حکام کفاره‌ی روزه ماه رمضان
روزه ماه رمضان یکی از ارکان مهم اسلام است که بر هر مسلمان بالغ و سالم واجب است. اما گاهی اوقات به دلایل مختلف، فرد ممکن است نتواند روزه بگیرد یا به عمد روزه‌اش را باطل کند. در چنین مواردی، احکام خاصی تحت عنوان “کفاره” برای جبران این عمل تعیین شده است. کفاره به معنای جبران و تدارک است و در فقه اسلامی به عنوان یک مجازات یا جبران برای برخی از تخلفات شرعی در نظر گرفته می‌شود.
موارد وجوب کفاره
کفاره‌ی روزه در دو حالت اصلی واجب می‌شود:
- افطار عمدی در ماه رمضان: اگر فردی در ماه رمضان بدون داشتن عذر شرعی (مانند بیماری یا سفر) و به صورت عمدی روزه‌اش را باطل کند، بر او کفاره واجب می‌شود. این کار شامل خوردن و آشامیدن، جماع و هر عملی است که روزه را باطل می‌کند.
- تأخیر در قضای روزه: اگر فردی به دلیل عذر شرعی (مانند بیماری یا سفر) نتواند روزه بگیرد، باید بعد از ماه رمضان روزه‌های فوت شده را قضا کند. اگر این قضا را بدون عذر شرعی تا ماه رمضان سال بعد به تأخیر بیندازد، علاوه بر قضای روزه، باید برای هر روز کفاره بپردازد.
کفاره‌ی روزه به سه شکل قابل انجام است:
- آزاد کردن یک برده: در گذشته یکی از انواع کفاره، آزاد کردن یک برده بود. اما امروزه با توجه به عدم وجود برده‌داری، این مورد عملاً منتفی است.
- روزه گرفتن دو ماه متوالی: فرد می‌تواند به جای پرداخت کفاره، دو ماه پی‌در‌پی روزه بگیرد. این دو ماه باید بدون وقفه باشد و اگر به هر دلیلی (حتی یک روز) روزه‌گیری قطع شود، باید از ابتدا شروع شود.
- اطعام شصت فقیر: اگر فرد نتواند دو ماه روزه بگیرد، می‌تواند به جای آن به شصت فقیر غذا بدهد. مقدار غذای داده شده به هر فقیر باید حداقل یک مُد (تقریباً ۷۵۰ گرم) گندم یا برنج یا سایر مواد غذایی متعارف باشد. برخی فقها نیز اجازه می‌دهند که معادل پولی این مقدار غذا به فقرا داده شود.
شرایط کفاره
-توانایی مالی و جسمی: اگر فرد توانایی مالی یا جسمی برای انجام کفاره (مانند روزه‌گیری یا اطعام) نداشته باشد، می‌تواند تا زمانی که توانایی پیدا کند، کفاره را به تأخیر بیندازد. در این صورت، تکلیف از او ساقط نمی‌شود، اما تا زمانی که توانایی نداشته باشد، موظف به انجام آن نیست.
– نیت کفاره: مانند هر عمل عبادی دیگر، نیت در کفاره نیز شرط است. فرد باید با قصد قربت و برای رضای خدا کفاره را انجام دهد.
تفاوت کفاره با قضا
قضای روزه به معنای جبران روزه‌های فوت شده است و تنها شامل روزه‌گیری در روزهای دیگر می‌شود. اما کفاره علاوه بر قضای روزه، به عنوان یک مجازات یا جبران اضافی برای تخلف از احکام روزه در نظر گرفته می‌شود. بنابراین، کفاره و قضا دو امر جداگانه هستند و هر کدام شرایط خاص خود را دارند.
