«دوز رقابت لاریجانی و عارف بالاست» این بخشی از اظهارات عبدالرضا هاشم‌زائی مسن‌ترین نماینده مجلس دهم است، وی یکی از اعضای فراکسیون امید است که در نخستین جلسه مجلس دهم، رئیس سِنی مجلس خواهد بود. به اذعان خود، 30 الی 40 سال است که کار سیاسی می‌کند. هاشم زائی پیش‌تر، از اعضای حزب کارگزاران بوده و نمایندگی در مجلس دوم را در کارنامه کاری خود دارد. محمدجواد ظریف را قهرمان ملی می‌داند و از تعریف و تملق بیجا دروی می‌کند. در یکی از روزهای صحن علنی مجلس برای انجام مصاحبه‌ای با یک رسانه‌ی تصویری به مجلس آمده و پس از انجام مصاحبه خود در محل اسکان خبرنگاران، با ما به گفتگو می‌نشیند که در ادامه آن را می‌خوانید:
صدای سوم؛ مستقلین مستقل
به عنوان مطلع گفتگو ارزیابی شما از ترکیب مجلس دهم چیست؟
هاشم‌زائی: به نظر بنده سه فراکسیون در مجلس دهم شکل می‌گیرد که شامل فراکسیون اصلاح‌طلبان، اعتدالیون و طرفداران دولت در قالب یک فراکسیون، فراکسیون فراگیر اصولگرایان و فراکسیون مستقلین.
تشکیل فراکسیون مستقلین در مجلس دهم چقدر جدی است؟
هاشم‌زائی: طی مذاکراتی که بنده با برخی از مستقلین مجلس دهم داشتم متوجه شدم مستقلین تصمیم جدی برای تشکیل فراکسیون متبوع خود در مجلس دارند تا از این طریق در مسائل اساسی مجلس تاثیرگذار باشند.
به نظر شما آیا فراکسیون سوم یعنی فراکسیون مستقلین حداکثر نیروها را به درون خود جذب خواهد کرد یا خیر؟
هاشم‌زائی: خیر. اما با حداقل نیروهای خود می‌تواند تاثیرگذار باشد البته این امر مستلزم این است که این فراکسیون مستقل فکر کند. همچنین بنده معتقدم حتی ممکن است برخی گرایشاتی از جمله اصلاح‌طلبی و اصولگرایی به این فراکسیون جذب شوند.
"«رهروانی‌ها» مدیون لیست امیدند"
همانطور که مستحضرید برخی از افرادی بودند که از فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت به لیست امید پیوستند اما امروز گویا تصمیمی مبنی بر جدایی از ائتلاف امید و پیوستن به سایر فراکسیون‌ها دارند، تحلیل شما از این رفتار چیست؟
هاشم‌زائی: این افراد انگشت‌شمارند. بنده شخصا معتقدم اگر بخواهیم بینی و بین‌الله مسائل را در نظر بگیریم باید بگوییم هر شخصی که در لیست امید قرار می‌گرفت، می توانست رای لازم را کسب کند، بنابراین این لیست بود که مردم به آن اعتماد داشتند و این افراد به نوعی مدیون حضور در لیست هستند. نهایتا بنده اگر به جای آنها باشم دین خود را به فراکسیون امید ادا خواهم کرد.
به چه نحوی؟
هاشم‌زائی: به نحوی که جذب فراکسیون شوم و اهداف این فراکسیون را پیگیری کنم. البته ما نمی‌توانیم به دوستان خط بدهیم که چه کنند و چه نکنند و این موارد در حد یک خواهش است.
اگر با روشی که شما عنوان کرده‌اید حرکت نکند آیا این افراد عهدشکنی کرده‌اند؟
هاشم‌زائی: بنده اسم این رفتار را عهدشکنی نمی‌گذارم چرا که ما شعار اعتدال داده‌ایم و به آن پایبند خواهیم بود، البته دیده و شنیده شده که این افراد اذعان داشتند که میثاق‌نامه اصلاح‌طلبان را امضا نکرده‌اند.
و دیگر هیچ ...
پس اگر این افراد در فراکسیون دیگری باشند برای اصلاح‌طلبان مهم نخواهند بود؟
هاشم‌زائی: بله. به نظر بنده نباید اصلاح‌طلبان به این مسئله که خیلی هم چالش برانگیز و حائز اهمیت نیست دامن بزنند.
فرم «امید»
مقداری هم به موضوع وزن کشی‌های سیاسی بپردازیم، آیا فراکسیون امید در جذب نیروهای مستقل تاکنون موفق عمل کرده است؟
هاشم‌زائی: باید بگویم برای حضور افراد در فراکسیون امید، ما در روز نخست تشکیل این فراکسیون فرمی را در اختیار نمایندگان قرار دادیم تا این فرم را پر کنند.
این فرم، فرم عضویت در فراکسیون امید بود؟
هاشم‌زائی: اسم آن را فرم عضویت در فراکسیون نگذارید.
خب پس چه فرمی بود؟
هاشم‌زائی: این فرم جهت حضور افراد در جلسه نخست فراکسیون بود. طبق آمار اولیه ما 135 نفر در جلسه فراکسیون حضور یافتند که بعد این 135 نفر به 156 نفر افزایش یافت و دو نفر هم در ساعات پایانی به این جلسه اضافه شدند و فرم مدنظر را پر کردند که نهایتا اعضای کل آن جلسه به 158 تن رسید.
به نظر شما ممکن است این 158 نفر تماما به ریاست عارف در مجلس رأی دهند؟
هاشم‌زائی: ممکن است این مسئله پیش نیاید و یا ممکن است حتی 10 نفر هم به این 158 نفر اضافه شوند و به آقای عارف رأی دهند البته هنوز چیزی مشخص نیست و باید منتظر روزهای بعدی ماند.
دوز رقابت
مقداری هم به موضوع ریاست مجلس دهم بپردازیم پیش‌بینی شما از رقابت لاریجانی و عارف برای تکیه بر ریاست مجلس دهم چیست؟
هاشم‌زائی: باید منتظر روزهای آینده بود چراکه روزهای آینده مشخص می کند که رقابت به چه میزان تنگاتنگ می‌شود.
200 رای محال !
آیا دوز رقابت لاریجانی و عارف بالا است؟
هاشم‌زائی: معتقدم رقابت لاریجانی و عارف بسیار تنگاتنگ است و خواهیم دید که اختلاف رای این دو نامزد برای ریاست مجلس هفت الی هشت رای خواهد بود و این طور نیست که یکی از آقایان بتواند به راحتی دویست رای را از آن خود کند.
کسی به نفع کسی کنار نمی‌رود
آقای عارف اخیرا مطرح کردند"در عین حال وقتی برای پستی دو یا سه نفر کاندیدا باشند قطعا با پیگیری ساز و کاری به یک نفر خواهند رسید که این سازوکار می‌تواند تفاهم، رای گیری یا ریش سفیدی باشد." به نظر شما رقابت بر سر ریاست مجلس به ریش‌سفیدی می‌کشد؟
هاشم‌زائی: من این گزینه را قبول ندارم ،البته بنده معتقد به ریش‌سفیدی و تعامل بر سر هیئت رئیسه مجلس و کمیسیون‌های تخصصی آن هستم، اما یک نفر در جایگاه ریاست مجلس می‌نشیند و بدون تعارف باید گفت؛ امکانی که درخواستی شود تا از آن طریق یک نفر به نفع دیگری کنار رود در حد صفر است. چرا که یک درصد هم احتمال نمی‌دهم این دو نامزد برای ریاست مجلس به نفع هم کنار رود.
پیشنهاد بی شرمانه !
اخیرا آقای مطهری پیشنهادی را مطرح کردند و گفته‌اند یکی از دو گزینه عارف و لاریجانی رئیس مجلس شود و دیگری رئیس فراکسیون اکثریت مجلس باشد اما نامزدها گویا این مسئله را نپذیرفتند نظرتان درباره چنین سازوکاری چیست؟
هاشم‌زائی: به نظر بنده این پیشنهاد در موضوعات سیاسی قابل قبول نیست مگر این که اشرافیت یکی از فراکسیون‌ها بر فراکسیون دیگر مجلس دهم بچربد و تقریبا 65 درصد نمایندگان در آن فراکسیون حضور داشته باشند اما زمانی که فراکسیون‌ها شانه به شانه هم مشغول وزن کشی هستند تقریبا هفت الی هشت نفر تفاوت عددی از هم دارند نباید کلا چنین موضوعاتی را تعقیب کرد.
پس به نظر شما رقابت لاریجانی و عارف مجدانه انجام می‌شود؟
هاشم‌زائی: بله، شک نکنید. اما در مورد مابقی ارکان مجلس می‌توان به نوعی تعامل کرد.
برخی معتقدند رقابت لاریجانی و عارف اگر به صحن مجلس کشیده شود هر دو می‌بازند و باید پیش‌تر تعاملی برای ریاست باهم داشته باشند، نظر شما چیست؟
هاشم‌زائی: اصلا اینطور نیست و افرادی که این مسئله را مطرح می‌کنند کار سیاسی نکرده‌اند، بنده معتقدم برای ریاست مجلس رقابت حرف اول را می‌زند آن هم نه به معنای دشمنی با هم.
برخی از تمایل دولت به ریاست علی لاریجانی و برخی به ریاست عارف در مجلس دهم سخن به میان می‌آورند، به نظر شما دولت به کدامیک از این چهره‌ها تمایل بیشتری دارد؟
هاشم‌زائی: رئیس جمهور پیش‌تر اعلام کردند هیچگونه دخالتی در این موضوع نخواهند داشت.
پس می‌توان این طور استنباط کرد که دولت تمایلی به هر دو گزینه دارد؟
هاشم‌زائی: بله. رئیس جمهور این موضوع را اعلام کردند.
ارزیابی‌تون از وزرای کابینه چیست؟به نظر شما آنها به کدام چهره‌ها تمایل بیشتری دارند؟
هاشم‌زائی: ممکن است برخی از وزرا نظرات حمایتی از عارف و برخی هم نظراتی در باب حمایت از لاریجانی داشته باشند ولی خب این اظهارنظرها را نمی‌توان به عنوان دیدگاه دولت تلقی کرد، این مسائل را باید از جمله گرایشات افراد دانست.
آیا شما ارتباط دور و نزدیکی بین ریاست مجلس دهم و انتخابات ریاست جمهوری سال 96 می‌بینید؟
هاشم‌زائی: بی‌تأثیر نیست. تا الان که بنده مقابل شما نشسته‌ام اصلاح طلبان قرار است در انتخابات سال 96 از آقای روحانی حمایت کنند چرا که گزینه دیگری مدنظرشان نیست. بنابراین وقتی رئیس مجلس هم از همین طیف باشد نمی‌توان گفت که تاثیر گذار نیست اما باید دانست که این تاثیر، تاثیر سرنوشت سازی نخواهد داشت. همچنین معتقدم اصلاح طلبان معتدل در مورد ریاست جمهوری سال 96 اجازه نخواهند داد که تجربه دو دولت گذشته مجددا تکرار شود.
توصیه‌های برجامی
همانطور که مستحضرید موضوع برجام یکی از موضوعات پرچالش نمایندگان مجلس نهم بود و در خلال این مباحث برخی می‌گفتند که علی لاریجانی مواضع خوبی در تصویب برجام و مدیریت جلسات منتهی به برجام داشته است فرض کنیم که آقای عارف رئیس مجلس شوند آیا وی می‌تواند چالش‌های موضوعات منتهی به برجام را در مجلس دهم مدیریت کنند؟
هاشم‌زائی: رئیس مجلس با رئیس یک دستگاه اجرایی متفاوت است بعنوان مثال رئیس یک دستگاه اجرایی دستورات خود را به زیر مجموعه خود می‌دهد اما رفتار رئیس مجلس بدین نحو نیست و رئیس مجلس رأی و نظرش با بنده که رئیس نیستم فرقی نمی‌کند بنابراین نباید با ذهنیتی دیگر ریاست مجلس و ریاست دستگاه‌های دیگر را یکی بدانیم.
خوب جواب سوال بنده به نظر چیزی دیگری بود، منظورتان را روشن بیان کنید؟
هاشم‌زائی: متوجه هستم چه می‌گویید و بنده معتقدم این موضوع مطرح شده خیلی جای نگرانی ندارد.
یعنی اگر آقای عارف بر صندلی ریاست مجلس بنشیند می‌تواند چالش‌های برجام در صحن را مدیریت کند؟
هاشم‌زائی: بله. چرا نتواند، موضوع برجام یک موضوع ملی است.
بله بنده با شما موافقم اما به همین موضوع ملی در حال حاضر برخی انتقاد دارند؟
هاشم‌زائی: بالاخره نمی‌توان انتقادات را نادیده گرفت ولی بنده درباره برجام به منتقدین توصیه‌ای دارم.
چه توصیه‌ای؟
هاشم‌زائی: خیلی دوست دارم آقایانی که مخالف برجام هستند مقداری از مزایای تحریم هم بگویند و این مزایا را در لیستی منتشر کنند. فرض کنید این اقدامات هم در قالب برجام انجام نمی‌شد و تحریم‌ها تشدید می‌شد آن وقت چکار باید می‌کردیم؟ برخی منتقدین برجام همواره دستشان را روی این مسئله گذاشته اند که چرا سیستم بانکی راه نیفتاد، یکی باید از منتقدین بپرسد شما چه کردید؟
البته نمی‌شود معایب اجرای برجام را هم نادیده گرفت؟
هاشم‌زائی: بله ما هم نمی‌گوییم معایب ندارد و اینکه منتقدین هم به اندازه کافی معایب آن را برای ما روشن کردند ولی خوب تقاضا داریم منتقدین از محاسن عدم توافق هم به ما بگویند.
دعوا سر لحاف ملاست!
برخی معتقد هستند که در مجلس آینده دو فراکسیون به نام‌های برجامیان و نابرجامیان خواهیم داشت. تا چه حد فکر می‌کنید این اتفاق محقق شود و فراکسیون‌ها حول موضوع برجام شکل بگیرند؟
هاشم زایی: بگذارید برای پاسخ به سوال شما یک ضرب المثل بیاورم. ملانصرالدین یک لحاف داشت که اشیاء قیمتی خود را درون آن می‌گذاشت. یک شبی، یکسری از آدم‌های زورگیر و اوباش که داستان را می‌دانستند، آمدند جلوی خانه او دعوای زرگری راه انداختند. ملانصرالدین تا دعوا را دید، این لحاف را روی سرش انداخت و آمد ببیند که چه خبر است. تا آمد اوباش‌ها لحاف را با خود بردند. او به خانه برگشت و اهالی خانه جویای حادثه شدند که ملانصرالدین گفت که چیزی نشده، دعوا سر لحاف ملا بود!
من نمی خواهم همه دوستانی که علیه برجام مقاله نوشتند را متهم کنم، اما پشت پرده مخالفت مخالفین برجام، مسائل اقتصادی است. اگر تحریم نباشد، بابک زنجانی هم نخواهد بود. به بهانه دورزدن تحریم، ما پول این مردم را باید به جیب زنجانی‌ها بریزیم. همین نقل و انتقال پول به خاطر تحریم ها، 8 تا 10 درصد هزینه دارد. یعنی اگر شما بتوانی 100 دلار را در زمان تحریم بیاوری، این هزینه 90 دلار خواهد شد. چه کسی می خواهد به خاطر این مسائل جواب خداوند را بدهد. من واقعا از کسانی که موافق ادامه تحریم ها و مخالف برجام هستند، تعجب می‌کنم. اگر از فردا برجام منتفی و تحریم ها دوباره شروع شود، چه مزایایی برای مردم خواهد داشت؟ مگر اینکه ما بخواهیم، دیوار چین را مانند کره شمالی، دور کشور بچینیم و آنگونه کشور را اداره کنیم.
بنابراین شکل گیری دو فراکسیون با روح برجام منتفی است؟
هاشم زایی: به نظر من شکل نمی‌گیرد. اصلا این موضوع فراکسیونی نیست. سیستمی که 8 سال، تا این حد، قطعنامه علیه اش بوده است، بخواهیم دو ماهه راه بیفتند، ممکن نیست. اما فِلِش به سمت عاده سازی روابط است. کشور مسائل ملی هم دارد. در قانون اساسی جایگاه رهبری تعریف شده است. خب مسئله ای که خود مقام معظم رهبری هم درباره اش نظر دارد، من اینجا چه می گویم؟
از ریاست «لاریجانی» نگران نمی‌شویم
به نظرشما علی لاریجانی در مجلس دهم به کدام تفکر فراکسیونی نزدیک خواهد شد؟
هاشم‌زائی: بسیاری از همفکران ما در حوزه انتخابیه قم از کاندیداتوری لاریجانی حمایت کردند و در حال حاضر هم ایشان شخصیت قابل قبولی برای ما هستند و اگر رقابت را از عارف ببرند ما خیلی نگران نمی‌شویم.
به نظر شما ما در مجلس آینده اصلاح طلبان تند خواهیم داشت؟
هاشم‌زائی: خیر. بنده اصلاح طلب تند که بشناسم در بین لیست امید نمی‌بینم و اگر هم برخی نظرات تندی درباره برخی مسائل داشته باشند نظر بنده این است که باید پایبند شعار فراکسیون امید که اعتدال مداریست بود.
اصولگرای تند چه؟
هاشم‌زائی: اصولگرایان تند در مجلس دهم در اقلیت هستند البته با همه این اوصاف آنها هم خیلی تند نیستند ولی خب اصولگرای تند در مجلس دهم وجود دارد.
آیا اصلاح‌طلبان برای پست نواب رئیس گزینه‌هایی خواهند داشت؟
هاشم‌زائی: قطعا گزینه‌هایی وجود دارد که نمی‌توان شخصا درباره آنها اظهارنظر کرد و باید منتظر تصمیم نهایی اعضای فراکسیون امید در این رابطه بود.
در انتهای از شما متشکرم که در این مصاحبه شرکت کردید.
هاشم زائی: بنده هم از شما متشکرم.
