وبسایت گلوبالیست در مطلبی نوشت: همکاری هسته‌ای چین با ایران یک داستان قدیمی است. این کشور در سال 1991 به صورت مخفیانه به صادرات اورانیوم طبیعی به ایران پرداخت که از سوی ایران برای آزمایشات اولیه مربوط به فرایند تبدیل اورانیوم مورد استفاده قرار گرفت.
علاوه بر این، چین در سال 1992 قرارداد فروش یک راکتور آب سبک و یک راکتور تحقیقاتی بزرگ با قابلیت تولید پلوتونیم را با ایران به امضا رساند و ایران سالها بعد تعدادی راکتور تحقیقاتی کوچک و تجهیزات غنی‌سازی لیزری را نیز از این کشور خریداری کرد.
با وجود آنکه چین طی سالهای بعد با افزایش فشار آمریکا روابط هسته‌ای خود را با ایران قطع کرد، ایران همچنان توانست با کمک این کشور برنامه هسته‌ای خود را توسعه دهد. بنابراین، می‌توان گفت که چین در طول این سالها و به رغم تحریم‌های بین‌المللی، همواره در کنار دوست خود ایستاده است تا این کشور بتواند از تنگنای تحریمها عبور کند. این نکته‌ای است که حسن روحانی – رئیس جمهور ایران – نیز در یکی از سخنرانی‌های اخیر خود به آن اشاره کرد.
اکنون با حصول توافق هسته‌ای میان ایران و غرب و لغو تدریجی تحریمها، چین به ایران به چشم یک بازار بزرگ منطقه‌ای نگاه می‌کند. روحانی در سفر اخیر رئیس جمهور چین به ایران اعلام کرد که پکن و تهران برقراری روابط اقتصادی جدیدی را به ارزش تقریبی 600 میلیارد دلار در دستور کار دارند و همکاری این دو کشور در زمینه انرژی صلح‌آمیز هسته‌ای شاید مهمترین بخش این دستور کار باشد؛ همچنانکه علی اکبر صالحی – رئیس سازمان انرژی اتمی ایران – نیز چندی پیش از قصد تهران برای کمک گرفتن از چین برای بازطراحی تاسیسات هسته‌ای اراک خبر داد.
به موجب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، کشورهای 1 + 5 شامل انگلیس، چین، فرانسه، روسیه، آمریکا و آلمان اجازه دارند به ایران برای توسعه برنامه هسته‌ای غیرنظامی آن کمک کنند. به همین دلیل، از زمان نهایی شدن برجام، روسیه و چین رقابت شدیدی را برای بهره‌برداری از این فرصت اقتصادی بزرگ و افزایش سهم خود در بازار انرژی هسته‌ای ایران آغاز کرده‌اند.
برای ایران این همکاری فرصت خوبی است تا بتواند پس از وقفه‌های اخیر مجددا به توسعه برنامه هسته‌ای خود بپردازد. با لغو تمامی تحریمها بر ضد ایران و رشد مجدد اقتصاد این کشور، نیاز تهران به انرژی از جمله انرژی هسته‌ای نیز افزایش خواهد یافت و چین مایل است بیشترین سهم را در پاسخگویی به این نیاز داشته باشد.
رقیب آسیایی چین یعنی ژاپن نیز به دنبال تقویت همکاری‌های هسته‌ای خود با ایران است و به همین دلیل، چین با نزدیکی بیشتر به ایران می‌کوشد تا از تعرض ژاپن به منافع اقتصادی خود در بازار ایران جلوگیری کند؛ هرچند با توجه به منافع سیاسی و دیپلماتیک بیشتر چین برای ایران، بعید است تهران همکاری هسته‌ای با ژاپن را به همکاری هسته‌ای با چین ترجیح دهد.
چین به خوبی از پتانسیل بالای بازار انرژی هسته‌ای در غرب آسیا آگاه است و همکاری با ایران می‌تواند زمینه نفوذ بیشتر آن را به این بازار فراهم کند. در حال حاضر، برخی کشورهای خاورمیانه از جمله اردن که به دنبال توسعه فعالیت‌های هسته‌ای خود هستند، با چین وارد همکاری شده‌اند.
چین حتی در عین اینکه روابط هسته‌ای نزدیکی با ایران دارد، با رقیب آن یعنی عربستان نیز همکاری‌هایی را برای توسعه برنامه هسته‌ای ریاض آغاز کرده است. این مسئله نشان می‌دهد چین که طی سالهای اخیر در زمینه انرژی هسته‌ای از یک مشتری صرف به یک عرضه‌کننده بزرگ تبدیل شده است، از هیچ فرصتی برای افزایش سهم خود در بازار انرژی هسته‌ای خاورمیانه چشم‌پوشی نمی‌کند.
