تانک مرکاوا به معنای ارابه تانک اصلی میدان نبرد اسرائیلی است. طراحی این تانک از سال ۱۹۷۳ آغاز و اولین مدل آن در سال ۱۹۷۸ وارد فعالیت رسمی در ارتش این رژیم شد. مرکاوا تنها مورد استفاده ارتش رژیم صهیونیستی است و به هیچ کشوری صادر نشده‌است. قابلیت تعمیر سریع، بقاپذیری، به‌صرفه بودن به لحاظ هزینه و عملکرد مناسب خارج از جاده از مهمترین مواردی هستند که در طراحی این تانک مد نظر قرار گرفته‌اند.
در طراحی مرکاوا اهمیت بسیار بالایی برای حفظ جان سرنشینان در نظر گرفته شده‌است. ویژگی منحصربه‌فرد این تانک قرار گرفتن موتور در قسمت جلو است(در تمام تانک‌های دیگر موتور در عقب تانک قرار دارد). ضمن اینکه برجک تانک در مقایسه به تانک‌های دیگر عقب‌تر قرار گرفته‌است.
این طرح‌بندی برای افزایش حفاظت از سرنشینان به ویژه راننده اتخاذ شده چرا که معمولا قسمت جلوی تانک در خطر اصابت قرار دارد. همچنین فضای بیشتری در عقب تانک وجود دارد و مسیر ورود و خروج از درهای پشتی است که این باعث میشود تا تانک امکان حمل سربازان اضافی را داشته و ورود و خروج سرنشینان زیر آتش دشمن به شکل ایمن‌تری انجام شود. برای این منظور علاوه بر زره بسیار پیچیده، موتور تانک در قسمت جلو قرار گرفته که باعث افزایش حفاظت از سرنشینان تانک میشود.
این تانک در ۴ ورژن اصلی ساخته شده‌است. آخرین ورژن که مارک ۴ نام دارد، از سال ۲۰۰۴ وارد خط تولید شده‌است. تا سال ۲۰۱۲ حدود ۲ هزار دستگاه از تمام مدل‌های ساخته شده و سفارش تولید ۳۰۰ دستگاه دیگر هم داده شده‌است. از شاسی مرکاوا برای ساخت چند نوع خودرو زره‌پوش دیگر از جمله آمبولانس زره‌پوش، نفربر زره‌پوش، خودرو زرهی بازیابی و هویتزر خودکششی ۱۵ م‌م هم استفاده شده است.
مهمترین ویژگی مرکاوا اهمیت بسیار زیاد حفاظت از جان خدمه تانک در طراحی آن است. قرار گرفتن موتور تانک در جلو برخلاف تانک‌های دیگر که اغلب موتور آنها در قسمت عقب جای دارد یکی از دلایل امنیت سرنشینان تانک است. وجود یک خمپاره‌انداز ۶۰ میلیمتری در داخل تانک از ویژگی‌های منحصربه‌فرد مرکاوا است. این خمپاره برای حمله به اهدافی که در پشت ساختمان یا تپه قرار گرفته‌اند به کار می‌رود.
ویژگی‌های مرکاوا
کشور سازنده: اسراییل
کمپانی سازنده: MANTAK
وزن: 63 تن در مدل های Mark I و Mark II///65 تن در مدل های Mark III و Mark IV
درازا: 8.30 متر در مدل های Mark I و Mark II با حساب لوله توپ و 7.45 متر بدون حساب لوله///9.04 متر در مدل های Mark III و Mark IV با حساب لوله توپ و 7.60 متر بدون حساب لوله.
پهنا: 3.70 متر در مدل های Mark I و Mark II///3.72 متر در مدل های Mark III و Mark IV
بلندی: 2.65 متر در مدل های Mark I و Mark II///2.66 متر در مدل های Mark III و Mark IV
مدل‌های ۱ و ۲ این تانک از توپ ۱۰۵ میلیمتری ال۷ استفاده می‌کردند، اما مدل ۳ و ۴ از توپ ۱۲۰ میلیمتری برخوردارند. حداکثر سرعت مدل ۴ آخرین مدل این تانک در جاده ۶۴ کیلومتر در ساعت، قدرت موتور دیزلی آن ۱۵۰۰ اسب بخار، وزن آن حدود ۶۵ تن، ظرفیت سوخت آن ۱۴۰۰ لیتر، و برد عملیاتی آن ۵۰۰ کیلومتر است.
مرکاوا به طور گسترده‌ای در طول جنگ لبنان سال ۱۹۸۲ استفاده شد. مرکاوا در این جنگ عملکرد بهتری نسبت به تانک‌های سوریه‌ای (عموماً تی-۶۲) داشت و در حد بسیار زیادی ثابت کرد که ایمنی بالایی نسبت به سلاح‌های ضدتانکی چون ای‌تی-۳ سگر و آرپی‌جی-۷ دارد که این یک بهبود قابل توجه نسبت به بهترین تانک آن زمان اسراییل یعنی سنچوریون محسوب می‌شد.گفتنی است ۳۴ مرکاوا در این جنگ نابود شد. در فوریه ۲۰۰۲ یک مرکاوا-۳ نزدیکی نصاریم در نوار غزه به وسیله یک بمب کنارجاده‌ای نابود شد و هر چهار خدمه آن کشته شدند. این اولین تانک اسرائیلی بود که در انتفاضه دوم نابود می‌شد. تانک دوم یک مرکاوا-۲ یا۳ بود که در همان محل یک ماه بعد نابود شد و سه خدمه آن کشته شدند. تانک سوم هم یک مرکاوا مدل ۲ یا۳ بود که در نزدیکی تقاطع کیسوفیم نابود شد و یک نفر کشته و دو نفر زخمی به جا ماند.
در طول جنگ ۲۰۰۶ لبنان ۵ تانک مرکاوا از بین رفتند. فقط تعدادی از تانک‌های مرکاوا-۴ در طول جنگ استفاده شد، چون آنها به تازگی وارد خدمت شده بودند. در این جنگ حزب‌الله بیشتر از هزار موشک ضدتانک علیه تانکها و تجهیزات و نفرات پیاده اسرائیلی استفاده کرد.[۶]. موشکهای ضد تانک مسئول ۴۵ درصد خسارات به تانکها و وسایل زرهی اسرائیلی بودند و [۷]. خدمه تانک با این موشکها کشته شدند.[۸] حزب الله در طول جنگ از موشکهای پیشرفته روسی ای‌تی-۵ کنکورس، ای‌تی-۱۳ متیس، ای‌تی-۱۴ کورنت و آرپی‌جی-۲۹ استفاده کرد. یک خدمه مرکاوا-۴ دیگر زمانی که تانک روی یک بمب کنارجاده‌ای رفت، کشته شد. زیر این تانک یک زره اضافی v شکل نصب شده بود و همین باعث شد که فقط ۱ نفر از ۷ نفر درون تانک (۴خدمه و ۳ سرباز) کشته شود. در کل ۵۰ تانک مرکاوا در طول این جنگ آسیب دیدند که ۸ عدد از آنها در میدان جنگ باقی ماندند. ۱۶ تانک به وسیله موشکهای ضدتانک و ۶ عدد به وسیله بمب کنار جاده‌ای آسیب دیدند و غیر قابل استفاده شدند.
جنگ افزارها مرکاوا
یک توپ 105 میلیمتری خان دار Royal Ordnance L7 ساخت انگلیس که با نام L52 M68 نیز شاخته میشود با توانایی شلیک موشک های ضدتانک LAHAT در مدل های Mark I و Mark II و 2 تا 3 تیربار 7.62 میلیمتری 12 نارنجک انداز و یک خمپاره انداز 60 میلیمتری که در مدل Mark I در خارج از تانک و در مدل Mark II داخل تانک است.
یک توپ 120 میلیمتری بدون خان MG251 ساخت IMI اسراییل با توانایی شلیک موشک های ضدتانک LAHAT در مدل Mark III و 3 تیربار 7.62 میلیمتری و 12 نارنجک انداز و و یک خمپاره انداز 60 میلیمتری که Mark II داخل تانک است.
یک توپ 120 میلیمتری بدون خان MG253 ساخت IMI اسراییل با توانایی شلیک موشک های ضدتانک LAHAT در مدل Mark IV.
یک تیربار سنگین 12.7 میلیمتری M2 Browning .50 و 2 تیربار 7.62 میلیمتری و 12 نارنجک انداز و و یک خمپاره انداز 60 میلیمتری که Mark IV داخل تانک است.
بعد از جنگ 33روزه بعضی از کارشناسان گفتند که مرکاوا در مقابل موشکهای پیشرفته بسیار آسیب‌پذیر است؛ اما برخی دیگر معتقدند که در این مورد اغراق شده است.
در سال 1967 پس از جنگ شش روزه اسراییل با عرب ها،یا جنگ ماه جون و تحریم اسراییل توسط فرانسه، وزارت دفاع اسراییل قراردادی مبنی بر همکاری و مشارکت با انگلستان در ساخت تانک Chieftain را به امضا رساند. اما در سال 1969، انگلستان این قرارداد را لغو کرد و اسراییل را از این پروژه کنار گذاشت. این کار اسراییل را متوجه این نکته کرد که به منظور تامین جنگ افزار هایش نمی‌تواند به کمک دیگر کشورها تکیه کند، در نتیجه با استفاده بهینه از نیروهای داخلی، مصصم به ساخت یک تانک جنگی که عملا یکی از مخرب‌ترین جنگ افزارهای نظامی به شمار می‌رود، شد.
شش سال بعد از جنگ اول اسراییل با اعراب، جنگ Yom Kippur که جنگ رمضان، جنگ اکتبر یا جنگ 1973 اعراب و اسراییل نیز نامیده میشود رخ داد. Yom Kippur جنگی بود که با اتحاد کشورهای عربی به رهبری مصر و سوریه و با مشارکت عراق و اردن و با پشتیبانی شوروی، کره شمالی، عربستان سعودی، پاکستان، تونس، الجزایر، لیبی، مراکش، کوبا و فلسطین،برای مقابله با کشور اسراییل در گرفت. این جنگ که در واقع نوعی پاسخ به جنگ شش روزه بود، در تعطیلات Yom Kippur یهودیان آغاز شد و بیست روز به طول انجامید و در نهایت نیز به آتش‌بس رسید.
رویایی که بر باد رفت
مهمترین ویژگی مرکاوا اهمیت بسیار زیاد حفاظت از جان خدمه تانک در طراحی آن است. با این حال در جنگ سال ۲۰۰۶ اسرائیل با حزب‌الله لبنان تعداد زیادی از تلفات اسرائیلی‌ها از میان سرنشینان تانک‌های مرکاوا بود که موجب غافلگیری تحلیلگران شد. در این نبرد حزب‌الله برخی از مدرن‌ترین سلاح‌های ضدتانک روسی همچون ای‌تی-۱۳ متیس (AT-13 Metis)، مدل پیشرفته موشک ضدتانک معروف ای‌تی-۳ سگر، آرپی‌جی-۲۹، و موشک هدایت لیزری ای‌تی-۱۴ کورنت را علیه تانک‌های اسرائیلی به کار برد که به ۵۰ مرکاوا آسیب رسانده و موجب مرگ ۳۰ سرباز و افسر و زخمی شدن ۱۰۰ نفر دیگر شد. البته ناگفته نماند که بخش عمده‌ای از تلفات اسرائیل در تانک‌های مرکاوا نیز مربوط به مدل مارک 2 این تانک است و مدل‌های مارک 3 و مارک 4 آن تلفات انسانی زیادی نداشتند. به خصوص مدل مارک 4 آن که تقریبا هیچ تلفات قابل ذکری نداشت.
درجنگ 33روزه حزب الله با اسرائیل تانک مرکاوا به صورت عمده مورد استفاده قرار گرفت که ازاین تانک به عنوان یکی از دیپلماسی‌های نظامی پیروزی بخش درجنگ به حساب می‌آمد. زمانی که موشکهای حزب‌الله به سمت اسرائیل هدف رفت، چراغ مخزن پارک تانک مرکاوا روشن شد و با شکست‌هایی که در جنوب لبنان توسط نیروهای چریکی حزب‌الله به نیروهای اسرائیل وارد شد، استارت حرکت این تانک خورده شد. همه جنگ‌شناسان این تانک را خاتم جنگ معرفی کردند و کار را دیگر تمام شده دانستند. حزب‌الله بهترین راه را برای مواجه با تانک مرکاوا مواجه‌های مستقیم و جنگ صف‌دار انتخاب کرد که باسلاح‌هایی که دارد این تانک را منفجر یا ناکارآمد کند. ازاین رو راکت‌ها بهترین تهدید برای این تانکها شدند و راکت‌های دو زمانه علاوه بر دراگانوف‌های حزب الله کابوسی برای این تانک شد.
تانک‌های مرکاوا با اقتدار هرچه تمام تر وارد خاک جنوبی لبنان شدند و همه آماده این بودند که تانک مرکاوا باز هم عملیات خون‌بارانه خود را آغاز کند و به قدرت آبرامرزها وT90ها دهن کجی کرده و بار دیگر سرور تانک‌های جهان باشد. اما این بار مثل این که نوبت مانور دراگانوف‌ها و توفان‌های حزب‌الله بود که خودنمایی کنند. راکت‌های توفان به سمت تانک‌های مرکاوا نشانه رفتند، اسرائیلی‌ها راحت از این بابت که تانک مرکاواست، و لبنان ترسان از این که تانک اسرائیل مرکاوا است.
کشتارگاه در انتظار مرکاوا
تانک وارد کشتارگاه شد.(محلی که بین دو کمین یا بیشتر که برای نابودی نفر و زره درنظر گرفته میشود،کشتارگاه می‌گویند. باید اولین تانک مورد هدف قرار می‌گرفت تا حرکت سایر به صورت معکوس باشد و قدرت مانوری تانک کمتر شود. اولین تانک مرکاوا با توفان‌های حزب الله مورد هدف قرارگرفت. صدای بسیار مهلکی به گوش رسید. تانک مرکاوا اوراق شده بود، این اولین باری بود که تانک مرکاوا به این روز افتاده بود. باردیگر تانکی دیگر و بازهم انهدام عالی و بازهم ضربه کاری دیگر و بازهم خسارت برای اسرائیل.
