در شرایطی که تحولات در سوریه همچنان در کانون توجه رسانه‌های بین‌المللی و منطقه‌ای قرار دارد؛ آمریکایی‌ها در حال روی‌صحنه بردن نمایش ضدایرانی تازه‌ای در دمشق هستند و می‌کوشند از فرصت پیش‌آمده در سوریه، بیشترین بهره‌برداری را در راستای پیگیری کلان‌راهبرد «منزوی‌سازی ایران» در منطقه داشته باشند؛ راهبردی که طی ماه‌های اخیر شاهد اقدام‌های گسترده‌ای ازسوی محور عبری – غربی برای تحقق آن بوده‌ایم.
در چنین شرایطی اما، واقعیت‌های میدانی در منطقه نشان می‌دهد رویکرد «منزوی‌سازی ایران» نه‌تنها برای طرف مقابل نتیجه‌ای به‌دنبال نداشته، بلکه دیپلماسی سیاسی – اقتصادی جمهوری‌اسلامی در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی با پویایی روزافزونی، در حال پیشبرد راهبردهای ترسیمی باهدف مقابله موثر با خصومت ورزی‌های چندوجهی است؛ موضوعی که سفر اخیر رئیس‌جمهور ایران به مصر، نمودی از آن به‌حساب می‌آید. این درحالی است که طی ماه‌های اخیر شاهد اقدام‌های متنوعی به‌منظور منزوی‌کردن ایران در عرصه بین‌المللی و منطقه‌ای بوده‌ایم که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
۱
موج سواری بر تحولات سوریه
اقدام: تحمیل رویکردهای ضدایرانی به حاکمان تازه سوریه ازسوی دیپلمات‌های آمریکایی
زمان: ۳۰ دی‌ماه ۱۴۰۳ در جریان مذاکرات آمریکایی‌ها در دمشق
اهداف:
- تلاش برای کنار زدن ایران از تحولات و مناسبات منطقه
- مقابله با احیای نقش‌آفرینی ایران در سوریه
- القای انزوای ایران در معادلات منطقه‌ای
- فراهم کردن فضای استراتژیک برای رژیم‌صهیونیستی در سوریه
- نقش‌دهی به رقبای منطقه‌ای ایران در چارچوب کلان راهبرد منزوی‌سازی ایران
راهبرد ایران:
- افزایش نقش‌آفرینی منطقه‌ای از جمله در جریان حضور در نشست اخیر سران کشورهای عضو دی ۸
- روشنگری جمهوری‌اسلامی درباره اهداف حضور مستشاری در سوریه
- تداوم رایزنی‌های منطقه‌ای و بین‌المللی باهدف تامین ثبات و امنیت در سوریه آینده
نتیجه: با وجود اینکه محور واشنگتن – تل‌آویو با همراهی برخی رقبای منطقه‌ای ایران کوشیده‌اند به‌دنبال تحولات اخیر در سوریه، نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران را تحت تاثیر قرار دهند، اما موضع‌گیری‌های مقام‌های ایرانی، نشان می‌دهد تهران میدان را برای جولان رویکردهای ضدایرانی در منطقه خالی نخواهد کرد و بر اتخاذ راهبردهای مشترک با هدف امنیت‌سازی منطقه‌ای اصرار دارد.
۲
اعمال تحریم‌های تازه
اقدام: وزارت خزانه‌داری آمریکا طی روزهای اخیر دور تازه‌ای از تحریم‌ها را در حوزه‌های مختلف علیه ایران اعمال کرده‌است
زمان: ۲۸ و ۳۰ آذرماه ۱۴۰۳
اهداف:
- افزایش فشارهای تحریمی با ایران
- منزوی‌سازی اقتصادی ایران
- محصورسازی فعالیت‌های تجاری – اقتصادی جمهوری‌اسلامی
راهبرد ایران:
- افزایش رایزنی‌های منطقه‌ای با هدف توسعه همکاری‌های اقتصادی
- گسترش نقش‌آفرینی در چارچوب نهادها و سازمان‌های بین‌المللی از جمله «بریکس» و «دی ۸»
- برداشتن گام‌های قابل توجه در مسیر اجماع‌سازی برای دلارزدایی از مبادلات منطقه‌ای
- توسعه همکاری‌های تجاری با کشورهای حوزه اوراسیا
- پیشبرد همکاری‌های راهبردی، از جمله با روسیه و چین
نتیجه: با وجود اینکه طرف‌های غربی می‌کوشند با اعمال تحریم‌های گسترده، بستر مناسبی برای انزوای سیاسی – اقتصادی ایران فراهم کنند، اما نقش‌آفرینی پررنگ ایران، به‌ویژه در سطح منطقه، در چارچوب همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه، تحقق راهبردهای منزوی‌ساز ایران را ناکام گذاشته است.
۳
القای تضعیف محور مقاومت
اقدام: فضاسازی‌های سیاسی – رسانه‌ای محور واشنگتن – تل‌آویو با هدف القای «تضعیف ایران» به‌دنبال تحولات اخیر در منطقه
زمان: طی حدود دو هفته اخیر و به‌دنبال سقوط دولت بشار اسد
اهداف:
- القای تصویر ضعف از نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران
- ناکارآمدسازی راهبردهای ایران برای حمایت از مقاومت مردم فلسطین و لبنان
- پیگیری کلان راهبرد منزوی‌سازی ایران در سطح منطقه
- ایجاد حاشیه امن در منطقه برای رژیم‌صهیونیستی
راهبرد ایران:
- تاکید بر تداوم حمایت‌ها از جبهه مقاومت در منطقه
- پیگیری راهبرد اجماع سازی اسلامی و منطقه‌ای در مواجهه با جنایت‌های رژیم‌صهیونیستی در غزه و لبنان و تجاوزها به سوریه
- ارائه پیشنهادهای منسجم باهدف گسترش حمایت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی از مردم غزه و لبنان ازسوی رئیس‌جمهور در جریان اجلاس اخیر «دی ۸»
نتیجه: با وجود تلاش بی‌وقفه محور واشنگتن – تل‌آویو برای ارائه تصویر شکست‌خورده از محور مقاومت، استمرار دغدغه‌های امنیتی رژیم‌صهیونیستی ناشی از پویایی روزافزون جبهه مقاومت، نشان‌دهنده شکست راهبرد دشمن دراین حوزه است. ازسوی دیگر افزایش محکومیت‌های جهانی و منطقه‌ای علیه جنایت‌ها و تجاوزگری‌های رژیم‌صهیونیستی و تحت‌فشار قرار گرفتن این رژیم برای دستیابی به آتش بس در غزه، نمودی از شکست راهبرد منزوی‌سازی ایران و محورمقاومت است.
۴
ابزارسازی از حقوق بشر
اقدام: تصویب قطعنامه پیشنهادی کانادا علیه ایران در مجمع‌عمومی سازمان ملل
زمان: ۲۸ آذرماه ۱۴۰۳
اهداف:
- افزایش فشارها بر ایران با ابزار قرار دادن موضوع‌های حقوق‌بشری
- گسترش فضاسازی‌ها علیه جمهوری‌اسلامی در عرصه بین‌المللی
- وارونه‌نمایی واقعیت‌های جاری در داخل کشور
- ایزوله کردن جمهوری‌اسلامی در نهادها و سازمان‌های بین‌المللی
راهبرد ایران:
- اعتراض ایران به برخورد سیاسی کشورهای غربی برای اعمال فشار بر کشورهای مستقل
- روشنگری نهادهای مربوط در ایران درباره وضعیت حقوق بشر در کانادا
نتیجه: با وجود اینکه دولت‌های غربی با میانداری کانادا، رویکرد منزوی‌سازی ایران در سطح نهادهای بین‌المللی و به تبع آن، افزایش فشارهای بین‌المللی بر جمهوری‌اسلامی را پیگیری می‌کردند، اما تصویب قطعنامه با کمترین رای، خنثی‌کننده اهداف طراحان این قطعنامه بود. قطعنامه با کمترین رای موافق تصویب شد. درحالی‌که آرای موافق این قطعنامه ۸۰رای بود، تعداد آرای مخالف و ممتنع به ترتیب ۲۷ و ۶۸ رای اعلام شد.
۵
ادامه فضاسازی‌های هسته‌ای
اقدام: صدور قطعنامه ضد ایرانی در شورای‌حکام آژانس بین‌المللی انرژی‌اتمی
زمان: ۲ آذرماه ۱۴۰۳
اهداف:
- متهم‌سازی ایران به انحراف از فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای
- اجماع‌سازی بین‌المللی و منطقه‌ای علیه برنامه اتمی جمهوری‌اسلامی
- بسترسازی به‌منظور فعال‌سازی مکانیسم ماشه
- افزایش فشارها بر ایران برای امتیازدهی در مذاکرات هسته‌ای
- تخریب مناسبات منطقه‌ای رو به گسترش ایران به‌ویژه با دولت‌های عربی
- تحت شعاع قرار دادن نقش‌آفرینی ایران در حوزه تحولات غزه و لبنان
- فضاسازی سیاسی – امنیتی علیه ایران با دستاویز پرونده هسته‌ای
راهبرد ایران:
- راه‌اندازی مجموعه قابل‌توجهی از سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته از انواع مختلف
نتیجه: تلاش برای تنگ‌تر کردن حلقه منزوی‌سازی ایران از طریق صدور قطعنامه ضد ایرانی نه تنها نتیجه‌ای برای غرب به همراه نداشت، بلکه سبب شد تهران در واکنش به این اقدام خصمانه، سانتریفیوژهای جدید و پیشرفته‌ای به‌کار گیرد.
