به گزارش افکارخبر به نقل از باشگاه خبرنگاران، یکی از مباحثی که این روزها بسیار به آن پرداخته می‌شود، "شفافیت هزینه‌های انتخاباتی" است، چرا که به نظر می‌رسد صرف پول و هزینه‌های هنگفت در انتخابات به عاملی مهم برای ربودن گوی سبقت از رقبا بدل شده است.
مجمع تشخیص مصلحت نظام بر همین اساس بود که در بررسی سیاست‌های کلی انتخابات، 27 دی ماه سال گذشته دو بند را مشخصاً برای مدیریت این هزینه‌ها تصویب کرد:
الف.تعیین حدود هزینه‌های مجاز انتخاباتی، شفاف‌سازی منابع و هزینه‌های انتخاباتی داوطلبان و تشکل‌های سیاسی و اعمال نظارت دقیق بر آن
ب. ممنوعیت هرگونه تخریب، تهدید، تطمیع، فریب و وعده‌های خارج از اختیارات قانونی و هرگونه اقدام مغایر با امنیت ملی نظیر تفرقه قومی و مذهبی در تبلیغات انتخاباتی
لازم به ذکر است که بررسی "لایحه شفاف‌سازی منابع مالی و هزینه‌های انتخاباتی نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، مجلس شورای اسلامی و شوراهای اسلامی" در جلسه هفته گذشته هیئت وزیران ادامه یافت و ضمن تصویب این لایحه، مقرر شد که با قید دو فوریت به مجلس شورای اسلامی تقدیم شود.
اینچنین بود که در جلسه علنی مجلس در روز (دوشنبه 2 آذرماه) دوفوریت این لایحه مورد بررسی قرار گرفت و موافقان و مخالفانی داشت:
مخالفان: محتوای لایحه به‌صورت کامل شفاف سازی نمی‌کند
محمد علیپور نماینده ماکو و چالدران مخالف دوفوریت این لایحه بود و اظهار داشت که ما در حال حاضر در سطح کشور با مشکلات بسیار جدی روبرو هستیم و طی دو سال و نیمی که از عمر دولت گذشته، اقتصاد مقاومتی به صورت جدی مورد توجه قرار نگرفته است.
وی تأکید کرده بود که با شفافیت هزینه‌های انتخاباتی مخالفتی ندارم، اما مطرح شدن این لایحه در این برهه از زمان را که تنها یک ماه فرصت تا زمان ثبت نام کاندیداها باقی مانده است را کمک کننده نمی‌دانم و همچنین بیان داشت که چرا شبهه آفرینی می‌کنید، استنباط بنده این است که نیت خالص و شفافی در این لایحه وجود ندارد، چرا در 9 دوره قبلی چنین مسئله‌ای مطرح نبوده است و تنها اکنون اهمیت پیدا کرده!
وی با بیان اینکه همه به ضرورت شفاف‌سازی منابع مالی انتخابات واقفیم و دولت باید در مورد مسائل فوری و مهم کشور اولویت‌بندی کند تصریح کرد که اگر دولت به فکر شفاف‌سازی انتخابات است چرا انتخابات ریاست جمهوری را مبدأ کار خود قرار نمی‌دهد و چرا وزارت کشور کسانی را که قبلاً از پول کثیف در انتخابات استفاده کرده‌اند معرفی نکرده و با آنان برخورد نمی‌کند؟
علیرضا خسروی هم دیگر نماینده مخالف دو فوریت این لایحه بود و در توضیح علت این مخالفتش گفت ایراد فنی این لایحه در این است که اکنون در میانه راه بررسی "لایحه بیمه اجباری خسارات وارد شده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه" هستیم و اگر دو فوریت لایحه شفاف‌سازی باید سریعاً در مجلس مورد رسیدگی قرار بگیرد که ما اکنون وقت کافی برای آن نداریم.
نماینده سمنان سپس اظهار داشت که این لایحه از لحاظ محتوایی هم به صورت کامل شفاف‌سازی نشده و مدت مدیدی است که شفاف‌سازی و اعلام اموال مسئولان دولتی در حال خاک خوردن است و معلوم نیست چرا ارائه اموال مسئولان این مقدار طول کشیده است.
عضو کمیسیون عمران مجلس در اظهاراتش تاکید کرد که در این لایحه شما دست یکسری افراد را کوتاه کرده‌اید، اما دست احزاب را کاملا باز گذاشته‌اید یا اینکه کمک اشخاص حقیقی را بلامانع دانسته‌اید که موضوعی بدتر است.
موافقان: لایحه شفاف‌سازی منابع مالی مانع ورود پول‌های کثیف به انتخابات می‌شود
قسیم عثمانی نماینده بوکان این لایحه را یک آزمون جدی برای مجلس دانست که دست بسیاری طلبکاران انتخاباتی را از نمایندگان کوتاه می‌کند و تاکید داشت که پول‌های کثیف جریان انحرافی طی ماه‌هاست که بر روی افراد خاص هزینه می‌شود. پس باید قانون جدی باشد تا در مقابل آنان قرار بگیرد.
نماینده بوکان بیان داشت که این لایحه مجلس را واکسینه می‌کند و هزینه‌های انتخاباتی را شفاف می‌کند و دیگر مجلس برای متمولین نبوده و هر شخصی با هر بودجه‌ای می‌تواند به مجلس ورود کند.
پورمختار رئیس کمیسیون اصل نود مجلس نیز در موافقت با دوفوریت لایحه شفاف‌سازی منابع مالی انتخابات تصریح کرد که تعداد زیادی از نمایندگان موافق این لایحه هستند و اکنون ضرورت انکارناپذیری برای رسیدگی به این مسئله در کشور احساس می‌شود.
رئیس کمیسیون اصل نود این لایحه را مانعی در مقابل بسیاری از جوسازی‌ها و ایجاد ذهنیت‌های منفی در مردم دانست و گفت که از این پس با ایجاد چارچوبی برای هزینه‌های تبلیغاتی انتخابات، دیگر زمینه انتظارات از کاندیداها در حوزه‌های مختلف را کم می‌کنیم.
پورمختار متذکر شد که پیش از این نوشته‌های زیادی علیه برخی کاندیداها به دست هیئت‌های اجرایی میرسید که با ایجاد چارچوبی مشخص دیگر این مسائل تعیین تکلیف شده و نمی‌توان هر کاندیدایی را با هر نوع عملکرد و یا سخنی مورد اتهام قرار داد.
پس از استماع نظرات موافق و مخالف، دو فوریت لایحه شفافیت منابع مالی انتخابات مورد رأی‌گیری قرار گرفت که تصویب نشد اما وکلای ملت با 162 رأی موافق، 14 رأی مخالف و 2 رأی ممتنع از مجموع 205 رأی یک فوریت لایحه شفافیت منابع مالی انتخابات را تصویب کردند، با این وجود لایحه شفافیت منابع مالی انتخابات به کمیسیون‌ها ارائه خواهد شد تا مورد بررسی قرار بگیرد.
چهارشنبه گذشته بود که حسن روحانی، رئیس جمهور کشورمان لایحه شفاف سازی هزینه‌های انتخاباتی را برای تصویب به مجلس ارجاع داد در همین رابطه بود که با چند تن از نمایندگان ملت گفت و گو کردیم و نظرشان را پیرامون لایحه مذکور جویا شدیم:
نماینده مردم تهران لایحه شفافیت در هزینه‌های انتخاباتی را موثر دانست
غلامعلی حداد عادل، نماینده مردم تهران با اشاره به لایحه شفافیت در هزینه‌های انتخاباتی گفت: امیدوارم این لایحه موثر باشد و معتقدم شفاف‌سازی در هزینه‌های انتخاباتی همیشه خوب بوده و امیدواریم جناح‌های سیاسی این لایحه را وسیله‌ای برای سوءاستفاده‌گری علیه هم استفاده نکنند.
هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی با تصویب لایحه نیز شفاف‌سازی نمی‌شود
"محمد بیاتیان" معتقد است که جا افتادن بندهای لایحه شفاف‌سازی هزینه‌های انتخاباتی در کشور راهی بسیار طولانی است و اظهار داشت که متأسفانه پول‌های بی‌حساب و کتابی به خصوص در شهرهای کوچک صرف هزینه‌های انتخاباتی می‌شود و در این زمینه می‌توان به شام و ناهارهای انتخاباتی یا کمک‌های نقدی به نهادها، سازمان‌ها، مساجد، مدارس و دیگر مراکزی که مورد توجه مردم است، اشاره کرد.
بیاتیان با تاکید بر این مسئله که هیچ عقل سلیمی نمی‌تواند بپذیرد که یک کاندیدای انتخابات مجلس هزینه‌های میلیاردی کند، بیان داشت که سوالی در این باره در اذهان عمومی شکل می‌گیرد مبنی بر اینکه صرف این هزینه‌های کلان واقعاً برای چه چیزی است.
عضو کمیسیون صنایع و معادن با بیان اینکه هزینه‌های تبلیغاتی کاندیداها با تصویب این لایحه نیز شفاف‌سازی نمی‌شود، اظهار داشت که اگر می‌خواهیم به شفافیت در این باره برسیم، باید به قالب حزبی رجوع کنیم، به این معنا که احزاب علاوه بر اینکه کاندیداها را معرفی می‌کنند، هزینه‌های تبلیغاتی نیز از طریق این نهاد باشد، چرا که در این قالب قابل کنترل‌تر است.
بیاتیان همچنین این هشدار را داد که با مطرح شدن بحث شفاف‌سازی انتخاباتی تخلفاتی روی خواهد داد، به این معنا که کاندیداها دیگر به نام خودشان پول نمی‌دهند، بلکه از نام افراد دیگری استفاده می‌کنند و این لایحه اگر تصویب شود، تا دلتان بخواهد جا برای دور زدن دارد.
شفافیت هزینه‌های انتخاباتی مانع رانت و فساد می‌شود
"ابوذر ندیمی" تاکید کرد که ضرورت دارد بررسی طرح‌های یک‌فوریتی و دوفوریتی دیگر موقتاً کنار گذاشته شود و این لایحه هرچه زودتر تصویب شود.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به نکات مثبت حاصل از تصویب لایحه شفافیت هزینه‌های انتخاباتی، تصریح کرد که اولین و مهمترین نکته این است که انجام این کار اتهام را از مجلس برداشته و در واقع نمایندگان را در رابطه با برخورد شفاف با این قضیه تبرئه می‌کند.
وی در ادامه بیان داشت که هر چند مجلس در اصلاح لایحه انتخاباتی بخشی از این مشکل را حل و کمک‌های نقدی و غیرنقدی را تعریف و مُصرّح کرد، اما به هر صورت این لایحه ابعاد جامع‌تری دارد.
ندیمی با بیان اینکه فایده دیگر تصویب لایحه این است که افراد معتبر و محترم را از اتهامات رقبا دور می‌کند، متذکر شد که بارها دیده شده افرادی که خودشان تخلف می‌کنند، برای تنگ کردن این دایره افراد محترم را نیز متهم می‌کنند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس به نکته مثبت دیگری در این باره اشاره کرد و گفت که با تصویب این لایحه ابعاد و زوایای کامل هزینه‌های انتخاباتی مشخص می‌شود و ما می‌دانیم متولی کیست و روش اجرا چیست، زمانی که کمک‌های نقدی معلوم نیست چگونه توقع بررسی تخلفات انتخاباتی میرود؟
وی در ادامه اظهار داشت از سوی دیگر افرادی که با هدف کسب پول و درآمد وارد میدان انتخابات می‌شوند، دیگر نمی‌توانند از رانت ثروت استفاده کنند و همچنین با اشاره به اینکه تصویب این لایحه تقاضا را کنترل می‌کند، تصریح کردکه افرادی هستند که برای مثال می‌گویند 10 میلیون تومان به ما بدهید تا برایتان کار کنیم و حال اینکه از این طریق در واقع فساد کنترل می‌شود.
عضو کمیسیون اقتصادی اذعان داشت که تصویب قانون در این زمینه می‌تواند کمک‌های خیر و ارزشمند انسانی قبل از انتخابات و بعد از انتخابات را مدیریت و کنترل کرده تا از این منابع سوء استفاده نشود.
وی نکته دیگری که ضرورت تصویب این قانون را بیشتر می‌کند را اینگونه عنوان کرد که دیگر کسی تحت عنوان تحقیقات محلی نمی‌تواند به جان مردم بیفتد، چرا که بارها مشاهده کرده‌ایم برای مشخص کردن اینکه منبع هزینه‌های مالیاتی، خود کاندیداست یا کمک کننده حقیقی وجود داشته است، به تحقیقات محلی متوسل شده‌اند.
ندیمی با بیان اینکه با تصویب این لایحه می‌توان مافیای خارجی را نیز کنترل کرد، اظهار داشت که در واقع ما از این مسئله واهمه داریم که مافیای نفتی و یا مافیای قاچاق از بیرون افرادی را بتراشند و در انتخابات نفوذ کنند.
عضو کمیسیون در ادامه توضیح فواید تصویب لایحه شفاف‌سازی هزینه‌های انتخابات گفت که از این طریق احزاب نیز مجبور می‌شوند کمک‌های مالی خود را شفاف کنند و بگویند که این منابع مالی را از کجا آورده‌اند.
ندیمی همچنین بیان داشت که از طریق اجرایی شدن این لایحه در رابطه با هیئت اجرایی و دادستانی به جای گزارش‌های بی‌سر و ته، موضوع را از راه مستندسازی تحقیق می‌کنیم و به اهدافمان نیز می‌رسیم.
لایحه "شفاف‌سازی هزینه‌های انتخاباتی" باید به سرعت منظر قانونی پیدا کند
همچنین "هادی قره سید رومیانی" اظهار داشت که شفاف‌سازی هزینه‌های انتخاباتی ضرورت دارد چرا که در همه عرصه‌ها موجب اعتمادسازی مردم خواهد بود اما با توجه به تراکم دستور جلسات و طرح‌ها و لوایحی که در دستور کار مجلس قرار دارد به نظر می‌رسد که این موضوع در مجلس نهم پایان نیابد و به مجلس بعدی کشیده شود تا در آنجا تصویب گردد اما حاضریم که این لایحه خارج از دستور بررسی شود تا هرچه زودتر منظر قانونی پیدا کند و دغدغه مردم در این حوزه رفع شود.
سخن آخر
به نظر می‌رسد که فقدان قانونی جامع و کارآمد در راستای شفافیت منابع مالی هزینه‌های انتخاباتی منجر به سلب اعتماد مردم از برگزیدگان در انتخابات مجلس و حتی ریاست جمهوری شود، در واقع بهتر است که برای از بین بردن این سوء ظن و بدست آوردن ثروتی به نام اعتماد ملت این لایحه به تمام معنا و بدون تخلف و دور زدن، اجرایی شود.
اما با رد دو فوریت لایحه انتخاباتی دولت برای شفاف سازی منابع تبلیغاتی نامزدهای انتخابات، رشته دولت که تصویب این لایحه و تسریع در عملیاتی شدن آن پیش از انتخابات هفتم اسفند بود، پنبه شد و با این تفاسیر لایحه انتخاباتی پاستور در انتظار بهارستان است و باید منتظر ماند و دید که بررسی این لایحه تا کی در کمیسیون‌ها ادامه خواهد یافت و آیا فرصت بررسی این لایحه در صحن علنی مجلس نهم فراهم می‌شود یا برای بررسی مجدد آن باید به پارلمان دهم چشم بدوزیم؟
