به حضور الهه کولایی درشورای عالی به‌طور یقین به انگیزه و هدف خاصی صورت گرفته است. از جمله لزوم شفاف شدن هزینه‌های انتخاباتی اصلاح‌طلبان در سراسر کشور و عدم استفاده از رانت به علت وابستگی اشخاص به افراد برای قرارگرفتن در لیست‌های گوناگون برای ورد به عرصه سیاست می‌تواند از جمله انگیزه‌های اعلام این خبر باشد.
وجود «رانت» و «پول» در نبود احزاب قدرتمند
بی‌تردید فعالیت سیاسی هزینه‌بر است؛ هزینه‌های مادی و معنوی که هر فرد نمی‌تواند آن را بپردازد. عضویت در یک حزب نیاز به پرداخت حق عضویت است که این هزینه از جمله هزینه‌های مادی فعالیت سیاسی است. هزینه معنوی فعالیت سیاسی نیز صرف وقت برای حضور درتشکل‌های سیاسی است. پرداخت این هزینه‌ها در ایران چندان مرسوم نیست، چون اساسا فعالیت تشکیلاتی به علت عدم توسعه سیاسی و عدم توجه قانون انتخابات به احزاب وجود ندارد و تنها ائتلاف‌هایی از احزاب متکثر است که در زمان انتخابات با ارائه لیست‌هایی سعی درکنشگری سیاسی در مقابل رقبای خود دارند. به همین جهت هزینه‌هایی انتخاباتی در ایران شفاف نیست و معمولا برخی از افراد شناخته شده مبالغی را به ستاد‌های انتخاباتی می‌پردازند.
همچنین افرادی که در لیست‌های انتخاباتی وارد می‌شوند نیز هزینه‌های را در ستاد‌های انتخاباتی متقبل می‌شوند و از این طریق هزینه‌های انتخاباتی تامین می‌شود. الهه کولایی فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو شورای هماهنگی مجمع زنان اصلاح‌طلب در این مورد به «آنا» اعلام کرده است: «به هر حال افرادی که از امکان مالی و ارتباطات خوبی برخوردارند و چنین امکاناتی برای آنها فراهم است، قطعا نسبت به بقیه افراد شانس بیشتر و بهتری برای حضور در همه لیست‌های انتخاباتی دارند.» وی دربخشی دیگر از سخنان خود اظهار داشت:«همیشه پول و قدرت در حوزه سیاست تاثیرگذار هستند.
برخی کاندیداها از طریق رانت وارد لیست امید شدند و من این مساله را تکذیب نمی‌کنم.» رانت سیاسی به معنی وابستگی نمایندگان لیست امید، حتی بیشتر از «پول» به چشم می‌خورد، زیرا هستند افرادی که به علت وابستگی به مدیران دوران اصلاحات وارد لیست‌های انتخاباتی شدند. این در حالی است که برخی از افراد بودند که استعداد‌های زیادی درمجلس داشتند و به علت عدم سرشناسی سیاسی حتی با وجود سمت‌هایی مانند استاد دانشگاه حقوق و علوم سیاسی در لیست قرار نگرفتند. در این رابطه نیز الهه کولایی«پول» و «رانت» را یکی از ابزارهای مهم برای ورود به سیاست و حضور در لیست‌های انتخاباتی دانست و گفت: پول و رانت و همچنین تلاش برای استفاده از سازوکارهای موثر در نتایج انتخابات، هیچ‌گاه از عرصه رقابت‌ها خارج نشده و نخواهد شد. ضمن اینکه در توسعه یافته‌ترین و پیشرفته‌ترین کشورها نیز شاهد تاثیرگذاری چنین عواملی در انتخابات یا ورود کاندیداها به لیست‌ها هستیم.
رانت و توسعه‌نیافتگی
استفاده از رانت و پول در هر نقطه‌ای از دنیا که توسعه سیاسی وجود نداشته باشد را نمی‌توان منکر شد، ولی حرکت به سوی کار تشکیلاتی و توسعه سیاسی می‌تواند از میزان چنین رانت‌هایی بکاهد. البته در گذشته در میان اصلاح‌طلبان چنین خبرهایی نبود و حتی یکی از احزاب اصرار داشت که کاندیدایی در لیست اصلاح‌طلبان در مجلس ششم نداشته باشد و البته با تاکید سایر احزاب افرادی از آن سازمان در لیست مجلس ششم قرار گرفتند. البته تاکید بر کار تشکیلاتی نباید همراه با استفاده از امکانات باشد، زیرا احزابی در بین اصلاح‌طلبان هستند که هیچ نیروی قوی در میان اعضای آنها وجود ندارد و خروجی آنها نهایتا نمایندگان منزوی در مجلس است، اما به علت داشتن امکاناتی از جمله «چاپخانه» همه ساله در انتخابات‌های گوناگون افرادی را به اجبار درحالتی که وزنه‌ای در انتخابات میان گروه‌های سیاسی ندارند، وارد لیست‌های انتخاباتی اصلاح‌طلبان می‌کنند.
سهم‌خواهی احزاب
بدون شک یکی دیگر از علل به وجود آمدن رانت سیاسی درلیست‌های انتخاباتی سهم خواهی احزاب است. این در حالی است که هستند احزاب اصلاح‌طلبی که به این نتیجه رسیده‌اند که نباید به سوی سهم خواهی از لیست‌های انتخاباتی حرکت کرد و کار تشکیلاتی را به سهم‌خواهی از لیست‌های انتخاباتی ترجیح داد، بلکه باید بیشتر در جهت ایجاد توسعه سیاسی و رشد فرهنگ کار جمعی و تشکیلاتی حرکت کرد، زیرا در صورت پذیرفته شدن این مورد از سوی مردم آنگاه احزاب باید در عرصه کنش سیاسی حضور داشته باشند و در نتیجه به آرامی پدیده‌هایی همچون استفاده از رانت و پول برای قرار گرفتن در لیست‌های انتخاباتی به امری منفی تبدیل می‌شود و مردم نیز به سوی رای دادن به لیست احزاب در انتخابات‌های گوناگون حرکت خواهند کرد. اگر به این سمت حرکت کنیم در آینده به جای وجود افراد رانتی در مجلس شاهد شایسته‌سالاری وحضور نمایندگان قوی‌تر در مجلس خواهیم بود.
