انتخابات مجلس دهم اگرچه در تاریخ هفتم اسفند 94 برگزار شد اما رقابت ها و ائتلاف ها از ماه ها قبل، آغاز شده بود. محمدرضا عارف از جمله افرادی بود که می توان گفت زودتر از همه تبلیغات انتخاباتی خود را کلید زد. وی پس از انصراف از رقابت های انتخاباتی سال 92 و انتخاب حسن روحانی به عنوان رئیس دولت یازدهم، خود را برای رفتن به مجلس شورای اسلامی آماده کرد و اکثر اصلاح طلبان از همان ایام، عارف را رئیس مجلس دهم می دانستند.
این شخصیت سیاسی، خود نیز بی رغبت به این موضوع نبود و با تشکیل بنیاد امید ایرانیان در تابستان سال 92 تلاش کرد تا میان اصلاح طلبان نوعی اجماع بر سر ریاست خود در مجلس دهم به وجود بیاورد. سران اصلاحات نیز تمایل خود را نسبت به این مساله پنهان نکردند و رئیس دولت اصلاحات از جمله حامیان ریاست عارف بر مجلس دهم بود.
با برگزاری انتخابات سال گذشته و پیروزی لیست امید در تهران و انتخاب عارف به عنوان نفر اول شهر تهران، این گمان بیش از پیش قوت گرفت که عارف پاداش انصراف در سال 92 را در مجلس دهم خواهد گرفت و با حمایت و تایید اکثریت اصلاح طلبان، وی به زودی بر کرسی ریاست مجلس خواهد نشست.
اینک اما با نزدیک شدن به تاریخ آغاز به کار خانه ملت در دوره جدید، خبرهایی خلاف آن گمانه زنی ها به گوش می رسد. هرچند اصلاح طلبان علنا حرفی از عدم تمایل به ریاست عارف در مجلس نمی زنند اما خبرهای موثق حاکی از آن است که بسیاری از اصلاح طلبان و طیف دولت، حامی ریاست علی لاریجانی در مجلس هستند و معتقدند که محمدرضا عارف نه تنها شانسی برای رسیدن به این جایگاه ندارد که شایستگی کافی را هم ندارد .
دیدگاه مثبت اصلاح طلبان و دولت یازدهم درباره ریاست لاریجانی بر مجلس اگرچه به طور رسمی اعلام نمی شود و اصلاح طلبان در ظاهر، خود را حامی ریاست عارف می دانند اما این ظاهرسازی به قدری تصنعی بوده که همه از آن باخبر شده اند و کار به جایی رسیده که حتی عارف هم طی روزهای اخیر در مصاحبه ای گفت: «می دانستیم برخی افراد لیست امید به ریاست رقیب رای می‌دهند.»
برخی اخبار هم حکایت از آن دارد که اکثر نمایندگان در مجلس دهم حامی ریاست لاریجانی هستند و شنیده هایی نیز به گوش می رسد مبنی بر اینکه اتاق فکر اصلاحات برای جلوگیری از شکست اصلاحات در مجلس، به این نتیجه رسیده که عارف نباید کاندید ریاست مجلس شود و اگر وارد رقابت با لاریجانی شود قطعا شکست خواهد خورد و این موضوع برای اصلاح طلبان در مجلس که تا امروز مدعی پیروزی در انتخابات بوده اند و خود را صاحب اکثریت کرسی های مجلس دانسته اند، شکست سنگینی محسوب خواهد شد.
از سوی دیگر اما برخی تحلیلگران معتقدند اگر عارف از رقابت بر سر ریاست مجلس دهم انصراف دهد، این به معنی پذیرش شکست و فرار است و عارف نباید طوری رفتار کند که نشانه ترس از آینده باشد. عارف هم خود به خوبی می داند که در این شرایط جنگیدن بهترین راه است و اگر بر سر کرسی ریاست مجلس نجنگد، کارنامه و موقعیتش در همان وضعیت سابق تثبیت شده و همیشه سیاستمدار فداکار باقی می ماند.
اگر عارف کناره گیری کند، هیچ چیز مهمی نصیبش نمی شود. دو سه ماه دیگر رقابت های تبلیغاتی برای انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم در ایران کلید می خورد، پای مصلحت های بزرگ تر به میان می آید و دوباره عارف در فضای سیاست و انتخابات محو می شود. در این شرایط، تصمیم او برای کناره نگرفتن از میدان رقابت با علی لاریجانی درست ترین تصمیم است. او در شرایط کنونی چیزی برای از دست دادن ندارد و هیچ بعید نیست که در صورت انصراف، مهر خیانت به آراء رای دهندگان بر پیشانی وی حکاکی شود. عارف اگر بایستد و بجنگد و با اختلاف چند رای به علی لاریجانی ببازد، خیلی بهتر است از وضعیتی که لاریجانی با 80 درصد آرای مجلس، رییس شود. به نظر می رسد در شرایط موجود، این درست ترین تصمیم باشد و اصلاح طلبان باید اجازه بدهند عارف هم به یک جایگاهی برسد، حداقل برای خودش.
با وجود این تحلیل ها اما عارف این روزها با یک مشکل بزرگ و دوراهی سخت مواجه است؛ مشکل بزرگ از این جهت که نمی تواند نظر اصلاح طلبان و طیف دولت را برای ریاست خود در مجلس دهم جلب کند و می داند که آنها برخلاف حرف های حمایت آمیز، در عمل حامی ریاست لاریجانی در مجلس هستند و حتی بسیاری از افراد لیست امید در مجلس شورای اسلامی به ریاست رقیب رای می دهند.
و اما دو راهی از این بابت که عارف از یک سو می داند اگر وارد رقابت با لاریجانی شود، شکست برایش قطعی است و این مصیبت بزرگی می شود برای فراکسیون امید در مجلس و اصلاح طلبان خارج از مجلس و بدنه اجتماعی اصلاحات. از سوی دیگر عارف این را هم می داند که اگر باز هم انصراف دهد و گود رقابت را ترک کند، همه او را به فرار و ترس از شکست و خیانت به رای مردم محکوم می کنند.
هر چند که عارف در هر کدام از این دو مسیر سخت قدم بگذارد، نوعی بندبازی سیاسی را آغاز کرده اما انتخاب غلط نفر اول لیست امید در تهران، ممکن است غروب امید در جریان اصلاحات را رقم بزند و بسیاری از کسانی که در 7 اسفند پای صندوق های رای حاضر شدند، باخت اصلاحات از کاندیدای اصولگرای مجلس را ناشی از عملکرد اشتباه عارف بدانند. هرچند که جریان اصلاحات از هم اکنون باخت بر سر ریاست مجلس دهم را پذیرفته و «انصراف عارف به منزله شکست» را به «حضور کاندیدای اصلاحات و سرانجام، شکست» ترجیح می دهد.
پیغام رئیس دولت اصلاحات به عارف
بر همین اساس در جلسه ای که عارف با رئیس دولت اصلاحات داشته، او هم که این روزها اوضاعی آشفته تر از عارف پیدا کرده یک سری نکات در مورد وضعیت مجلس به وی گفته و تاکید کرده است: "مسئله اصلی در مجلس، مسئله رئیس یا هیئت رئیسه نیست؛ مسئله اصلی در مجلس مسئله اکثریت واقعی داشتن در مجلس است که از طریق آن بتوانیم طرحهای مدنظر خودمان را تبدیل به قانون بکنیم. شما باید تلاش کنید که در مجلس تبدیل به یک شخصیت مرجع بشوید که حتی آقای لاریجانی هم به شما پناه بیاورد و این امکان پذیر نخواهد بود مگر این که ارتباط خود را با جریان اصلاحات در بیرون از مجلس تقویت کنید. لاریجانی تنها زمانی شما را جدی خواهد گرفت که بداند شما نماینده اصلاحات در مجلس هستید در غیر این صورت شخصیت آقای لاریجانی طوری است که شما را جدی نخواهد گرفت و شما به تدریج حذف خواهید شد."
خاتمی همچنین به عارف تاکید کرده است: "در کمیسیونهای مجلس فقط کمیسیون امنیت ملی و اصل 90 مهم است، بقیه کمیسیونها اهمیتی ندارند. کمیسیون امنیت ملی به این دلیل مهم است که از مسائل مهم مطلع میشود و کمیسیون اصل 90 هم تنها کمیسیون مجلس است که قدرت اجرایی دارد. توصیه میکنم شما شخصاً ریاست کمیسیون اصل 90 را بر عهده بگیرید. چون کمیسیون اصل 90 در مجلس نهادی است که حتی میتواند زیرمجموعههای رهبری را هم بازرسی کند. ارتباط خود را با مردم تهران حفظ و در مناطق مختلف تهران دفترهای مختلفی افتتاح کنید و روزها و ساعتهای معینی را بروید در این دفاتر مستقر شوید و بگذارید مردم بیایند با شما صحبت کنند.
شما به عنوان رئیس فراکسیون امید باید جلسات مستمر با رئیس جمهور داشته باشید و من این را هماهنگ میکنم. آقای روحانی هم علاقه مند است. بعضی میخواهند بین شما و آقای روحانی شکاف وجود داشته باشد. اگر این شکاف ایجاد بشود فراکسیون امید در مجلس فشل خواهد شد."
با این اوصاف باید منتظر ماند و شاهد تصمیمات سیاسی جریان اصلاحات بود. تا چند روز دیگر که مجلس دهم تشکیل می شود، محمدرضا عارف برای انجام هر تصمیمی فرصت دارد؛ تصمیمی که ممکن است سرنوشت سیاسی عارف را رقم بزند و فرصت های آینده را برای او روشن یا تاریک کند.
