ترامپ و اروپا دنبال توافق برد- برد با ایران

روزنامه اعتماد (وابسته به رئیس شورای اطلاع رسانه دولت) در یادداشتی نوشت: «به طور قطعی یکی از مسائلی که سیاست خارجی آمریکا و منافع این کشور را برای چندین دهه تحت تاثیر قرارداده، ایران است. برای ترامپ و دولتش، پایان دادن به این مسئله از اهمیت و اولویت برخوردار خواهد بود. بنابراین باید انتظار داشت که ایران و آمریکا در دوره جدید وارد یک رودررویی جدی شوند. به طور طبیعی در نتیجه بازی جدید ایران و آمریکا، فقط دو کشور تعیین‌کننده نیستند. در این بازی‌، قدرت‌های بزرگ مانند روسیه، چین، اتحادیه اروپا و قدرت‌های اروپایی، تحولات ژئوپلیتیکی خاورمیانه و قدرت‌های آن، لابی‌ها و گروه‌های فشار داخلی ایران و آمریکا، همه نقش‌آفرین هستند.

یکی از مهم‌ترین تهدیدهایی که در این دوره ایران را تهدید می‌کند، سوءاستفاده قدرت‌های بزرگ مانند چین و روسیه از موقعیت این کشور برای تنظیم روابط خود با دولت ترامپ است. از سوی دیگر، در بازی ایران و آمریکا در دوره ترامپ و برخلاف دوره قبلی ترامپ، اتحادیه اروپا و سه کشور اصلی آن یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان، سعی در متشنج ساختن بازی ایران و آمریکا خواهند کرد. اسرائیل و برخی قدرت‌های منطقه‌ای مانند عربستان و ترکیه نیز با درنظر گرفتن منافع خود دراین بازی نقش ایفا می‌کنند.

اولین نقشی که ایران می‌تواند در این وضعیت جدید بازی کند و ابتکار عمل را به دست بگیرد، اعلام آمادگی برای مذاکره مستقیم است. نفس مذاکره مستقیم تا حد زیادی نقش‌آفرینی منفی عناصر ثالت را کاهش می‌دهد و در عین حال زمان و امکان رسیدن به توافق نهائی را کاهش و عملی می‌سازد. در عین حال شروع مذاکرات مستقیم با آمریکا می‌تواند شدت فشارهای سیاسی و اقتصادی آمریکا علیه ایران را کاهش بدهد.

یک نکته مهم در این زمینه نگرانی‌هایی است که گاه در مورد مذاکره با آمریکا مطرح می‌شود. نگرانی که اغلب به احتمال تحمیل توافقی به ضرر ایران باز می‌گردد. این نگرانی چندان بی‌راه نیست اما تجربه‌های تاریخی نشان داده که توافق‌های اجباری، یکطرفه و صفر و صدی نه تنها پایدار باقی نمانده بلکه زمینه‌ساز تنش‌ها و بحران‌های جدی‌تر و سخت‌تری شده که نمونه آن توافق ورسای بعد از جنگ جهانی اول به زیان آلمان بود. آمریکا و غرب احتمالا به دنبال توافقی هستند که منافع نسبی ایران را نیز تامین کند و ماهیتی برد- برد داشته باشد. برجام نمونه‌ای از این توافق بود. این امر فرصتی برای ایران فراهم می‌کند تا با اعتمادبه نفس و درایت، وارد مذاکرات شود و منافع ملی خود را تامین کند.

به رغم سختی‌های پیش رو، ایران می‌تواند نسبت به مذاکره مستقیم با آمریکا خوش بین باشد. این اقدام، نه تنها امکان سوءاستفاده قدرت‌های بزرگ را کاهش می‌دهد، بلکه به بهبود شرایط داخلی و کاهش فشارهای خارجی کمک می‌کند. با این حال، موفقیت در این مسیر مستلزم اتخاذ رویکردی هوشمندانه و متوازن است. ایران باید از سیاست‌های گذشته درس بگیرد و از تکرار اشتباهاتی مانند اعتماد بیش از حد به قدرت‌هایی چون روسیه و چین پرهیز کند.

اعتماد در پایان با عباراتی کلیشه‌ای می‌نویسد: «دولت آینده ترامپ، هرچند سیاست‌های سختگیرانه‌تری علیه ایران اتخاذ خواهد کرد، اما این به معنای بن بست کامل نیست. ایران با اتخاذ راهبردی مستقل، باز کردن درهای مذاکره مستقیم و انجام اصلاحات داخلی، می‌تواند از این بحران عبور کند. این مسیر، هرچند دشوار و پرچالش، می‌تواند به تامین منافع ملی، کاهش فشارهای بین‌المللی، و ایجاد امید در جامعه ایرانی منجر شود».

درباره این یادداشت آرزواندیشانه باید یادآور شد که برجام را نه روسیه و چین و هیچ دولت دیگری، بلکه ترامپ زیر پا گذاشت چون به واسطه اروپا تضمین گرفته و مطمئن شده بود که دولت روحانی در برجام می‌ماند. او با فشار حداکثری، دنبال دیکته‌های افزون‌تر بود و حالا هم می‌خواهد همان مسیر را دنبال کند. یعنی این‌گونه نیست که نفس مذاکره، بدلیل فشار تحریمی باشد بلکه همواره به عنوان مکمل هم عمل کرده‌اند و ادعای اینکه مذاکره، فشار را کاهش می‌دهد، خود فریبی بلکه فریب مخاطبان است.

با وجود واقعیت‌های روشن، جای تعجب و تاسف است که روزنامه غربگرا درباره عبرت‌های مسیر گذشته می‌گوید «ایران باید از تکرار اشتباهاتی مانند اعتماد بیش از حد به قدرت‌هایی چون روسیه و چین پرهیز کند»! انگار که چین و روسیه تحریم‌های ضدایرانی را وضع کردند یا زیر تعهد خود در برجام برای برداشتن تحریم‌ها زدند و بر شمار آنها افزودند!

نکته بعدی این که اعتماد هم ادعا می‌کند دولت‌های اروپایی سعی در متشنج ساختن بازی ایران و آمریکا خواهند کرد و هم می‌گوید آمریکا و غرب احتمالا به دنبال توافقی هستند که منافع نسبی ایران را تامین کند و ماهیتی برد- برد داشته باشد! در حالی که آنها متحد با هم حقوق مسلم ایران را نقض کرده و به کلاهبرداری بزرگ دست زده‌اند، نویسنده نابغه از کجا فهمیده که آمریکا و اروپا دنبال توافق برد- برد برای تامین منافع ایران هستند؟!

نهایتا در حالی که آقای روحانی اعتماد به ترامپ دیوانه و پیمان‌شکن را دیوانگی می‌نامید، معلوم نیست نویسنده اعتماد از کجا فهمیده مذاکره با قاتل شهید سلیمانی و عامل پایمال شدن حقوق ملت ایران در توافق برجام، موجب امید در جامعه ایرانی می‌شود؟!!