مقایسه بودجه دفاعی ایران و ۲۵ کشور جهان+جدول

در بخش اول از پرونده ویژه "چرا موشک؟" چگونگی پدیدارشدن نیاز جمهوری اسلامی ایران به موشک و علت پیدایش این نیاز، بررسی و روایت کاملی از آنچه که در این زمینه در تاریخ ثبت است، بیان شد.

در بخش دوم نیز به ماجرای اعزام جمعی از نیروهای سپاه به سوریه و گذراندن دوره آموزش موشکی و از طرفی دریافت اولین موشک‌های اسکاد از لیبی و شلیک آنها به سوی عراق و سپس به ماجرای امتناع افسران لیبیایی و دست به کار شدن افسران موشکی سپاه پرداختیم.

در بخش سوم نیز، نگاهی گذرا داشتیم به توان موشکی ایران و آنچه اکنون ایران با گذشت بیش از 25 سال از آغاز تحقیقات موشکی و راکتی، در اختیار دارد. از جمله این موشک‌ها می توان به سجیل با 2000 کیلومتر برد، موشک‌های کلاس قدر در سه مدل اف، اچ و اس، موشک‌ عماد با 1700 کیلومتر برد و  . . . اشاره کرد.

** نگاهی کوتاه به بخش نخست: ارتش ایران اگر چه تجهیزات و ادوات زیادی در اختیار داشت که می‌توان گفت که این ادوات و تجهیزات قابل توجه بودند، اما از نقص‌هایی هم رنج می‌برد که از آن جمله می‌توان به عدم در اختیار داشتن تکنولوژی و زیر ساخت لازم برای تولید موشک و یا حتی خرید موشک به عنوان سلاحی که بتوان با آن دشمن را در دور دست‌ها هدف قرار داد، اشاره کرد.

با این وجود، سپاه دست به اقدامی اولیه زد و برخی مناطق مرزی عراق از جمله برخی مناطق شهر بصره را با شرایط خاص مدنظر امام (ره)، با توپخانه‌ هدف قرار داد اما این کفایت نمی‌کرد چرا که صدام این پاسخ را اصلا پاسخ نمی‌دانست چه رسد که بخواهد به آن واکنش هم نشان دهد. از طرفی، توان توپخانه‌ای کشور هم محدود بود و برد توپخانه‌ها هم آنقدر نبود که بتوان از یک حدی بیشتر، مواضع بعثی‌ها را هدف قرار داد.

چند سال از جنگ گذشته و صدام اگر چه در نبردهای زمینی ناکامی‌های زیادی داشته اما با موشک‌هایش خیلی‌ها را نگران کرده است و مسئولان تنها راه چاره را یافته بودند اما برای عملی‌کردنش راهی طولانی و سخت در پیش بود، راهی به سوی موشکی شدن ایران.

بر این اساس بود که شورای عالی امنیت ملی وقت تصمیم می‌گیرد که 13 نفر از یگان توپخانه سپاه به فرماندهی جوانی به نام حسن طهرانی مقدم جدا شده و برای گذراندن آموزش نظامی عازم سوریه شوند، تا بتوانند پس از گذراندن دوره‌های آموزشی، اولین یگان موشکی ایران را راه‌اندازی کنند.

** نگاهی کوتاه به بخش دوم: پس از اینکه در سال 62 موشک‌باران شهرهای کشور شدت گرفت و تلفات بالایی بر جای گذشت و موجی از ناامیدی در بین مردم ایجاد شد، مسئولان کشور به این نتیجه رسیدند که پاسخی در خور و در همان سطح به ارتش عراق بدهند، پاسخی که با امکانات در حد صفر و بدون حتی یک نیروی متخصص، در وهله اول غیر ممکن به نظر می‌رسید.

قرار بر این شد که ابتدا، محسن رفیق دوست وزیر وقت سپاه در سفر به سوریه، موضوع موشکی را با حافظ اسد رئیس جمهور وقت این کشور در میان بگذارد و از وی طلب موشک کند. اما سوری‌ها چون ذخایر موشکی‌شان در اختیار خودشان نبود و افسران روس‌ این موشک‌ها را کنترل می‌کردند، نتوانستند به ایران موشک بدهند اما حافظ اسد وعده آموزش موشکی به نیروهای ایرانی را می‌دهد.

سپس در سفر یک هیئت ایرانی به سرپرستی محسن رفیق دوست وزیر وقت سپاه به لیبی، ایرانی‌ها از معمر قذافی درخواست موشک اسکاد بی می‌کنند که قذافی نیز می‌پذیرد و در چند نوبت مجموعا 30 موشک اسکاد به ایران می‌دهد و اولین موشک‌ها به سوی مواضع عراقی‌ها شلیک می‌شود.

** نگاهی کوتاه به بخش سوم: 8 سال جنگ تحمیلی علیه ایران در سال 67 پایان یافت اما یگان موشکی سپاه پاسداران همچنان پابرجا ماند، با توانی ابتدایی در حوزه موشکی و راکتی. این باعث شد که مسئولان با تجربه گرانقیمتی که از سال 63 تا 67 (دوران تشکیل یگان موشکی سپاه) به دست آورده بودند، موضوع افزایش توان موشکی را در دستور کار قرار دهند.

مسئولان در دوران جنگ به عینه، داشتن توان موشکی و نیاز کشور به این سلاح را دیدند و این موضوع باعث شد که بیشتر توان کشور در حوزه نظامی در دوران پس از جنگ تاکنون، معطوف به توان موشکی شود. حالا از آن روزی که جنگ پایان یافته تا کنون، ایران به خاطر اراده یک جمع 13 نفره به عنوان پایه گذاران توان موشکی کشور، یکی از توانمندترین کشورهای جهان در حوزه طراحی و تولید موشک‌های بالستیک است.

موشک‌های سجیل (برد: 2000 کیلومتر)، موشک قدر اف (برد: 1950 کیلومتر)، موشک قدر اچ (برد 1750 کیلومتر)، موشک شهاب 3 در نمونه ارتقا یافته (برد: حدود 1800 کیلومتر)، موشک عماد (برد: 1700 کیلومتر)، مهمترین موشک‌های دور برد ایران و موشک‌های فاتح 110 در 4 نمونه اصلی (برد: 300 کیلومتر)، موشک خلیج فارس - ضد کشتی (برد: 300 کیلومتر)، موشک‌های ضدرادار و ضد کشتی هرمز 1 و 2 (برد: 300 کیلومتر) و . . . مهمترین موشک‌های کوتاه برد ایران به شمار می‌روند.

** بخش چهارم: مقایسه بودجه دفاعی ایران و 25 کشور جهان

پس از اینکه در 3 بخش قبلی چگونگی پیدا شدن نیاز موشکی، موشکی شدن ایران و داشته‌های کنونی کشورمان در حوزه موشکی برای مقابله با تهدیدات احتمالی بیان شد، حالا این سوال پیش می‌آید که آیا تقویت بنیه دفاعی کشور در شرایط کنونی ضرورت دارد یا خیر؟ اگر ضرورت دارد، این ضرورت به چه علتی پیدا شده است؟

برای پاسخ به این سوال ابتدا باید این موضوع مطرح شود که آیا جهان امروز، جهانی بدون سلاح است یا غالب قدرت‌های جهانی، قدرت اول‌شان سلاح‌شان است؟

پر واضح است که جهان امروز، جهانی پر از تولیدات پیشرفته در حوزه نظامی است و بسیاری از کشورها، بیشتر توان مالی خود را معطوف به این عرصه کرده‌اند، علت هم در این است که اگر کشوری قدرت و توان نظامی نداشته باشد، یک شبه توسط ابرقدرت‌ها نه تنها چپاول خواهد شد، بلکه بلعیده می‌شود.

از این رو در اختیار داشتن یک نیروی نظامی قدرتمند در هر کشوری امری لازم و ضروری است البته ناگفته نماند که وجود این نیروی نظامی به کشورها و موقعیت جغرافیایی‌شان و از همه مهمتر، پیوستن آن کشور به حلقه متحدان ابرقدرت‌ها نیز بستگی دارد.

اما در بین مجموعه کشورهای جهان، کشورهایی هستند که موقعیتی کانونی و استراتژیک در مهمترین منطقه‌ای جهان دارند ولی با غرب هم همسو نبوده و مستقل عمل می‌کنند.

"جمهوری اسلامی ایران" تنها کشوری است که موقعیت حساس و مهمی در مهمترین نقطه از کره زمین (به لحاظ موقعیت، میزان وجود منابع انرژی و همچنین به لحاظ موقعیت ارتباطی بین شرق به غرب آسیا و اروپا) یعنی خاورمیانه یا همان غرب آسیا و شمال آفریقا دارد ولی نه تنها با غرب و آمریکا در جهت چپاول دارایی‌های ملت‌های مستضعف همسو نیست، بلکه تنها پرچم‌دار مخالفت با این تفکر نیز هست.

کشوری با ذخایر غنی خدادادی از جمله ذخایر فراوان نفت و گاز و همچنین معادنی سرشار از منابع طبیعی، در قلب خاورمیانه واقع شده است. غیر از این، جمهوری اسلامی ایران از جنوب به خلیج فارس و دریای عمان و آب‌های آزاد دسترسی داشته و مالکیت تنگه استراتژیک هرمز را هم برعهده دارد.

چنین کشوری با چنین موقعیت و منابعی، 30 و اندی سال است که دچار یک تحول و انقلاب بزرگ شده و پرچم مخالفت با استعمار غرب را بلند کرده است. در این مدت نیز بارها مورد تهاجم قرار گرفته که در طولانی‌ترینش، 8 سال جنگ تحمیلی صدام با حمایت بیش از 40 حامی پرقدرتش به کشور را دفع کرده است.

حالا سوال این است، آیا ایران اسلامی با این موقعیت ژئوپلوتیک و با این میزان از ذخایر طبیعی اعم از نفت، گاز، معادن و . . .، نیاز به توان نظامی قدرتمندی ندارد؟ پر واضح است که داشتن نیروی نظامی گسترده و با تجهیزات نظامی به‌روز، نه تنها برای چنین کشوری واجب است بلکه از نظر بسیاری از کارشناسان، داشتن توان نظامی بالا برای ایران، از همه چیز واجب‌تر و لازم‌تر بوده و اولویت اول کشور باید باشد چرا که در صورت هر گونه تهاجم نظامی از سوی کشوری به ایران، این توان نظامی و نیروی نظامی مجهز است که می‌تواند کشور را از هر آسیبی مصون بدارد.

از این رو، نظام اسلامی تحت زعامت حضرت آیت‌الله خامنه ای فرمانده کل قوا، توجه  بسیار زیادی خصوصا در سال های اخیر به مباحث نظامی و پیشرفت نظامی با توجه به افزایش روزافزون تهدیدات داشته و همواره درصدد تقویت بنیه دفاعی خود است اما این توجه زیاد، علی‌رغم اینکه بسیار خوب و قابل تقدیر است اما مرتفع کننده نیازها نیست، چه اینکه قدرت‌های غربی و حتی بسیاری از همسایگان ایران هم که غالبا در جهت منافع غرب حرکت‌ می‌کنند، توجه خود را به هزینه‌های نظامی، بیش از پیش کرده و با قدرت در حال افزایش توان نظامی خود هستند.

در حال حاضر، آمریکا بیشترین بودجه را در جهان صرف ابعاد نظامی خود می‌کند و پس از آن کشورهای چین، عربستان و روسیه در رتبه‌های بعدی قرار دارند. اگرچه آمار دقیقی از میزان بودجه دفاعی کشورهای جهان به ترتیب میزان تخصیص یافته وجود ندارد، اما بودجه‌هایی که کشورهای علنی برای صرف در حوزه دفاعی - امنیتی صرف می‌کنند، قابل توجه است.

نگاهی به این آمار رسمی، به خوبی نشان می‌دهد که چرا غرب و برخی کشورهای عربی به انحاء مختلف درصدد ایجاد مانع در پیشرفت نظامی و تخصیص بودجه، نیرو و انجام تحقیقات نظامی در ایران هستند، کشورهایی که بیشترین رشدهای بودجه‌های تخصیص یافته به حوزه دفاعی را داشته و هم‌اکنون در رتبه‌های نخست صرف بودجه نظامی برای تولید انواع سلاح و تجهیزات قرار دارند.

1- موسسه تحقیقات صلح استکهلم (Stockholm International Peace Research Institute)

2- موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک (International Institute for Strategic Studies)

بررسی ارقام این جدول که طبق آمار رسمی موسسات بین‌المللی است، نشان می‌دهد که کشورهای آمریکا، چین، عربستان سعودی، روسیه و انگلیس، بیشترین بودجه نظامی جهان را در سال 2015 داشته‌اند به طوری که موسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم در گزارشی که در این باره داده، نوشته است: 36 درصد از کل بودجه نظامی جهان، به آمریکا اختصاص دارد.

 

طبق این جدول، کشورهای جهان هزینه‌های فراوانی را صرف تقویت بنیه دفاعی خود می‌کنند و این به معنای آن است که بقیه کشورها از جمله کشورهای غیرهمسو با جریان قدرت در جهان هم برای مصون ماندن از هرگونه تعرض از سوی این کشورها، باید به تقویت بیش از پیش بنیه دفاعی خود بپردازند.

اما جالب است بدانید که جمهوری اسلامی ایران برخلاف همه‌ فشارهای سیاسی و اقتصادی و با تاکیدات مکرر فرمانده کل قوا مبنی بر تقویت بنیه دفاعی کشور، صرف بودجه نظامی رو به رشدی تاکنون داشته است اما با این حال، ایران که در میان کشورهای منطقه با توجه به تهدیدات مضاعف‌تری از جمله خطرات وقوع احتمالی جنگ، حملات تروریستی، اقدامات خرابکارانه تحت مدیریت بیگانگان و غیره را دارد،‌ هزینه بسیار کمتری به نسبت بسیاری از کشورهای منطقه صرف تقویت حوزه دفاعی خود می‌کند که این نشان می‌دهد که تقویت بنیه دفاعی کشور در شرایط حاضر، امری بسیار ضروری است.

جالب است بدانید که کشوری مانند کره جنوبی برای سال‌های 2016 و 2020 پیش بینی کرده که باید 214.7 میلیارد دلار بودجه برای فعالیت‌های نظامی خود اختصاص دهد که از این میزان، فقط قرار است مبلغ 5.5 میلیارد دلار را صرف تقویت بنیه پدافند هوایی خود کند.

کشور روسیه هم طبق برنامه ریزی‌های انجام شده خود، پیش بینی کرده که تا سال 2020 باید 400 میلیارد دلار فقط صرف بهینه سازی تجهیزات نظامی خود کند.

آمریکا هم در سال 2015 فقط 10.9 میلیارد دلار صرف برنامه موشکی خود کرده است و این یعنی آمریکایی‌ها رقمی معادل 90 درصد بودجه دفاعی ایران را در سال 2015، صرف برنامه موشکی خود کرده‌اند.

** تقویت بنیه دفاعی؛ ضرورتی انکارناپذیر

اینها بخشی از توان کشورهای جهان است، کشورهایی که بعضا از هر راهی برای ضربه زدن به امنیت ملی ایران با هر هدفی از جمله تهاجم نظامی یا احتمالا ناامن سازی کشور در جهت جلوگیری از ورود سرمایه‌گذران ایرانی و خارجی به کشور دریغ نکرده و نخواهند کرد، از این روز از نان شب هم واجب‌تر این است که ایران نیز همچون کشورهای منطقه و جهان، "توجه مالی جدی‌تری" به تقویت بنیه دفاعی خود کند تا توان دفاعی و امنیتی کشور بیش از پیش تقویت شده و آمادگی‌های اگر چه در سطح بالایی قرار داد، بیش از پیش بالا برود.