به گزارش افکارنیوزبه نقل از فارس، پنجشنبه و جمعه گذشته شانزدهمین نشست سران کشورهای عضو جنبش عدم تعهد «نم» در تهران برگزار شد و مشارکت سران ۱۲۰ کشور و مسئولان سازمان‌های جهانی در این رویداد مهم که همه نگاه‌ها را به جمهوری اسلامی معطوف کرد، تحلیل‌های فراوانی را در پی داشت.
جنبش کشورهای غیر متعهد در سال ۱۳۴۰ در اوج جنگ سرد و فضای دو قطبی بین غرب و شرق با هدف وحدت میان کشورهایی که نه در اردوگاه کمونیسم و نه در اردوگاه سرمایه‌داری قرار داشتند، تشکیل شد و اکثر اعضای آن را کشورهای در حال توسعه تشکیل می‌دهند.
نخستین تلاش برای ایجاد همگرایی میان کشورهایی که بعدها به غیرمتعهدها معروف شدند، در سال ۱۹۵۵ میلادی در کنفرانسی در شهر باندونگ اندونزی انجام شد اما اولین اجلاس رسمی جنبش عدم تعهد در سال ۶۱ میلادی در بلگراد برگزار شد.
جنبش عدم تعهد تاکنون ۱۵ اجلاسیه در کشورهای مختلف برگزار کرده که آخرین اجلاس آن در مصر برگزار شد و تهران میزبان شانزدهمین اجلاس آن بود.
فارس در خصوص اهمیت و دستاوردهای این اجلاس با علی‌اکبر ولایتی که ۱۶ سال عهده‌دار مسئولیت وزارت امور خارجه در دوره‌های ریاست جمهوری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و اکبر هاشمی رفسنجانی بوده و اکنون مشاور مقام معظم رهبری در امور بین‌الملل است، به گفت‌وگو نشسته و او نکات جالب توجهی را در این خصوص ارائه کرد که متن آن در پی می‌آید:
فارس: برگزاری اجلاس جنبش عدم‌تعهد در تهران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ولایتی: شانزدهمین اجلاس غیرمتعهدها در ایران هم فرصتی برای نهضت عدم تعهد و هم فرصتی برای جمهوری اسلامی ایران بود؛ از این نظر فرصت برای نهضت عدم تعهد بود که برای اولین بار اجلاس غیرمتعهدها در یک کشور انقلابی، اسلامی و عضو عدم‌تعهد برگزار شد که تاکنون چنین چیزی سابقه نداشته است.
البته اجلاس جنبش عدم‌تعهد در کشورهای مسلمانی مثل اندونزی، مالزی و مصر برگزار شده اما در آن زمان که اجلاس سران در مصر، مالزی و اندونزی بود آنها ادعای حکومت اسلامی نداشتند؛ در یک کشور اسلامی حکومت مسلمان‌ها بود نه حکومتی بر اساس ارزش‌های اسلامی؛ در حال حاضر در مصر انقلاب شده و به ارزش‌های اسلامی توجه بسیاری می‌شود و بنای آن بر اساس ارزش‌های اسلامی است اما در زمان حسنی مبارک که اجلاس در آنجا برگزار شد، آنها مدعی حکومت اسلامی نبودند.
با توجه به اینکه نزدیک به نیمی از اعضای نهضت عدم‌تعهد از کشورهای اسلامی هستند، برای اولین بار فرصتی برای این جنبش پیش آمد و این خود یک پدیده جدید است که از زاویه کشوری که حکومتش در چارچوب مبانی و ارزش‌های اسلامی است به عدم تعهد نگاه شد.
برگزاری اجلاس برای جمهوری اسلامی ایران نیز فرصتی بود و هست که از یک تریبون بین‌المللی مؤثر، دیدگاه‌های خود را راجع به جهان، مدیریت جهانی و سرنوشت مردم جهان سوم، احیای حقوق تضعیف شده کشورهای جهان سوم در مقابل کشورهای استعماری و سلطه طلب را بیان کند و این خود یک آزمایش جدید و فرصتی است تا واقعیت‌ها و دیدگاه‌های موجود در جمهوری اسلامی در عرصه جهانی مطرح شود.
در بسیاری از اوقات باتوجه به اینکه عموم رسانه‌های دنیا و خبرهایی که تولید می‌کنند در دست کسانی است که با اسلام و کشورهای اسلامی روی خوشی ندارند برگزاری این اجلاس زمان خوبی برای رساندن پیام جمهوری اسلامی ایران به دنیا بود.
همچنین این اجلاس فرصتی است تا معلوم شود اگر دنیا با دیدگاه‌های اسلامی اداره شود چه تفاوت‌های اساسی در مدیریت جهان خواهد شد که در واقع مدیریتی بدون تبعیض و همراه با عدالت و رعایت حقوق انسان‌ها است.
*مدیریت ایران بر جنبش نم در شرایط سلطه‌جویی‌های آمریکا در دنیا است
نکته دیگر اینکه در شرایطی جمهوری اسلامی ایران ریاست سه ساله اجلاس عدم‌تعهد را بر عهده می‌گیرد که دنیا با بحران‌هایی ناشی از یکسو نگری و جهت‌گیری‌های سلطه‌جویانه آمریکا و متحدانش مورد انواعی از تهاجم سیاسی و بین‌المللی و فرهنگی آنها قرار دارد. مثلاً در کشوری مثل ونزوئلا که یک کشور عضو عدم‌تعهد است، آمریکایی‌ها به صراحت دخالت کرده و اعلام می‌کنند نمی‌خواهند شخصیتی مثل آقای چاوز که طرفدار طبقه مستضعف و ضدسلطه آمریکا است در آنجا حاکم باشد.
آمریکایی‌ها به هر تلاشی دست می‌زنند که یا چاوز انتخاب نشود یا اگر انتخاب شد به نحوی حکومت وی را سرنگون کنند؛ برخوردی که با بولیوی که یک حکومت انقلابی است صورت می‌گیرد نیز به همین شکل است؛ بولیوی یک کشور مسلمان نیست اما رویکرد عدالتخواهانه داشته و به مستضعفین کشور خود می‌رسد، همچنین آنها رویکردی ضد سلطه استعمار در کشور خود دارند.
در آفریقا فشاری که روی آقای موگابه وجود دارد ظالمانه و غیرانسانی است، به دلیل اینکه وی در ابتدای استقلال، قراردادی با مالکین سفیدپوست انگلیسی تبار بسته بود مبنی بر اینکه بعد از گذشت یک دوره‌ای زمین‌هایی که آنها در طول استعمار غصب کرده‌اند را واگذار کنند اما با عدم واگذاری زمین‌هایشان مواجه شد و فشار بر روی آقای موگابه افزایش یافت.
*کشتار مردم سوریه از سوی آمریکا، اسرائیل و مرتجعین عرب هیچ توجیهی ندارد
همچنین در سوریه با کمال صراحت و بی‌شرمی دخالت می‌کنند، معارضین آنها را مسلح کرده و یک ترکیب و تلفیقی از افراد مختلف ماجراجوی سوری و غیرسوری نبرد مسلحانه‌ای را به نیابت از طرف آمریکا، مرتجعین عرب و اسرائیل علیه دولت قانونی سوریه به راه انداختند؛ بالأخره هر دولتی مخالفینی دارد و اگر قرار باشد به معترضان هر دولتی مثل آنهایی که در برخی کشورهای اروپایی علیه سیاست حکومت‌های موجود در پرتغال، فرانسه و ایتالیا اعتراض می‌کنند، پول و اسلحه بدهند همان شرایطی در آنجا پیش خواهد آمد که در سوریه پیش آمد.
به چه حقی افرادی مثل القاعده را از بیرون سوریه بسیج کرده و به آنها پول و اسلحه می‌دهند و مرزهای مشترک سوریه در کشورهای دیگر را بر روی نیروهای مسلح خارجی باز می‌گذارند تا آنها دست به هر کاری بزنند؟ اگر با ارتش سوریه می‌جنگیدند یک معنا داشت اما حال که زورشان به ارتش نمی‌رسد در هرجایی که مناطق مسکونی وجود دارد بمب منفجر می‌کنند و تعداد زیادی از مردم بی‌گناه را می‌کشند. این مسئله چه توجیهی دارد؟
با این تفاسیر، کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد از طرف سلطه‌جویان احساس ناامنی می‌کنند و در این شرایط است که جمهوری اسلامی ایران عهده دار میزبانی اجلاس عدم تعهد شد و همین، وظیفه سنگینی بر دوش ایران می‌گذارد.
*مشورت «دوستان رئیس» برای ارائه راه‌حل در خصوص سوریه
فارس: با توجه به بیانیه ۱۱ بندی تهران ارزیابی شما از اهمیت و جایگاه این بیانیه چیست؟
ولایتی: بیانیه خوب و مورد توافقی بود و سعی شده بیانیه‌ای تنظیم شود که مورد اتفاق باشد که به همین شکل هم بود؛ بر حقوق ایران در مسائل مختلف و دیگر کشورهای عدم تعهد تکیه شده و غیر از آن کاری که صورت گرفت این بود که عده‌ای از اعضای غیرمتعهد از ایران به عنوان رئیس خواسته‌اند که در رابطه با سوریه با «دوستان رئیس» مشورتی کند تا با حفظ توازن از قاره‌ها و کشورهای مختلف در رابطه با سوریه چه کمکی می‌توانند داشته باشند؛ این موضوع یکی از تصمیم‌گیری‌های خوب به پیشنهاد ونزوئلا بود و ایران قبول کرد با دوستان خود و تعدادی از کشورهای مؤثر عضو جنبش عدم‌تعهد برای پیدا کردن راه
حلی در رابطه با سوریه مشورت کند.
*خواست عموم نهضت عدم‌تعهد اصلاح ساختار سازمان ملل است
فارس: در رابطه با اصلاح ساختار سازمان ملل و شورای امنیت اعضای جنبش نم چه دیدگاه‌هایی داشتند؟
ولایتی: خواست عموم نهضت عدم‌تعهد این است که ساختار سازمان ملل اصلاح شود؛ رئیس اتحادیه آفریقا که الان رئیس جمهور بنین است، در صحبت‌هایی که با مقام معظم رهبری داشت نظر ۵۳ کشور آفریقایی را منعکس کرد مبنی بر اینکه ساختار شورای امنیت و داشتن حق امتیاز برای ۵ کشور خاص عضو دائم، یک ساختار معیوب است و باید اصلاح شود.
آنچه که در این رابطه در سخنان مقام معظم رهبری بود با تکیه بر خواست اعضای جنبش عدم تعهد بوده که بسیار هم مورد استقبال قرار گرفت.
*بانکی‌مون، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای را «رهبر دینی جهان اسلام» خطاب کرد
فارس: مهمترین دستاوردهای اجلاس جهانی تهران که با حضور ۱۲۰ کشور برگزار شد از نظر شما چیست؟
ولایتی: افراد برجسته‌ای در این اجلاس منتظر بودند نظرات مقام معظم رهبری را درباره آینده این اجلاس و مدیریت ایران بر این جنبش بدانند؛ دبیرکل سازمان ملل متحد، دبیر کل اتحادیه آفریقا، نخست وزیر هند، نخست وزیر بنگلادش، پاکستان، معاون رئیس جمهور اندونزی، آقای موگابه و در واقع تمام افراد صاحب نام جنبش غیر متعهد‌ها از مقام معظم رهبری خواستند که ایشان با رهنمودهای خود نهضت عدم تعهد را به سمتی که حقوق دو سوم کشورهای دنیا احیا شود رهنمون کنند و با کمک یکدیگر بتوانند مجموعه‌ای مستقل و همکار با یکدیگر را شکل دهند.
همچنین آنچه که بنیانگذاران اولیه نهضت عدم تعهد در اجلاس باندونگ در ذهن داشتند و برای اولین بار مطرح کردند را عملی کنند و مقام معظم رهبری به عنوان رهبر جمهوری اسلامی و به تعبیر دبیرکل سازمان ملل متحد «رهبر دینی جهان اسلام» که نفوذ بالایی در منطقه دارند، تدبیری بیندیشند و کمک کنند مشکل سوریه حل شود؛ همچنین در رابطه با مسائل اقتصادی، فرهنگی و سیاسی این کشورها به یکدیگر کمک کنند به ویژه در شرایطی که وضعیت برخی از کشورهای غیر متعهد از لحاظ اقتصادی و نفوذ سیاسی بسیار بهتر از گذشته است.
ایران امروز به لحاظ نفوذ منطقه‌ای حرف اول را می‌زند و کشوری مثل هند چهارمین تولید ناخالص تولید ملی را در دنیا دارد؛ اندونزی در جاده ترقی اقتصادی قرار گرفته و مالزی نیز به همین شکل است، بنگلادش در حوزه اقتصادی تحرک یافته و ونزوئلا در منطقه آمریکای لاتین، مرکزی و جنوبی جزو کشورهای پیشتازی است که حرف اول را می‌زند و در واقع زبان گویای آمریکای لاتین است.
آفریقای جنوبی عضو نهضت عدم تعهد است و به لحاظ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و تلاش‌های بین‌المللی حرف اول را در قاره آفریقا می‌زند؛ اگر این مجموعه تحت مدیریت جمهوری اسلامی با رهنمودهایی که مقام معظم رهبری می‌دهند، سازمان‌دهی شود ما شاهد خواهیم بود ظرفیت‌های نهضت عدم تعهد از قوه به فعل تبدیل می‌شود؛ این توقعی بود که عموم کشورهایی که مسئولان آنها خدمت مقام معظم رهبری رسیدند، مطرح کرده و از ایشان خواستند رهنمودهای لازم را برای فعال کردن دبیرخانه نهضت عدم تعهد در تهران ارائه کنند.
تعداد زیادی از این کشورها از مسئولین تنظیم کننده ملاقات‌ها در دفتر مقام معظم رهبری خواسته بودند که حتما ملاقات آنها با رهبر معظم انقلاب انجام شود تا هم دیدگاه‌های خود را بیان کنند و هم مقام معظم رهبری به آنها کمک کند تا مشکلات نهضت عدم تعهد برطرف شود، حتی برخی از آنها اعلام کردند که آمادگی دارند هر گونه کمکی را که جمهوری اسلامی ایران در جهت اعمال مدیریت جدید جمهوری اسلامی بخواهد، انجام دهند.
بنابراین همانگونه که مقام رهبری فرمودند، ما در یک پیچ تاریخی به سر می‌‌بریم؛ این امکان فراهم شده که با هدایت جمهوری اسلامی و با مشورتی که با دوستان و با کشورهای موثر عدم تعهد انجام می‌دهد، بتواند تحولی اساسی در نهضت عدم تعهد ایجاد کند.
*کارشکنی آمریکا و اسرائیل در مدیریت جمهوری اسلامی ایران بر نم موفق نخواهد بود
فارس: ارزیابی شما از خشم رژیم صهیونیستی و سردمداران آمریکا از اجلاس باشکوه تهران چیست؟
ولایتی: یکی از روزنامههای وابسته به برخی از کشورهای مرتجع عربی در مقاله‌ای نوشته بود ایران موفق شد اجلاس عدم تعهد را برگزار کند اما باید دید آیا ایران می‌تواند این مدیریت را ادامه دهد یا خیر؛ این به معنای این است که آنها ادعا می‌کنند ما اجازه نمی‌دهیم که ایران مسیر را ادامه دهد.
با توجه به مانع تراشی‌هایی که آنها از قبل انجام می‌دادند و البته زورشان نرسید، حالا قصد دارند در اعمال مدیریت ایران بر جنبش عدم تعهد کارشکنی کنند که این بار هم موفق نخواهند شد.
کشورهای مرتجع عربی، مزدور آمریکا هستند و اربابان آنها هم نمی توانند کاری از پیش ببرند و روزنامههای آمریکایی هم نوشتند در این زورآزمایی بین اوباما و جمهوری اسلامی، ایران برنده شد.
