مذاکرات ایران و گروه ۱ + ۵ تا کنون سه دوره در ژنو - دو دوره در استانبول - یک دوره در بغداد - یک دوره در مسکو و یک دوره نیز در آلماتی برگزار شده است و اکنون دور دوم آن در آلماتی در حال پیگیری است مذاکراتی که اکثر کار‌شناسان اینبار نیز نتیجه رضایت بخشی را برای آن پیش بینی نمی‌کنند.
طی این سالها غرب هیچگاه بدنبال حل مسئله هسته ای نبوده است چرا که بررسی موارد مورد مذاکره پس از گذشت ۱۰ سال هنوز تفاوتی نکرده است.
این گزارش به بازخوانی خاطرات حسن روحانی و جک استرا وزیر امور خارجه وقت دولت انگلیس از مذاکرات سعدآباد می‌پردازد.
«ملاقات از ساعت ۹ صبح روز ۲۹/۷ / ۱۳۸۲ شروع شد و تا ساعت ۲ بعد از ظهر همان روز ادامه پیدا کرد، البته حدود ۲۰ دقیقه هم جلسه در حال تعطیلی بود. هنگام شروع مذاکره دغدغه‌ای نداشتم، ولی وقتی به مسئله تعلیق رسیدم، احساس کردم دستیابی به توافق بسیار سخت خواهد بود؛ دیدم کار پیش نمی‌رود و ممکن است مذاکره به شکست بینجامد. در لحظاتی هم به این نتیجه می‌رسیدم که مذاکرات به بن بست میرسد و پیش خودم می‌گفتم در نهایت اگر مذاکرات به شکست کشیده شود، پس از رفتن وزرا باید چاره دیگری را دنبال کنیم.»
استدلال‌های ایران در برابر اتهامات سیاسی رسانه‌های غربی از همان ابتدا مبنی بر اعتماد سازی و شفافیت بوده است حسن روحانی در همین باره در کتاب خاطرات خود، امنیت و دیپلماسی هستهای می‌نویسد:
«گفتم ما به دنبال بمب اتمی نیستیم، نه به خاطر شما و قطعنامه، بلکه به خاطر مصالح خودمان. ما با کشورهای منطقه سالها کار کرده‌ایم تا به اعتماد سازی رسیده‌ایم و برای این کار هزینه گزافی پرداخیتم. اگر به دنبال بمب اتمی باشیم اعتماد بین ما و کشورهای منطقه از بین می‌رود و منطقه دچار رقابت تسلیحاتی می‌شود»
مسئله تعلیق که از همان ابتدا مورد اصرار طرف غربی بود گویی تنها چیزی که از ایران می‌خواهند تعلیق فعالیت‌های هستهای و یا حداقل غنی سازی اورانیوم است اما زمانی که به آن رسید نشان داد به این حد نیز بسنده نمی‌کند و چه بسا اهداف بیشتری دارد. روحانی می‌نویسد:
«نکته‌ای که باعثاختلاف شدید و حتی تعطیلی موقت جلسه شد، مسئله تعلیق بود. گفتم قطعنامه می‌گوید All related activities که ممکن است حتی اینگونه تعبیر شود که اگر من صبح به سایت نطنز بروم و کارکنان را تشویق کنم، نقض قطعنامه تلقی شود به همین سبب نمی‌توانیم این عبارت را بپذیریم. با البرادعی هم در زمینه تعلیق صحبت کرده‌ام و او پذیرفته است که تعلیق گازدهی نطنز کافی است. وزیر خارجه آلمان بلند شد و گفت: ما اصلاً وقت تلف می‌کنیم برویم فرودگاه و برگردیم! ما هم بلند شدیم و جلسه به هم خورد.»
جک استرا وزیر امور خارجه وقت انگلیس در همین زمینه در خاطراتی که اخیراً از او منتشر شده است در توصیف مذاکرات سعدآباد می‌گوید: «نشست در اتاقی مستطیل شکل بدون نور طبیعی برگزار شد. درباره بسیاری از مفاد پیش‌نویس بیانیه توافق شده بود؛ فقط دشوار‌ترین مسئله(تعلیق غنی سازی اورانیوم) کنار گذاشته شده بود. بحثدور میز جریان داشت، ایرانی‌ها امیدوار بودند که این ژیمناستیکِ کتبی که برای آن شهره عالم‌اند، بتواند ترکی در دیوار سفتِ ما سه نفر ایجاد کند، این برنامه با خوش‌بینی در جدول زمانی ساعت ۱۰ و نیم صبح گنجانده شده بود اما ساعت ۱۰ ونیم آمد و رفت و هنوز توافقی صورت
نگرفته بود، به ویژه بر سر مورد حساس تعلیق غنی‌سازی اورانیوم.
ناگهان دکتر روحانی اعلام کرد که وقتش است که همه برویم و رئیس‌جهمور را ببینیم، ما سه نفر به یکدیگر نگاه کردیم. دیگر همدیگر را خوب می‌شناختیم. من گفتم اما چیزی وجود ندارد که به خاطرش برویم و دیدار کنیم. دومینیک گفت برنامه‌های کاری ما در هواپیما و فرودگاه آماده است و یوشکا گفت ما خیلی خوشحال می‌شویم که برویم به کارمان برسیم. توافق را به وقت دیگری موکول کردیم و همه از صندلی‌ها بلند شدیم. بهت و حیرت بر چهره طرف ایرانی‌ها نشسته بود. ایرانی‌ها را دیدیم که رفتند دور هم جمع شدند. دکتر روحانی و دیگر مذاکره‌کنندگان شروع به تلفن زدن کردند - به تصور ما با رهبر و مشاورانش
تماس می‌گرفتند.»
البته پس از ۲۰ دقیقه مذاکرات ادامه می‌یابد، مذاکراتی که نتیجه آن بیانیه تهران و تعلیق داوطلبانه گازدهی به سایت نطنز بود، تعلیقی که البته تا دو سال و نیم بعد ادامه داشت تا آنکه در سال ۲۰۰۵ مجلس ایران دولت نهم را ملزم به ادامه از سرگیری فعالیت‌های هستهای کرد.
در ادامه مذاکرات چنانکه حسن روحانی در خاطراتش می‌نویسد سه وزیر تعهد کردند اگر به اصرار آمریکا پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع شد فرانسه و انگلیس که از حق وتو برخوردار هستند قطعنامه را وتو کنند، دستاوردی که حسن روحانی بیش از حد انتظار خود و سران نظام از مذاکرات تهران عنوان میکند. اما پرونده ایران پس از آن بار‌ها به شورای امنیت ارجاع شد و علیرغم تعهد دول اروپایی دو کشور انگلیس و فرانسه در برابر تلاش‌های دولت جرج بوش برای پیگیری پرونده ایران در شورای امنیت نه تنها واکنشی نشان ندادند بلکه از آن حمایت کردند. جک استرا در اینباره می‌نویسد: سخنرانی جرج بوش و
گنجاندن ایران در محور شرارت اشتباه فاجعه باری بود که در نهایت موجب شد دولت بعدی ایران مواضع سرسختانه تری نسبت به مسائل هستهای اتخاذ کند.
فرصت دستیابی به یک توافق سازنده از دست رفته بود، علیرغم تعلیق داوطلبانه غرب به تعهدات خود عمل نکرد و بر میزان حمله‌های لفظی بر کشورمان افزود موضوعی که از در سال‌های اخیر شدت نیز یافته است، هر چند کار‌شناسان مسائل بین الملل معتقدند آمریکا در شرایط کنونی توانایی برخورد نظامی با کشور قدرتمندی چون ایران را ندارد اما در مجموع از محتوای مذاکرات ۱۰ ساله ایران و کشورهای غربی به اضافه روسیه و چین چنین استنباط می‌شود که فشار لابی صهیونیستی در آمریکا و غرب به هیات مذاکره کننده همواره مانع از رسیدن مذاکرات به نقطه‌ای مطلوب بوده است، فشاری که اکنون و در مذاکرات آلماتی
۲ نیز به شدت احساس می‌شود.
کشورهای طرف مذاکره پس از ۱۰ سال و پیشرفت چشمگیر ملت ایران در دستیابی به فن آوری هستهای مسالمت آمیز ابتدایی‌ترین حق ایران یعنی غنی سازی اورانیوم را نیز نپذیرفته و با طرح مسائلی انحرافی از جمله لزوم بازدید از مراکز نظامی سعی در انحراف مذاکرات دارند. حتی در زمانی که دولت ایران به طور داوطلبانه غنی سازی اورانیوم را متوقف کرد نیز رگبار اتهامات بی‌پایه و اساس رسانه‌های غربی اندکی آرام نگرفت و آمریکا که اینک خود نیز بخشی از طرف‌های مذاکره با ایران است همواره تهدیدات نظامی را به عنوان گزینه‌ای روی میز علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح میکند. امری که به طور قطع با
روحیه تسلیم ناپذیری ملت ایران در تضاد بوده و آشکارا عزت و استقلال ایران اسلامی را هدف قرار داده است.
سعید جلیلی رییس تیم مذاکره کنند ایرانی و دبیرشورای عالی امنیت ملی پنجشنبه گذشته در دانشگاه فارابی آلماتی قزاقستان درباره دور جدید مذاکرات موضعی را اعلام میکند که به نظر میرسد اگر مذاکرات تا ابد هم ادامه پیدا کند جمهوری اسلامی از آن پا پس نخواهد کشید و بر حقوق حقه خود جلیلی تاکید کرد: مذاکرات روز جمعه با یک کلمه میتواند راه خود را به خوبی باز کند، آن هم پذیرش حقوق ملت ایران به ویژه حق غنی سازی ایران است، دفاعی که امروز از حقوق ملت ایران در استفاده صلح آمیز از انرژی هستهای صورت میدهیم - دفاع از حقوق همه ملتهای مستقل است که نمیخواهند مناسبات غلط را بپذیرند.
